به گزارش همشهری آنلاین ، اول آذر روز اصفهان است؛ شهری که با معماری خیره‌کننده و با اصالتش، فرهنگ و تمدن با شکوهش به نصف جهان خوانده می‌شود. گزارش روز اصفهان اما درباره این شکوه و اصالت نیست. درباره روایت یک محله است که پوست انداخته، کمر راست کرده و چهره نویی به خود گرفته و حالا موضوع عکاسی در روز اصفهان است؛ محله «حصه» حدود نیم قرن پیش روستا بود و بعدها به یک محله کم برخوردار پر آسیب حاشیه‌نشین تبدیل شد. حصه روزگار تلخ و پر نشیب خود را سپری کرده است و اهالی برای به ثمر نشستن طرح‌های فرهنگی، اجتماعی و شهری پای کار آمده‌اند.
وقتی حصه یک ده وقفی بود
دهه ۱۳۴۰ روستای حصه در حاشیه شمال شرقی اصفهان با ورود مهاجرانی از اقوام لر، افغان، پاکستان، بلوچ و عراقی به یک منطقه حاشیه‌نشین تبدیل شد و سکونتی غیر رسمی در آن شکل گرفت. محله‌های حاشیه‌نشین به ناهنجاری‌های اجتماعی شناخته می‌شوند و زخم ناسور فقر، اعتیاد، کارتن‌خوابی، بیکاری و بی‌توجهی، زندگی را برای اهالی حصه سخت کرده‌بود. نبود آموزش و امنیت و تحصیل کودکان که دیگر در حصه جایی نداشت. رد شدن بزرگراه شهید اردستانی از دل این محله وسیع حصه را به دو بخش شمالی (منطقه۱۴ شهرداری اصفهان) و جنوبی(منطقه ۱۰ شهرداری اصفهان) تقسیم کرده‌است.
استاد جمشید مظاهری، اصفهان‌شناس و مورخ درباره حصه این‌طور گفته‌است: «حصه در قدیم، از دهات وقفی بود که تحت تصرف آخوند پرقدرت و باسوادی به نام حاج میرزا علی حصه‌ای قرار داشت. حصه را گاه هسته و حسّه هم نوشته‌اند.»
ما حاشیه‌نشین هستیم
«ما حاشیه‌نشین هستیم/ مادرم می‌گوید: پدرت هم حاشیه‌نشین بود، در حاشیه به دنیا آمد، در حاشیه جان کند و در حاشیه مرد/ من هم در حاشیه به دنیا آمده‌ام/ ولی نمی‌خواهم در حاشیه بمیرم ... قرآن حاشیه ندارد/ هیچ کلمه‌ای را در حاشیه آن ننوشته‌اند/ من قرآن را دوست دارم/ همه چیز باید مثل قرآن باشد» شهردار منطقه ۱۴ شهرداری صحبتش را با بخشی از شعر بلند قیصر امین‌پور درباره حاشیه‌نشینی آغاز می‌کند. محمدمهدی کریمی، به همشهری می‌گوید: «حاشیه‌نشینی آسیب اجتماعی نیست اما بستری برای آسیب‌های اجتماعی است.»
تا روزگاری نه چندان دور، انگار نازیبایی‌های شهری در حصه، ته‌نشین می‌شد. آفتاب که غروب می‌کرد، معتادان و کارتن خواب‌ها با پولی که از فروش ضایعات ته جیب داشتند، راهی حصه می‌شدند و در گوشه‌ای از محله متروکه حصه با نشئگی به خواب می‌رفتند و با طلوع آفتاب باز همان آ و همان کاسه. از این دست تصاویر تلخ در حصه کم نبود، بچه‌هایی که چند کلاس بیشتر درس نمی‌خواندند و نوجوانانی که می‌خواستند زودتر از پیچ و خم خلافکاری سر در بیاورند. حصه میراث‌دار آسیب‌های شهرها و استان‌های همجوار هم شده‌بود. اما یک سال اخیر طرحی نو درانداخته شد. به گفته کریمی، طرح‌ها در ۳ محور کلان هویت، امنیت و فرهنگ دنبال شد.
کریمی می‌گوید: «اقوام مختلف در حصه از گمنامی اجتماعی رنج می‌بردند. برای هویت‌بخشی به محله دیوارهای اصلی محله به طول ۱۱ هزار متر رنگ‌آمیزی و نقاشی دیواری شد تا محله سر و شکل اولیه بگیرد دوست‌داشتنی باشد.»
استقرار امنیت
تن رنجور حصه از کمبود امنیت به درد آمده بود. حصه جولانگاه فضاهای بی‌دفاع شهری شده‌بود؛ محله‌ای جرم‌خیز که بین اهالی به حیاط خلوت همه جور مجرمی معروف بود. کریمی ادامه می‌دهد: «برای نخستین بار زمینی به وسعت ۱۵۰۰مترمربع از سوی مدیریت شهری برای احداث کلانتری در حصه خریداری شد. اکنون ساختمان ۳ طبقه کلانتری در مرحله نازک‌کاری است. در تعهدات نیروی انتظامی برای این کلانتری پلیس مبارزه با مواد مخدر، یگان امداد و پلیس راهور هم آمده‌است.»
احداث ورزشگاه‌ها
حاشیه‌نشینی چنان بر سر حصه سایه انداخته که تفریح، بازی و ورزش برای اهالی واژه‌هایی دور از ذهن شده‌بود. بازیکده مادر و کودک به وسعت ۸۵۰۰ مترمربع که ساخته شد، صدای شادی و بازی بچه‌ها هم در محله طنین‌انداخت.
کریمی می‌گوید که ورزشگاه بازی‌های توپی به وسعت ۱۵۰۰ مترمربع به زودی کلنگ‌زنی می‌شود. زمین چمن مصنوعی، سالن تنیس روی میز، سالن ورزش‌های رزمی نیز در مجموعه دیگری به وسعت ۲۶هزار مترمربع در مرحله عقد قرارداد ساخت است. کریمی می‌گوید: «ورزشگاه در حصه دیگر آرزو نیست. اعتبار سالن‌های ورزشی تامین شده‌است.»
راه‌های حصه پس از ۳ دهه هموار می‌شود و دیگر اثری از جاده‌ای معروف به جاده مرگ نباشد. شهردار منطقه ۱۴ در این باره می‌گوید: «راده دسترسی حصه به محله‌های دیگر یک جاده در حریم شهر بود که به دلیل ناایمن بودن، تاریک و بدون علائم راهنمایی و رانندگی به طور متوسط هر ماه یک تصادف مرگبار در آن رخ می‌داد. بدنه این جاده به طول ۲ کیلومتر و عرض ۳۶ متر تعریف شده و به زودی احداث می‌شود.»
محله نمونه
رئیس اداره فرهنگی اجتماعی منطقه ۱۰ شهرداری اصفهان تقویت برنامه‌های فرهنگی در فرهنگسرای استاد شریعت محله حصه جنوبی را یکی از رویکردهای فرهنگی موفق در یک سال اخیر می‌داند و به همشهری می‌گوید: «با تشکیل پاتوق جوانان، کانون مادران، کانون سالمندان و برگزاری اردوهای تفریحی، دوره‌های مهارت‌آموزی و توانمندسازی اهالی محله فضایی برای کارهای فرهنگی پیدا کردند.»
راه‌اندازی بازارچه دائمی مشاغل خانگی برای درآمدزایی بانوان حصه از برنامه‌های در دست اجراست. زارعان می‌گوید: «قصه ما از برپایی نشست‌ها و کارگاه‌ها این است که حصه یک محله نمونه معرفی شود. اسفند ۱۴۰۲ بوستان ۳۰ هکتاری در حصه جنوبی افتتاح شد. با احداث برج نوری در حصه، شب‌های محله روشن و ایمن است. اقدامات زیرساختی و زیباسازی همچنان ادامه دارد. زیرگذر حصه به عنوان بزرگ‌ترین پروژه عمرانی اصفهان در مجاورت محله حصه برای کاهش مخاطرات تردد اهالی بین شمال و جنوب محله نیز به زودی آغاز می‌شود.
اهالی چه کردند؟
تغییر چهره حصه بدون همکاری اهالی کاری نشدنی بود. شهردار منطقه ۱۴ اصفهان می‌گوید که برای فاصله گرفتن از فضای حاشیه‌نشینی اهالی در حوزه آزادسازی املاک بسیار با شهرداری همکاری کردند. رئیس اداره فرهنگی اجتماعی منطقه ۱۰ شهرداری اصفهان هم تاکید می‌کند که رویکرد برنامه‌های فرهنگی اشتغالزایی و خودکفایی بانوان سرپرست خانوار است و ادامه می‌دهد: «بانوان استقبال خوبی از دوره‌های سلامت روان، کنترل خشم و ارتباط موثر دارند. تاثیر این اتفاق را در محله شاهد هستیم.»
مرور روزگار حصه، روایتگر داستان‌هایی از مقاومت و امید است، با این حال همچنان نیازمند توجه و حمایت جدی از سوی جامعه و نهادهای دولتی است.
حصه از دریچه لنز دوربین
مسابقه عکاسی از محله حصه با دعوت از عکاسان آماتور و حرفه‌ای در حال برگزاری است تا آن روی سکه محله حصه که دیدنی و تماشایی است در قاب تصویر ثبت شود. رئیس اداره فرهنگی اجتماعی منطقه ۱۰ شهرداری اصفهان می‌گوید: «حصه مردمانی با فرهنگ و با استعداد دارد. با پایان مسابقه عکاسی، نمایشگاهی برگزار می‌شود تا مردم حصه خودشان را از دریچه دوربین عکاسان ببینند و نمایشگاه سبب هویت‌بخشی به محله می‌شود.»
حصه جنوبی
- مساحت: ۵۴۲ هکتار
- جمعیت: ۶۰۰۰ نفر
حصه شمالی
- مساحت: ۱۰۲۲ هکتار
- جمعیت: ۵۸۶۸ نفر
بیشتر بخوانید:
یک پل در اصفهان جایزه جهانی معماری را گرفت | جزئیات پل جدیدی که روی زاینده رود ساخته شد
خانه های این روستا در ایران شبیه غار است | اهالی هنوز هم از این خانه ها استفاده می کنند