همشهری آنلاین- زهرا رفیعی: میانگین جهانی فرسایش خاک حدود ۲.۲ تا ۵ تن در هکتار در سال است. در ایران، این عدد به ۱۶.۵ تا ۲۴ تن بر هکتار در سال می‌رسد، که به معنای فرسایش ۵ تا ۷ برابر بیشتر از میانگین جهانی است.
میزان فرسایش خاک نسبت به میانگین جهانی به گفته افراد
صفدر نیازی معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی: ۵ تا ۶ برابر
حمید نوری، دفتر حفاظت خاک و آبخیزداری سازمان منابع طبیعی: ۶برابر
حسن وحید، معاون سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری: ۲برابر
محمد درویش، فعال محیط زیست: ۸ برابر
علی مریدی، مدیر دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست: ۴ تا ۵ برابر
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی: ۷ برابر
وزیر پیشین جهاد کشاورزی: ۳ برابر
انجمن آبخیزداری ایران: ۸ برابر
شینا انصاری، رییس سازمان حفاظت محیط زیست: ۷ برابر
آیا میزان استانداردی برای فرسایش خاک داریم؟
میانگین جهانی نرخ فرسایش خاک حدود ۲ تا ۵ تن در هکتار در سال برآورد می‌شود، اما این مقدار بسته به عواملی مانند نوع استفاده از زمین، شرایط اقلیمی و توپوگرافی متغیر است. برای مثال، مناطقی که در آن‌ها کشاورزی فشرده یا جنگل‌زدایی انجام می‌شود، نرخ‌های بسیار بالاتری از فرسایش را تجربه می‌کنند.
نرخ استاندارد یا طبیعی فرسایش خاک چیست؟
مفهومی به نام نرخ طبیعی فرسایش وجود دارد که به میزان فرسایش خاک بدون تأثیر فعالیت‌های انسانی اشاره دارد. این نرخ معمولاً بسیار پایین‌تر بوده و در حدود ۰.۱ تا ۰.۵ تن در هکتار در سال است. این مقدار نشان‌دهنده سطحی است که در آن فرسایش خاک با فرآیندهای طبیعی تشکیل خاک، متعادل می‌شود.
نرخ فرسایش قابل تحمل (TER)
در بسیاری از سیستم‌های مدیریت کشاورزی و زیست‌محیطی، حداکثر نرخ فرسایشی که بدون از دست دادن بهره‌وری بلندمدت خاک می‌تواند رخ دهد را به عنوان «نرخ فرسایش قابل تحمل» تعریف کرده‌اند. این نرخ بسته به نوع خاک، اقلیم و استفاده از زمین متفاوت است، اما معمولاً بین ۱ تا ۱۰ تن در هکتار در سال قرار دارد. این محدوده تضمین می کند که بازسازی طبیعی خاک، می‌تواند فرسایش را در طول زمان جبران کند.
چالش‌های جهانی:
فعالیت‌های انسانی مانند کشاورزی، جنگل‌زدایی و شهرنشینی به‌طور چشمگیری نرخ فرسایش را افزایش داده‌اند و اغلب این مقادیر از حد قابل تحمل فراتر می‌رود. به عنوان مثال، در برخی مناطق ایران، نرخ فرسایش خاک به ۱۶ تا ۲۴ تن در هکتار در سال می‌رسد که بسیار بالاتر از میانگین جهانی است و منجر به تخریب جدی محیط زیست می‌شود.
برآورد دانشمندان ایرانی
بر اساس پژوهشی که شاهین محمدی، حمیدرضا کریم‌زاده و میثم علیزاده در سال ۹۷ در نشریه اکوهیدرولوژی با عنوان (ارزیابی فرسایش خاک با استفاده از مدل RUSLE و سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) ) منتشر کرده‌اند، میزان فرسایش خاک سالانه کشور به طور متوسط ۲۴ تن در هکتار (۴ میلیارد تن در سال) است. همچنین عامل طول و شیب با تأثیر ۶۶ درصد بیشترین سهم را در فرسایش خاک دارد.
این مطالعه نشان می‌دهد که کاهش فرسایش خاک مستلزم مدیریت صحیح منابع طبیعی، اصلاح شیوه‌های کشاورزی و جلوگیری از تخریب اراضی است. فرسایش خاک تأثیرات منفی قابل توجهی بر کیفیت آب، کاهش بهره‌وری خاک و کاهش سطح کشت دارد. بر اساس نظر این محققان میانگین جهانی فرسایش خاک ۲.۴ تن در هر هکتار در سال و نرخ استاندارد و طبیعی فرسایش خاک ۱.۴ تن در هکتار است.