همشهری آنلاین، فرخنده رفائی: احتمالا درباره جریمه قطع درختان در فضاهای عمومی مثل کوچه و خیابان‌ها چیزهایی شنیده‌اید و اینکه اگر فردی درختی را مقابل در منزل یا محل کارش به هر دلیلی قطع کند باید جریمه سنگینی بپردازد. اما آیا می‌دانستید که اگر در حیاط منزلتان هم درختی را قطع کنید باید دست به جیب شوید و این بار حتی جریمه سنگین‌تری پرداخت کنید؟ در گفت‌وگو با مهدی بابایی، عضو کمیسیون سلامت، محیط‌زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران و عضو کمیسیون ماده ۷فضای سبز شهرداری تهران، صفر تا ۱۰۰قطع تا جریمه درختان را بررسی کرده‌ایم.
اگر درخت خشک شد، چه باید کرد؟
براساس قوانین اگر درختی به هر دلیلی در خانه شهروندان خشک شود، باید با شهرداری ناحیه یا منطقه محل سکونت هماهنگ کنند تا برای بازدید از درخت، کارشناس اعزام شود. شهرداری برای بررسی دلیل خشک شدن درخت، کارشناس اعزام و کارشناس پس از بازدید و بررسی اجازه قطع یا جابه‌جایی را صادر می‌کند. کارشناس وضعیت درخت را بررسی می‌کند و اگر تشخیص داد که درخت به عمد یا به‌دلیل عدم‌رسیدگی خشک نشده، مجوز قطع را صادر می‌کند که در این صورت باید به جای درخت قطع شده درخت یا درختانی کاشته شوند. درمقابل اگر کارشناس تشخیص داد که در خشک شدن درخت عمدی در کار بوده، آن وقت سر و کار مالک با کمیسیون ماده ۷است.
کمیسیون ماده ۷چیست؟
توسعه فضاهای شهری و زیرساخت‌های عمرانی در شهر تهران که زمانی «باغ‌شهر» شناخته می‌شد، درختان و باغ‌های این شهر را با تهدید مواجه و حفظ فضای سبز بیش از هر زمان دیگر اهمیت پیدا کرده است؛ به همین دلیل در ماده ۷شهرداری، به آیین‌نامه حفظ و گسترش فضای سبز پرداخته شده و کمیسیونی با همین نام وظیفه نظارت بر رفتار با درختان شهر را برعهده گرفته است. کمیسیون ماده ۷که با نام کمیسیون تشخیص باغات نیز شناخته می‌شود، صدور مجوز برای جابه‌جایی درختان و تشخیص این مورد که ملکی باغ است یا خیر، را عهده‌دار است و به این وسیله بر گسترش فضای سبز در شهرها نظارت دارد.
وقتی جان درخت گران‌تر از جان انسان می شود
قطع عمدی درخت در هر صورت مشمول جریمه نقدی است، اما میزان آن بسته به اینکه چه درختی باشد، فرق می‌کند. شورای اسلامی شهر تهران، با لحاظ کردن مشخصات درخت و براساس فرمول‌هایی که برای این کار مصوب کرده مبلغ عوارض را تعیین می‌کند. رقم جریمه از درختی به درخت دیگر فرق می‌کند و نمی‌توان نسخه یکسان و رقم مشخصی برای آن عنوان کرد. برای بیشتر گونه‌های مثمر مثل توت و خرمالو که امروز در حیاط بیشتر خانه‌های تهران وجود دارد، چیزی حدود ۳۰۰تا ۴۰۰میلیون تومان عوارض قطع عمد محاسبه می‌شود.
برای درختان باارزش اکولوژیکی بالا مبلغ عوارض بسیار زیادتر است. این مبلغ البته ثابت نیست، اما همین را بدانید که در برخی موارد مبلغ جریمه از رقم دیه کامل یک انسان بیشتر است؛ به‌عنوان مثال اگر امروز شهروندی درخت چناری با بن حدود یک متر را عمدا قطع کند، ۳میلیارد تومان جریمه می‌شود. این مبلغ را مقایسه کنید با مبلغ دیه کامل انسان در سال ۱۴۰۳ که یک‌میلیارد و ۲۰۰میلیون تومان است. البته برای قطع عمدی درختان باارزش در کنار جریمه، پرونده قضایی و کیفری هم تشکیل می‌شود.
شهرداری هم جریمه می‌شود
کمیسیون ماده ۷شخصیت حقوقی مستقلی دارد و حتی خود شهرداری را هم درصورت قطع عمد ملزم به پرداخت جریمه می‌کند و باید جریمه آن را پرداخت کند. در این میان اگر شهروندان موردی از قطع درختان در هر جای شهر ببینند می‌توانند در تماس با سامانه ۱۳۷مورد را اطلاع دهند تا با ارجاع پیام به کمیسیون ماده ۷منطقه مربوطه یا کمیسیون ماده ۷سازمان بوستان‌های شهرداری تهران، موضوع رسیدگی شود.
خریداران املاک چه کنند؟
در این میان نکته مهمی که باید به‌ویژه خریداران املاک به آن توجه داشته باشند، این است که قبل از خرید درخصوص جریمه‌های آن ملک از کمیسیون ماده ۷منطقه استعلام بگیرند. مواردی وجود داشته که مالک سال ۶۰درختان باغ خود را قطع کرده و امسال ملک خود را فروخته است، اما از آنجایی که شهرداری تصاویر هوایی سال ۱۳۵۸به بعد را ملاک بررسی قرار می‌دهد، خریدار جدید ناچار شده جریمه تمام درختان را پرداخت کند تا بتواند از شهرداری جواز تخریب و نوسازی دریافت کند.
مولفه‌های تأثیرگذار بر مبلغ عوارض قطع درخت
۱. محیط بن درخت: هرچه بن درخت یعنی قطر تنه درخت بیشتر باشد، نشانه سن بالاتر و البته موجب جریمه بالاتر است.
۲. ارزش اکولوژیک گونه درختی: درختان پهن‌برگ با توجه به نقش مهم در پاکسازی هوا ارزش اکولوژیکی بیشتری در مقایسه با سوزنی‌برگ‌ها دارند.
۳. محل قرارگیری درخت: ضرایب جریمه برای درختان داخل حیاط با توجه به مسئولیت ۱۰۰درصدی مالک، بیشتر از درختان خارج از ملک است.
۴. عمدی یا غیرعمدی بودن قطع درخت: برای قطع عمدی، عوارض با ضریب ۳و برای قطع غیرعمدی عوارض با ضریب یک محاسبه می‌شود.
جریمه‌های قطع درخت کجا هزینه می‌شود؟
۱. افزایش سرانه فضای سبز در مناطق کم‌برخوردار
۲. خرید و تملک باغ‌ها و اراضی پردرخت برای تبدیل به بوستان عمومی
دلایل رایج درخواست قطع درختان از کمیسیون ماده ۷ چیست؟
۱. قرار گرفتن درخت جلوی در پارکینگ پس از ساخت‌وساز
۲. درختانی که مانع دید بیلبورد و تابلوهای تبلیغاتی هستند.
۳. قرار گرفتن در محل اجرای کنسول یا پیش‌آمدگی ساختمان
۴. درختان آفت‌زده و بیمار
۵. احتمال سقوط
۶. قرار گرفتن در مسیر پروژه عمرانی
اگر به رأی کمیسیون ماده ۷اعتراض دارید، باید چه کنید؟
- اعتراض خود را ظرف مدت ۲ماه از زمان ابلاغ رأی، در شورای اسلامی شهر ثبت کنید.
- ۳ماه از زمان ابلاغ رأی، اعتراض خود را در دیوان عدالت اداری ثبت کنید.
جریمه سنگین برای قطع درختان
مهدی بابایی، عضو شورای شهر تهران و کمیسیون ماده ۷فضای سبز: قطع یا جابه‌جایی هر درختی در شهر در هر موقعیت مکانی ازجمله حیاط منزل مردم باشد، باید حتما با اطلاع شهرداری صورت گیرد. کمیسیون ماده ۷، برای قطع عمد درختان قوانین سختگیرانه‌ای دارد و عوارض سنگینی وضع می‌کند و شهروندان درصورتی که درختی در منزلشان خشک شد هم باید برای قطع آن با شهرداری منطقه هماهنگ کنند تا جریمه به آنها تعلق نگیرد.
۱۷ملک با جریمه‌ها تملک شد
علی‌محمد مختاری، مدیرعامل سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهرداری تهران: براساس قانون حفظ و گسترش فضای سبز در شهرها، عوارض خشک شدن یا قطع درختان توسط مالکان طبق مصوبه شورای اسلامی شهر تهران از مالکان اخذ و در یک حساب مجزا ذخیره می‌شود تا در راستای افزایش سرانه فضای سبز در مناطق کم‌برخوردار هزینه شود. بر این اساس از سال ۱۴۰۰ تاکنون ۱۷مورد تملک برای تبدیل به بوستان در شهر تهران انجام شده و ۲۸ ملک برای تبدیل به بوستان در دست تملک است.
مناطقی که سرانه فضای سبز پایینی دارند
۷، ۸، ۹، ۱۰، ۱۱، ۱۲و ۱۷
باغ‌های تملک شده از ۱۴۰۰تاکنون کجا هستند؟
منطقه ۱۰: باغ نظر، باغ اسلامبولچی و باغ جعفریان
منطقه ۱۱: باغ مافی، باغ چنگیزی و ملک اتحاد
منطقه ۸: بوستان تربت، بوستان نوکار، املاک مهتاب، لشکر و ذوالفقاری
منطقه ۱۷: باغ رضوان، زمین‌های مشجر تولیدارو و قدرت پاکی مشجر
منطقه ۱۵: بوستان نرگس
منطقه ۱۶: ملک ورثه جابر صادقی، ملک قالیشویی و املاک مجاور آن