در این‌باره باید گفت با اینکه 9/99درصد دیانای انسان‌ها با هم یکی است و هیچ تفاوتی ندارد، اما همان 01/0درصد برای اینکه تفاوت میان 2 نفر آشکار شود کافی است. این 01/0درصد نه‌تنها 2 نفر را از هم متفاوت می‌کند، که همین افراد را از تمامی ساکنان دیگر کره زمین متفاوت می‌سازد.
این خاصیت ویژه انسانی 25 سال پیش به‌صورت اتفاقی توسط پروفسور سرآلک جفری در دانشگاه لستر انگلیس کشف شد. این تکنیک از آن سال تا‌کنون در بسیاری از کشورها مورد استفاده قرار گرفته و با استفاده از آن بسیاری از موارد که مربوط به شناسایی مجرم و یا افراد دیگر بوده حل شده است.
استفاده از این روش در بسیاری از کشورها برای تهیه بانک اطلاعاتی افراد هم بسیار رایج است و در بسیاری از کشورها، بانک‌های اطلاعاتی افراد با استناد به یگانگی اثر انگشت دیانای آنها تهیه شده است.
این شیوه در پرونده‌های جنایی هم کاربرد بسیار زیادی دارد و با استفاده از آن تا‌کنون موارد بسیار زیادی از این نوع پرونده‌ها حل شده است. برای نمونه تنها در سال گذشته 17 هزار و 614 پرونده جنایی با استفاده از این تکنیک حل شده که 83 مورد آنها قتل بوده است.
از دیگر کاربردهای این تکنیک پاسخ به سؤال‌هایی درباره هویت افراد است. با استفاده از این روش می‌توان به خوبی و با اطمینان والدین و فرزندان آنها را مشخص کرد.
پروفسور جفری که این روش را کشف کرده است در بیست و پنجمین سالگرد عرضه آن به جهان علم و مهم‌تر از آن جهان قضاوت تاکید کرده است که باید دانشمندان بیشتر از قاضی‌ها و کارشناسان کشف جرم و جنایت با این تکنیک سرو کار داشته باشند و به آنها اجازه داده شود که بیشتر روی آن تحقیق و کار کنند.
ثبت اثر دیانای
پروسه ثبت اثر انگشت دیانای با یک نمونه اولیه و ساده از دیانای انسان که به آن دیانای مرجع گفته می‌شود، شروع می‌شود. این دیانای از سلول‌های بدن انسان، اعم از پوست، مو، استخوان یا ارگان‌های دیگر مولکول‌های دیانای فرد استخراج می‌شود. این نمونه سپس مورد تحلیل قرار می‌گیرد تا پروفایل دیانای آن مشخص شود.
برای این کار روش‌های متفاوت و بسیار زیادی وجود دارد. این پروفایل سپس با دیگر پروفایل‌های دیانای مقایسه می‌شود.
این روش‌ها اما همگی بر همان 01/0 درصدی که گفته شد میان ساختار‌های دیانای افراد با هم تفاوت دارد، متمرکز هستند. این نواحی از دیانای در افراد مختلف متفاوت است و از 3 میلیارد جزء تشکیل شده که پشت سر هم قرار دارند. از کل این جزءها حدود 5/1 تا 2 درصد ژن‌ها هستند.
در 98درصد باقیمانده هنوز فعالیت خاص و شناخته شده‌ای وجود ندارد که در عین حال در همین 98 درصد تکه‌هایی هست که در افراد مختلف بسیار متفاوت است.
اگر تعدادی از این نواحی تکراری در چندین ناحیه مختلف با هم مقایسه شود اطلاعاتی را نشان می‌دهد که بیانگر هویت افراد و نشان‌دهنده نسبت بین افراد هم است. به این نقاط تکراری که در دیانای افراد وجود دارد مارکرهای ژنتیک هم گفته می‌شود.
کاربرد تلخ وطنی
یکی از جدیدترین نمونه‌های استفاده از این تکنیک برای شناسایی افراد که در ایران اتفاق افتاده است مربوط به سقوط هواپیمای مسافربری بوئینگ 737 متعلق به قرقیزستان در مسیر بیشکک - تهران در شهریور سال گذشته بود که هنگام برخاستن از فرودگاه شهر بیشکک دچار سانحه شد و سقوط کرد.
در این سانحه هوایی 44 ایرانی جان خود را از دست دادند. از آنجا که شناسایی تعدادی از قربانیان از روی وضعیت ظاهری امکان‌پذیر نبود، متخصصان ایرانی با استفاده از اثر انگشت دیانای به شناسایی اجساد پرداختند.
آنها برای این کار نمونه‌ای از دیانای خون افراد خانواده سرنشینان هواپیما را گرفتند و با تطبیق این دی‌ان‌ای‌ها با دی‌ان‌ای‌هایی که از اجساد قربانیان به‌دست آورده بودند، اجساد قربانیان را شناسایی کردند.
شناسایی اجساد و قربانیان حوادثی مانند سقوط هواپیما و کلا سوانح و حوادث طبیعی و غیرطبیعی دیگر با استفاده از اثر انگشت دیانای بسیار ساده است.
در این مواقع کافی است که قسمتی از سلول‌های یک فرد از بقایای جسد آن به دست بیاید تا به راحتی پروفایل دیانای آن تعیین شود. در مورد شناسایی اجساد قربانیان هواپیما، نکته اینجاست که تفاوت‌های افراد در جزءهایی از دیانای آنها که به آنها اشاره شد، این ویژگی را هم دارد که نسبت خانوادگی افراد را هم نشان می‌دهد.
بانک‌های اطلاعاتی در جهان
با توجه به خواص منحصربه‌فرد دیانای و اینکه شناسایی افراد با استفاده از آنها بسیار ساده و تقریبا در تمامی موارد امکان‌پذیر است، کارشناسان در سراسر جهان تاکید دارند گسترش بانک‌های اطلاعاتی دیانای یکی از ضرورت‌های دنیای مدرن است.
این بانک‌ها در برخی کشورها راه‌اندازی شده است و برخی کشورها هم درصدد راه‌اندازی آنها هستند. بزرگ‌ترین بانک اطلاعاتی دیانای در جهان متعلق به آمریکاست که در آن بیش از 5 میلیون پروفایل دیانای ثبت شده است. پس از این کشور هم انگلیس دومین بانک اطلاعاتی بزرگ دیانای جهان را در اختیار دارد.
اما انتقادی که به این بانک‌های اطلاعاتی می‌شود این است که در این بانک‌ها بیشتر پروفایل دیانای افرادی وجود دارد که به نوعی مجرم بوده و یا پرونده‌ای در یک دادگاه داشته اند. کارشناسان می‌گویند وقت آن رسیده است که کشورها افراد بی‌گناه را هم به این بانک اطلاعاتی راه بدهند.
دیانای چیست؟
دئوکسی‌ریبونوکلئیک اسید (DNA) نوعی اسید نوکلئیک است که دارای دستورالعمل‌های ژنتیک است که برای کارکرد و توسعه بیولوژیکی موجودات زنده و ویروس مورد استفاده قرار می‌گیرد.
نقش اصلی مولکول DNA ذخیره‌سازی طولانی مدت اطلاعات ژنتیک است.دستورالعمل‌های ژنتیک موجود در مولکول دیانای در نهایت برای مواردی چون ساخت پروتئین و مولکول‌های RNA در سلول، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
قطعاتی از دیانای که اطلاعات ژنتیک را با خود حمل می‌کنند ژن نامیده می‌شوند ولی DNA دارای توالی‌های دیگری نیزهست که برای ساخت خود دیانای یا تنظیم استفاده از اطلاعات ژنتیکی موجود در ژن، مورد استفاده قرار می‌گیرد.