شمال ایران در آزادشهر
دست‌اندرکاران باغ گیاه‌شناسی موفق شده‌اند گیاهانی را که تنها در جنگل‌های پر از رطوبت می‌رویند همینجا در انتهای بلوار پژوهش برویانند.در این بخش می‌توان گیاهانی را که از حوالی آستارا در شمال غربی ایران آغاز می‌شوند و تا گلیداغی در شمال شرق امتداد می‌یابند دید.
در این بخش گیاهانی وجود دارد که در جنگل‌های اروپا تنها فسیل‌های آن دیده می‌شود، انجیر‌های وحشی، بلندمازوها و... به هر حال کار آسانی نیست امکان رشد گیاهانی که در سال هزار میلیمتر بارندگی نیاز دارند را در گوشه‌ای بی‌آب و علف نزدیک تهران رشد داد. راش شمال، بلوط بلندمازو، ممرز، توسکای ییلاقی، شمشاد ،ازگیل، سرخه ولیک، سیاه‌گیله و... تنها بخشی از این درخت‌ها هستند.
اعجاب خاوردور
سبک باغ‌سازی خاور دور یا همان چین و ژاپن یکی از سبک‌های معروف باغ‌سازی در جهان است که به عنوان یکی از زیباترین شیوه‌های باغ‌آرایی شناخته می‌شود. سبک باغ‌سازی خاوردور ، چین وژاپن به دلیل جمعیت زیاد و کمبود اراضی همواره بر اساس فضاهای کوچک و طرح‌های مینیاتوری شکل گرفته است.
در طراحی این باغ‌ها همواره سعی شده است که از طبیعت تقلید شود و جنگل‌کاری به گونه‌ای انجام شودکه شبیه به یک منظره طبیعی در مقیاس کوچک‌تر باشد. در این قطعه با الگو گیری و استفاده از ویژگی‌های این سبک باغ‌سازی، طرح باغ چین و ژاپن¨خاور دور© در زمینی به مساحت 2/3 هکتار به اجرا در آمده است.
در طراحی این بخش سعی شده است از 3 عنصر سنگ، آب و گیاه درست مانند نمونه‌های واقعی آن در خاور دور استفاده شود. یک دریاچه بزرگ با سیستم گردش آب از چشمه در این قسمت دیده می‌شود.افزون بر این ازآنجایی که درباغ‌های خاوردور ¨چین و ژاپن© از زیبایی رنگ برگ درختان و همچنین گل درختچه‌های دائمی برای ایجاد مناظرزیبا استفاده می‌شود در طراحی این قطعه نیز سعی شده است با کاربردگیاهان هم به شکل انفرادی و هم بصورت توده‌ای از ویژگی‌های آنها استفاده لازم به عمل آید تا چشم‌اندازهای زیبا و قابل توجهی ایجاد کند.
خزر و گیاهانش
قطعه خزر باغ ملی گیاه‌شناسی ایران با هدف تحقیقاتی، آموزشی در زمینی به مساحت 6 هکتار ساخته شده است.در این قطعه سعی شده است تا گونه‌های درختی، درختچه‌ای و علفی که به شکل طبیعی در جنگل‌های شمال وجود دارند کاشته شوند، به طوری که تناسب بین اجتماعات جنگلی و گونه‌های همراه آنها رعایت گردد.
در قسمت جنوبی خزر درختان زربین کشت شده که نماینده جامعه زربین شمال ایران است.در حاشیه شمالی دریاچه جامعه توسکا و ممرز و در قسمت شرقی خزر درختان اوجا و ملج کاشته شده است. در قسمت دیگری از قطعه نیز جامعه انجیلی ـ ممرزستان دیده می‌شود. قسمت‌های مختلف این قطعه با مسیرهای شمشاد خزری به شکل پیاده‌رو از هم جدا شده است.
گیاهان این قطعه افزون بر انواع سیستم‌های آبیاری، دریاچه‌ای به مساحت 8 هزار مترمربع و عمق 3 متر نیز ایجاد شده است. همچنین 2 رودخانه نیز یکی به نام رودخانه خزر از قسمت دریاچه ذخیره کننده آب در ضلع شمالی باغ و دیگری به نام رودخانه لار از قطعه البرز سرچشمه می‌گیرد و وارد این دریاچه می‌شوند. اکنون نزدیک به 35 گونه درختی و 10 گونه درختچه‌ای در این قطعه وجود دارد. قسمتی از دره خزر صخره‌گذاری شده و گونه‌های مهمی از سرخس‌های شمال ایران به همراه گونه‌های کفی لابه‌لای صخره‌ها کشت شده‌اند.
مدلی برای خانه‌های سبز
این قطعه به مساحت 5/1 هکتار از جمله مجموعه‌های گیاهی در باغ گیاه‌شناسی ملی ایران به شمار می‌رود که از قسمت‌های گوناگونی همچون باغ گیاهان پیازی و غده‌ای، گیاهان معطر و علفی، باغ سبزیجات ایرانی، باغ میوه سنتی ایرانی، برکه گیاهان آبزی‌و... تشکیل شده است.
در باغ نمایشی چند نمونه باغچه با مساحت‌های کوچک طراحی و کشت شده که نشان دهنده الگوی ویژه یا برای ایجاد فضای سبز در خانه‌ها است. در اینجا در کنار گیاهان گوناگون چگونگی فرم‌پذیری گیاهان برای استفاده در خانه‌ها و تزیین کردن محیط‌های شهری به نمایش گذاشته شده است و می‌توان روی پیاده‌روهای سنگفرش قدم زد و از این میزان انعطاف‌پذیری در دنیای گیاهان لذت برد.
زاگرس اینجا هم سربرافراشته یکی از قطعات باغ گیاه‌شناسی ملی ایران کلکسیون گیاهی حوزه رویشی زاگرس است که زیر مجموعه‌ای از ناحیه رویشی ایرانی ـ تورانی است. این کلکسیون در واقع نماینده رستنی‌های مهم سلسله جبال زاگرس است. هدف از ایجاد این قطعه اهداف آموزشی برای دانش‌آموزان و دانشجویان، اهداف تحقیقاتی برای محققانی که روی گیاهان این قطعه کار می‌کنند، عنوان شده است.
مساحت این قطعه نزدیک به 3 هکتار است. چند تپه مصنوعی در این قسمت ساخته شده که مرتفع‌ترین آنها 10 متر ارتفاع دارد. راه‌های ارتباطی و پیاده‌روها با استفاده از سنگ‌های مختلف احداث شده است.بلوط مشهورترین گونه گیاهی است که در زاگرس می‌روید و در این بخش هم می‌توان بلوط‌های زیبا را دید. گونه‌هایی از جنس بادام، بنه، زالزالک، گلابی وحشی، بارانک، سماق و ارغوان نیز در این قسمت کاشته شده‌اند. مجموعه گونه‌های کاشته شده نزدیک به 50 گونه است.
ماکت هیمالیا
یکی از کلکسیون‌های گیاهی در طرح باغ گیاه‌شناسی ملی ایران، منطقه رویشی هیمالیا است و محل پیش‌بینی شده برای احداث این کلکسیون قطعه زمینی به مساحت 3 هکتار در ضلع شرقی باغ گیاه‌شناسی ملی ایران است. احداث این کلکسیون با هدف تکمیل کلکسیون‌های باغ گیاه‌شناسی و آماده نمودن آن برای بازدید عمومی مردم، تنوع بخشیدن به کلکسیون‌های باغ و بالا بردن تنوع گونه‌های گیاهی، فراهم آوردن محیطی طبیعی و دلپذیر برای کارشناسان و عموم بازدید کنندگان و... انجام شده است.
ساخت این کلکسیون یکی از زمان‌برترین بخش‌های باغ به شمار می‌آید، آنچنان که با کارگذاری تعدادی صخره در دامنه تپه‌های موجود، سعی شد تا فرم‌دهی آنها به شکل طبیعی به عمل آید، برای ساخت این بخش تخته سنگ‌های بزرگی از گوشه و کنار ایران به باغ منتقل شد و اکنون ماکت هیمالیا بسیار شبیه به هیمالیای واقعی در ابعادی کوچک‌تر ساخته شده است و در دامنه‌های آن می‌توان گیاهان این سرزمین دست نیافتنی را دید.
به موازات انجام عملیات اجرایی پروژه گیاهان این منطقه نیز تهیه شده است و کار برای جمع‌آوری گونه‌های گیاهی هیمالیا ادامه دارد. تا امروز بیش از یکصد اصله نهال سدروس دئودار، یکصد نهال بلوط و یکصد نهال کاج تهیه شده است.
جنگلی برای تفریح
این جنگل در ضلع شمالی باغ به مساحت نزدیک به 24 هکتار است که دارای کلکسیون‌های گیاهان نادر غیربومی سازگار با شرایط آب و هوایی این منطقه هستند. از سوی دیگر از این بخش به عنوان حفاظ برای مجموعه‌های باغ گیاه‌شناسی استفاده می‌شود. در واقع این همان بخشی است که برای گردش و تفریح در این باغ ساخته شده است.
چنار،گردو، افرا پلت، کاج، اقاقیا، زربین، ارغوان، داغداغان، لیلکی، انار وحشی، ختمی درختی، زبان گنجشک، سپیدار و انواع درختچه‌ها همچون به ژاپنی، توری پیچ اناری، یاس زرد و حال و هوایی متفاوت‌تر از هر بوستان دیگری در این شهر به جنگل تفریحی بخشیده‌اند.این کلکسیون با باغ میوه و دریاچه ذخیره آب به 2 قسمت جنگل و گردشگاه تقسیم شده است.
مساحت هر یک از آنها به ترتیب 10و 14 هکتار است. سیستم آبیاری در قسمت جنگل قطره‌ای و در قسمت تفرجگاه به شکل بارانی است.در بخش تفرجگاه این جنگل آلاچیق‌های زیبایی طراحی شده‌اند که حال و هوایی متفاوت به آن بخشیده‌اند.
گل‌های پیازی ایرانی
در باغ پیازی گونه‌های گوناگون این گیاه جمع‌آوری، نگهداری و پرورش داده می‌شوند. باغ پیازی ایرانی در 4طبقه به مساحتی برابر 2 هزار مترمربع در ضلع جنوبی منطقه به نمایش درآمده است.در این قطعه گیاهان پیازدار، ریزوم‌دار و غده‌دار از مناطق مختلف ایران جمع‌آوری و بر اساس تنوع رویشگاه، میزان آبیاری و جهت تابش نور در طبقات باغ پیازی کاشته شدند.حصاری از تور سیمی اطراف محوطه باغ پیازی نصب شده است تا از هجوم حیواناتی که از پیاز و ریشه‌های این گیاهان تغذیه می‌کنند، جلوگیری شود. پیچ اناری و عشقه این حصار را ساخته‌اند...
همشهری محله - 22