غده تیروئید که به شکل پروانه‌ای کوچک در جلوی گردن واقع شده است، نقش مهمی در تنظیم سوخت‌وساز بدن و حفظ سلامتی ما ایفا می‌کند. این غده با تولید هورمون‌های تیروئیدی، تاثیر زیادی بر عملکرد سیستم‌های مختلف بدن دارد و هرگونه اختلال در فعالیت آن میتواند عواقب جدی به‌دنبال داشته باشد. به همین دلیل، آزمایش تیروئید به‌عنوان یکی از روش‌های کاربردی در ارزیابی سلامتی غده تیروئید به حساب می‌آید. این آزمایش، با اندازه‌گیری سطوح هورمون‌ها و بررسی عملکرد تیروئید، میتواند به شناسایی مشکلاتی مانند کم‌کاری یا پرکاری تیروئید کمک کند. در این مقاله به معرفی این آزمایش و نحوه تفسیر آن می‌پردازیم.
آزمایش تیروئید چیست؟
آزمایش تیروئید شامل چند تست است که برای بررسی عملکرد غده تیروئید انجام میشود. در واقع غده تیروئید تحت تاثیر هورمون خاصی فعالیت می‌کند که میتواند باعث کاهش یا افزایش فعالیت آن شود. همچنین، خود تیروئید نیز هورمون‌هایی تولید می‌کند که سوخت و ساز اندام‌های بدن را تنظیم می‌کنند؛ اما آزمایش تیروئید چگونه گرفته میشود؟ این آزمایش نوعی آزمایش خون است که از طریق دریافت مقدار کمی نمونه خون و بررسی آن در آزمایشگاه انجام میشود و نتایج آن به پزشک کمک می‌کند تا تشخیص دقیق‌تری درباره وضعیت تیروئید بیمار داشته باشد. در این آزمایش، میزان هورمون TSH (هورمون محرک تیروئید) و هورمون‌هایی به نام تیروکسین (T4) و تری‌یدوتیرونین (T3) که توسط تیروئید تولید می‌شوند، بررسی می‌گردد. این آزمایش به پزشکان کمک می‌کند تا:
- اختلالات تیروئید را به موقع شناسایی کنند.
- درمان‌های مناسب را تجویز نمایند.
- پیشرفت برنامه‌های درمانی را زیر نظر داشته باشند.
چه فاکتورهایی در آزمایش خون مرتبط با تیروئید هستند؟
به طور کلی، چند فاکتور مهم در آزمایش خون شما می‌توانند به تیروئید مرتبط باشند کهشامل موارد زیر هستند:
۱- TSH (هورمون محرک تیروئید)
این هورمون توسط غده هیپوفیز در مغز ترشح میشود و به تنظیم فعالیت تیروئید کمک می‌کند. در واقع هرچه سطح TSH در خون شما بالاتر باشد، به این معنی است که مغز شما در حال تلاش بیشتری برای تحریک فعالیت تیروئید است.
۲- T3 و T4
این دو هورمون اصلی هستند که توسط تیروئید تولید می‌شوند. تست‌های T3 و T4 برای سنجش سطح این هورمون‌ها در خون انجام میشود و به تشخیص نوع اختلالات تیروئیدی کمک می‌کنند.
۳- Anti TPO (آنتی‌بادی‌های تیروئیدی)
در برخی از موارد، به‌خصوص اگر به بیماری خود ایمنی مانند بیماری گریوز یا هاشیموتو مشکوک باشید، تست‌های آنتی‌بادی برای بررسی وجود آنتی‌بادی‌های غیرطبیعی انجام می‌شوند.
تفسیر آزمایش تیروئید
تفسیر آزمایش تیروئید
تفسیر آزمایش تیروئید، باید با مقایسه همه فاکتورها در کنار یکدیگر صورت گیرد؛ اگرچه میزان هر یک از هورمون‌ها به تنهایی نیز میتواند اطلاعات به خصوصی را در اختیار پزشک قرار دهد. به طور کلی، اگر می‌خواهید با یک نگاه در مورد اختلال احتمالی تیروئید خود مطلع شوید، می‌توانید از راهنمای زیر استفاده کنید:
- کم‌کاری تیروئید: TSH بالا، T4 و T3 پایین
- پرکاری تیروئید: TSH پایین، T4 و T3 بالا
در ادامه به تفسیر هر یک از این موارد به طور جداگانه می‌پردازیم.
1. تفسیر آزمایش TSH
مقدار نرمال TSH معمولا بین ۰.۴ تا 4 میلی‌واحد در لیتر (mIU/L) است. اما آیا بالا بودن TSH خطرناک است؟ به طور کلی، بالا بودن این تست میتواند نشانه موارد زیر باشد:
- کم‌کاری تیروئید (هایپوتیروئیدی): در این حالت، غده تیروئید به‌اندازه کافی هورمون‌های T3 و T4 تولید نمی‌کند و هیپوفیز سعی می‌کند از طریق تولید بیشتر TSH غده تیروئید را تحریک کند.
- اختلال در غده تیروئید: مشکلات ساختاری یا عملکردی در تیروئید میتواند منجر به پایین آمدن هورمون‌های تیروئیدی و افزایش TSH شود.
- بیماری‌های خودایمنی: بیماری‌هایی مانند هاشیموتو که در آن سیستم ایمنی به غده تیروئید حمله می‌کند، میتواند به تولید ناکافی هورمون‌های تیروئیدی و در نتیجه افزایش تولید TSH منجر میشود.
همچنین پایین بودن TSH میتواند به دلایل زیر باشد:
- پرکاری تیروئید (هایپرتیروئیدی): در این وضعیت، غده تیروئید بیش از حد T3 و T4 تولید می‌کند و غده هیپوفیز با کاهش سطح TSH سعی می‌کند فعالیت تیروئید را کاهش دهد.
- اختلال در غده هیپوفیز: برخی اختلالات می‌توانند بر فعالیت غده هیپوفیز تاثیر بگذارند و منجر به تولید کمتر TSH شوند.
- مصرف دارو: داروهایی مانند لووتیروکسین (برای درمان کم‌کاری تیروئید) می‌توانند سطح TSH را کاهش دهند.
2. تفسیر آزمایش T4 (تیروکسین)
مقدار نرمال T4 در آزمایش خون بین ۰.۵ تا ۴.۱۵ mIU/L است. بالا بودن این هورمون میتواند به دلایل زیر باشد:
- پرکاری تیروئید: بالا بودن T4 معمولا نشان‌دهنده تولید زیاد این هورمون و پرکاری تیروئید است.
- بیماری گریوز: یک بیماری خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی به تیروئید حمله می‌کند و باعث تولید بیش از حد T4 میشود.
- گواتر: نوعی بیماری که در آن غده تیروئید بزرگ‌شده و هورمون بیشتری تولید می‌کند.
پایین بودن T4 در آزمایش خون نیز میتواند به دلایل زیر باشد:
- کم‌کاری تیروئید: تولید کم T4 منجر به کاهش سطح آن در خون میشود که به معنای کم کاری تیروئید است.
- بیماری هاشیموتو: این بیماری خودایمنی میتواند به تخریب ساختار تیروئید و کاهش تولید هورمون‌ها منجر شود.
- اختلال در غده هیپوفیز: اگر غده هیپوفیز به‌اندازه کافی TSH تولید نکند، تولید T4 نیز کاهش می‌یابد.
3. تفسیر آزمایش T3 (تری‌یدوتیرونین)
میزان نرمال آزمایش T3 بین 8۴ تا 20۲ نانوگرم در دسی‌لیتر (ng/dL) است. بالا بودن T3 میتواند ناشی از عوامل زیر باشد:
- پرکاری تیروئید: افزایش تولید T3 نشان‌دهنده فعالیت بالای تیروئید است.
- بیماری گریوز: این بیماری خودایمنی به غده تیروئید حمله می‌کند و میتواند به تولید بیشتر T3 منجر شود.
- گواتر: در این شرایط، غده تیروئید به‌طور کلی بزرگ‌تر شده و فعالیت بیش‌ازحدی دارد و در نتیجه هورمون بیشتری تولید می‌کند.
پایین بودن T3 میتواند به دلایل زیر اتفاق بیفتد:
- کم‌کاری تیروئید: کاهش تولید T3 به‌طور معمول در کم‌کاری تیروئید قابل مشاهده است.
- کاهش T4: چون T3 بیشتر از T4 در بافت‌ها تولید میشود، کاهش T4 میتواند بر فعالیت T3 نیز تاثیر بگذارد.
- بعضی داروها: بعضی داروها می‌توانند سطح T3 را کاهش دهند؛ مانند داروهای درمان پرکاری تیروئید.
4. تفسیر آزمایش Anti TPO
مقدار نرمال Anti TPO کمتر از ۹ IU/mL است؛ مقدار بیشتر آن، میتواند نشان‌دهنده بیماری‌های خودایمنی مانند هاشیموتو است. در این بیماری، سیستم ایمنی بدن به تیروئید آسیب می‌زند و باعث کم‌کاری آن میشود. همچنین در این موارد، احتمال آسیب به غده فوق کلیه نیز وجود دارد.
آزمایش تیروئید در منزل
انجام آزمایش تیروئید در منزل با هومکا
خوشبختانه امروز دیگر مثل گذشته نیازی نیست برای انجام یک آزمایش ساده، ساعت‌ها در ترافیک و نوبت آزمایشگاه وقت خود را هدر دهید؛ زیرا با استفاده از خدمات آزمایش در منزل هومکا، تنها کافی است درخواست خود را در سایت هومکا یا از طریق تماس با شماره ۰۲۱۶۷۳۷۱ ثبت کنید تا به منزل یا محل کار شما مراجعه کرده و در همانجا نمونه خون شما را دریافت نمایند. حتی اگر نیاز به تجویز پزشک، تفسیر آزمایش‌های پیشین، مشاوره پزشکی و... دارید نیز می‌توانید با هومکا تماس بگیرید. از مزایای هومکا این است که نتایج آزمایش به‌سرعت و به‌صورت آنلاین در دسترس شما خواهد بود و امکان استفاده از پوشش بیمه نیز وجود دارد.