خبر داغ بود، بخصوص برای اهالی غرب تهران و صد البته راننده‌ها و سرنشین‌ها. شاید هم شنیدن این خبر برای آنهایی که چندان به قوانین راهنمایی و رانندگی پایبند نیستند و به خاطر بی‌مسئولیتی هزار و یک جور حادثه ترافیکی را موجب می‌شوند کمی مأیوس‌کننده به نظر آمد. خبر خیلی ساده مخابره شد، اولین مرکز کنترل ترافیک مانیتورینگ RCT غرب تهران در منطقه 5 راه‌اندازی شد.
این یعنی پهنه غرب و شمال غرب تهران که شامل مناطق 5، 9، 17، 18، 21 و 22 شهرداری تهران می‌شود، با مساحتی حدود 120 هزار هکتار از نظر ترافیکی کنترل می‌شوند. چون امکانات نظارتی منطقه 5 با 40 دوربین کنترل ترافیک بیشتر از بقیه مناطق غرب بود، این مسئولیت برعهده معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری منطقه 5 قرار گرفت.
ما هم مثل خیلی از شهروندان منطقه کنجکاو شدیم که سری به این مرکز بزنیم و از نزدیک با زیر و بم آن آشنا شویم، مرکزی که به قول کارشناسان، چشم منطقه است؛ البته چشمی که در طول شبانه‌روز یک لحظه هم بسته نخواهد شد. تقاطع جنت‌آباد و بزرگراه شهید همت یکی از محورهای پرتردد منطقه محسوب می‌شود.
جالب است که برای رسیدن به مرکز کنترل ترافیک منطقه باید از این گره ترافیکی بگذریم و یقیناً دوربین‌های نظارتی مرکز این منطقه را خوب زیر نظر دارند. مسئولیت این مرکز برعهده معاونت ترافیکی منطقه 5 است. «حمیدرضا سالمی» با بیش از 12 سال سابقه فعالیت در مرکز کنترل ترافیک مرکزی شهر تهران، قرار است ما را با فعالیت مرکز نظارت ترافیکی محلی منطقه 5 آشنا کند.
برای همین، ابتدا با فضای جدیدی که قرار است پایگاه اصلی مرکز کنترل ترافیک منطقه باشد آشنا می‌شویم، فضایی که قرار است هم اتاق مدیریت بحران داشته باشد، هم اتاق ویژه پلیس راهور و هم پلیس ویژه 110 تا با هماهنگی‌های لازم، تیم اورژانس و نیروی آتش‌نشانی هم آنجا مستقر شوند. نماینده شرکت واحد اتوبوسرانی و تاکسیرانی هم پای ثابت مرکزند.
خب، قرار است همه چیز کنترل شود و زمان رسیدگی به مشکلات و حوادث ترافیکی شهری به کوتاه‌ترین زمان ممکن برسد. برای همین، این تیم مجهز، آماده و هماهنگ است. محمدرضا سالمی طوری که انگار ترافیک یکی از دغدغه‌های مهم زندگی‌اش باشد، از ترافیک و مدیریتش صحبت می‌کند و سعی دارد چیزی را از قلم نیندازد.
با او همراه می‌شویم تا نگاهی به پهنه غرب تهران بیندازیم. اهمیت وافر پهنه غرب و شمال غرب تهران از نظر مدیریت حمل و نقل و ترافیک، مربوط به برخورداری این محدوده از شبکه بزرگراهی وسیع و موقعیت ترانزیتی به واسطه ارتباط با تعداد قابل ملاحظه‌ای از دروازه‌های ورودی شهر تهران است.
حجم انبوه ناوگان مسافری ورودی به شهر تهران، قرار گرفتن فرودگاه مهرآباد در این محدوده و فعالیت ایستگاه مترو صادقیه به عنوان مبدأ خط 2 قطار شهری تهران و نقطه تقاطع با خط 5 یا قطار تهران ـ کرج که هر روز محل ورود تعداد زیادی از مسافران از شهرها و شهرک‌های پیرامون شهر تهران است، باعث شده که اتخاذ تدابیر ویژه برای مدیریت حمل و نقل و ترافیک در این پهنه اجتناب‌ناپذیر باشد.
برهمین اساس، دور از ذهن نبود که اولین مرکز کنترل ترافیک محلی تهران در این محدوده قرار بگیرد و با موفقیت کار خود را آغاز کند. می‌گوییم با موفقیت، چون ظرف مدت 3 هفته‌ای که از فعالیت این مرکز می‌گذرد کنترل ترافیک کیفیت بیشتری پیدا کرده است و در نمونه‌های زیادی، سرعت بالای مخابره اطلاعات باعث شده که امدادرسانی اورژانسی و حتی گره‌گشایی ترافیکی زودتر و بهتر انجام بپذیرد.
سالمی دراین باره می‌گوید: «فعالیت حرفه‌ای و نظارت مانیتورینگ در این پروژه مدیریت ترافیکی باعث شده که در این مدت کوتاه، موفقیت این طرح محلی اثبات شود. این نشان می‌دهد که طرح‌ها و پروژه‌ها در محدوده‌های محلی و منطقه‌ای خوب جواب می‌دهند و کیفیت کار را بالا می‌برند.
از سال گذشته، این دیدگاه در شهرداری تهران شکل گرفت که اختیارات گوناگون مدیریت کلان به زیرمجموعه‌ها تفویض شود تا کارها به شکل تخصصی‌تری انجام شود. در همین مورد، قرار شد که امکانات ترافیکی هر منطقه به خودش واگذار شود تا کنترل ترافیک بصورت محلی انجام بگیرد.
این اتفاق باعث افزایش تمرکز روی موضوع می‌شود که در نوع خود می‌تواند به تسهیل و تسریع خدمت‌رسانی بینجامد.» با این اوصاف، مرکز اصلی کنترل ترافیک در خیابان ایرانشهر با 450 دوربین و 380 تقاطع هوشمند در نقش یک مرکز کنترل ترافیک اصلی به کار خود ادامه می‌دهد و مراکز کنترل ترافیکی مانیتورینگ در پهنه‌های شمال، جنوب، شرق و غرب بصورت محلی آن را تغذیه می‌کنند.
یعنی به کمک این 4 پهنه می‌توان انتظار داشت که چیزی از نگاه سامانه نظارت تصویری کنترل ترافیک دور نخواهد ماند و این هم به سود شهروندان است و هم مدیران شهری و حتی سایر نهادها می‌توانند در کنار هم، خدمت‌رسانی سریع و بهینه‌ای برای شهروندان انجام دهند.
سالمی با اشاره به افتتاح مرکز کنترل ترافیک محلی در پهنه جنوب می‌گوید: «مدتی است مرکز کنترل محلی ترافیک پهنه جنوب هم در منطقه 15 کارش را آغاز کرده. بعد از آن، منطقه یک مسئولیت کنترل پهنه شمال و منطقه 4 مسئولیت پهنه شرق را برعهده خواهند داشت. همچنین، همکاری منسجم میان کلیه دستگاه‌های دخیل در حوزه مدیریت و خدمات شهری در سطوح منطقه‌ای و محلی اعم از شهرداری مناطق، پلیس راهنمایی و رانندگی، آتش‌نشانی، پلیس 110، پلیس راه در ورودی‌های شهر و شرکت‌ها و سازمان‌های متولی خدمات حمل و نقل عمومی هم حائز اهمیت است و آنها مدیریت شهری را در این امر یاری خواهند کرد.
امدادرسانی سریع می‌شود
همه چیز خیلی سریع اتفاق می‌افتد. زمانی که حادثه‌ای در یکی از محورهای زیر نظر دوربین‌های نظارتی مرکز کنترل ترافیک محلی اتفاق می‌افتد، عوامل مربوطه سریع دست به کار می‌شوند و چون همه عوامل در یک محل گردهم آمده‌اند، اطلاعات لازم برای امدادرسانی اعم از اورژانس و پلیس زودتر انجام می‌شود. سالمی در این باره می‌گوید:
«همکاران ما با دیدن تصویر حادثه در مانیتورینگ یا هر عاملی که خللی در جریان ترافیک ایجاد کند سریع وارد عمل می‌شود. ببینید، در مدیریت ترافیک، تا امروز 81 معضل شناخته شده که می‌تواند جریان ترافیک را مختلف کند. انواع تصادف، حریق، نقص فنی، آبگرفتگی، نخاله و زباله و حجم بالای مسافران فقط نمونه‌هایی از انواع عللی است که می‌توانند ترافیک‌ساز شوند.
سعی می‌کنیم همه این عوامل را شناسایی و ساماندهی کنیم. این نظارت جدا از گره‌گشایی ترافیک محلی، مزیت‌های دیگری هم دارد. مثلاً در زمان حادثه اگر کسی مصدوم شود، جدا از اینکه ما سریع خبر را به اورژانس اطلاع می‌دهیم، مسیرهایی را هم که نیروی امداد راحت‌تر و سریع‌تر می‌توانند به محل حادثه برسند به آنها می‌گوییم. البته ناگفته نماند که سیستم ارسال پیام تا انتهای کار یعنی تا زمانی که حادثه مورد نظر ساماندهی شود باز می‌ماند.
در حقیقت، ما سیستمی به نام سیستم ثبت وقایع داریم که تمام اتفاقات تا مرحله آخر در آن پیگیری خواهند شد.» وقتی به قابلیت‌هایی که این مرکز کنترل ترافیک محلی برای مناطق دارد دقیق می‌شویم، متوجه می‌شویم که موضوع تنها مربوط به کنترل اتفاقات و گره‌گشایی ترافیک در زمان حال نمی‌شود.
نکته دیگر توسعه زیرساختی است که از طریق این سیستم می‌توان برای آینده در نظر گرفت. مثلاً در مورد بزرگراه شهید باکری، کارشناسان حمل و نقل و ترافیک منطقه اعلام کردند که باید پیش از آسفالت، تأسیسات فیبرنوری را برای این بزرگراه نصب کرد. همین اقدام باعث شد که کنده‌کاری و دوباره‌کاری احتمالی در این بزرگراه حذف شود و تمام مسیر این بزرگراه هم بعد از افتتاح کلی، زیر نظارت دوربین‌ها قرار بگیرد.
چشم منطقه باز است
«پهنه‌های گوناگون شهر تهران قرار است 24 ساعته زیر نظر گرفته شوند.» سالمی، کارشناس نظارت تصویری مرکز کنترل ترافیکی محلی منطقه 5، با بیان این مطلب می‌گوید: «ما 8 کارمند ویژه در منطقه 5 شهرداری برای حضور در اتاق کنترل ترافیک محلی در نظر گرفته‌ایم که بصورت شیفتی انجام وظیفه می‌کنند:
3 نفر صبح، 3 نفر عصر و 3 نفر هم شیفت شب. البته افراد دیگری هم در این بین به این 8 نفر یاری می‌رسانند؛ گروهی از اورژانس، مدیریت بحران، پلیس راهور و نمایندگانی از شرکت واحد و تاکسیرانی. تیم مدیریت بحران برای حوادث بزرگ مثل زلزله و بلایای طبیعی مستقرند و نمایندگان شرکت واحد و تاکسیرانی هم در محورهایی که حجم بالای مسافر دارد و مثلاً تاکسی یا اتوبوس نیامده یا کم است اطلاع‌رسانی می‌کنند.»
اما شهروندان چگونه می‌توانند از اطلاعات محلی مرکز کنترل ترافیک منطقه 5 اطلاع پیدا کنند؟ سالمی در این‌باره می‌گوید: «ما تمام اطلاعاتی را که در سیستم ثبت وقایع داریم برای رادیو پیام، استودیو صدای شهر و نمایندگان 22 سازمان ارسال می‌کنیم و آنها این اطلاعات را به اطلاع شهروندان و مخاطبان می‌رسانند.
همچنین، تابلوهای متغیر خبری ¨VMS© که در منطقه نصب شده هم، این اطلاعات را به شهروندان نشان می‌دهند. البته هنوز این امکان که شهروندان با مرکز منطقه 5 تماس بگیرند و مستقیم اطلاعات ترافیکی را از ما بگیرند وجود ندارد و طبق روال گذشته، باید از طریق مرکز اصلی کنترل ترافیک آن را پیگیری کنند. به هر حال، این مرکز در ابتدای راه است و برای توسعه برنامه‌های زیادی پیش‌رو دارد.
شناسایی مکان‌های حادثه‌خیز، عواملی که به دلایل مختلف موجب اختلال در جریان ترافیک می‌شوند و نصب دوربین‌های جدید همگی از جمله برنامه‌هایی است که در دستور کار داریم. همچنین، در فصل زمستان از معاونان خدمات شهری 6 منطقه مستقر در پهنه غرب تهران دعوت می‌کنیم تا در دفتر مدیریت بحران مرکز کنترل ترافیک محلی منطقه 5 حضور پیدا کنند و با مشاهده مانیتورینگ، به برنامه‌ریزی برای ساماندهی معضلات ناشی از بارش برف و باران بپردازند.
البته ناگفته نماند که ما با هر یک از 6 منطقه تحت پوشش ارتباط مستقیم داریم، یعنی این طور نیست که چون در منطقه 5 هستیم، اولویت با منطقه 5 باشد. سرعت کار در همه مناطق تحت پوشش بالاست. ما روی تمام نقاطی که در مناطق 9، 17، 18، 21 و 22 زیر نظر ما هستند، از جمله منطقه 5 نظارت داریم و حوادث و مشکلات ترافیکی آنها را هم سریع مخابره می‌کنیم.»
حواستان جمع باشد
حواستان جمع باشد. با شما رانندگان گرامی و شهروندان محترم هستیم. چشم‌های نظارتی مرکز کنترل ترافیک محلی منطقه 5، 24 ساعته باز است و از هیچ چیز چشم بر نمی‌دارد. لطفاً خطا نکنید، به اصول راهنمایی و رانندگی توجه کنید و شهروندی مسئول باشید تا نتیجه مسئولیت‌پذیری خود را ببینید. این نظارت به معنی کنترل شهروندان نیست. این نظارت یعنی کمک به مشکلات شهروندان و تسریع در کمک‌رسانی به آنها و مهم‌تر از همه شناسایی مشکلات شهری در ترافیک و مدیریت آن برای فردا.
همشهری محله - 5