خودتان را با عجله به پزشک می رسانید. پزشک شاید پس از شنیدن شرح حال شما و معاینه صورت و بینی و پیشانی‌تان، و احتمالا درخواست یک رادیوگرافی از سینوس‌ها، به شما بگوید که سینوزیت دارید.
معنی ساده‌اش این است که سینوس‌های شما عفونی یا ملتهب شده‌اند؛ اما این فقط اندکی از درد و گرفتاری را که در این شرایط تحمل می‌کنید، نشان می‌دهد.
سینوزیت، بخصوص سینوزیت مزمن، از شایعترین بیماری‌های دستگاه تنفسی در کل دنیا است.
با وجود سرمای زمستان، و سرماخوردگی‌هایی که گاه و بی‌گاه در این فصل گریبانگیر افراد می‌شود، نکته‌های دکتر سید حامد سجادی، متخصص گوش و حلق و بینی و استاد دانشگاه استنفورد درباره سینوزیت بیان می کند شنیدنی خواهد بود. با دکتر سجادی در حاشیه کنگره رینولوژی که 3 هفته قبل برگزار شد، گفتگو کردیم.
***
- آقای دکتر، آیا هر سرماخوردگی منجر به سینوزیت می‌شود؟
ببینید، باید گفت سینوزیت مثل سرماخوردگی است با این تفاوت که سرماخوردگی بعد از یک هفته خوب می‌شود ولی سینوزیت خیر. سرماخوردگی که بعد از 5 الی 6 روز به جای بهتر شدن، بدتر شود ممکن است شک به عفونت سینوس را ایجاد کند.
ما به این عفونت سینوزیت حاد می‌گوییم، یعنی بیمار از قبل هیچ مشکلی نداشته و با یک‌بار سرماخوردگی شدید دچار سینوزیت شده‌است. به طور کلی شمار کمی از سرماخوردگی‌ها به سینوزیت منجر می‌شوند.
- یعنی به دنبال سرما خوردگی، در چه مواردی با شک به سینوزیت باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر علایم سرماخوردگی بیش از 10 تا 14 روز طول بکشد، یا به تدریج بدتر شود، با سردرد شدید همراه باشد، ورم صورت یا تغییرات چشمی ظاهر شود، درد صورت بیش از 2 تا 4 روز باقی بماند، تب بالای 38 درجه بیشتر از 3 روز ادامه یابد، ترشحات بینی پس از گذشت 5 تا 7 روز از شروع سرماخوردگی، زرد یا سبز رنگ شود، ترشحات، از ابتدای سرماخوردگی زرد یا سبز رنگ باشد و بیش از 10-7 روز ادامه یابد، 14-10 روز بعد از برطرف شدن سایر علایم، سرفه همچنان باقی بماند، به ویژه اگر خلط دار باشد، گوش درد (به ویژه یک طرفه) بیش از یک روز باقی بماند، در این صورت بیمار باید حتما به پزشک مراجعه کند.
- سینوزیت مزمن چطور؟
این را هم درباره علایم سینوزیت بایداضافه کنم که اکثر سینوزیت‌ها عارضه بینی دارند، گرفتگی بینی، آبریزش، گاهی اوقات فشارهای داخل سینوس و حفره‌های صورت، سردرد، از دست دادن حس چشایی و در بیشتر مواقع در اطفال، بوی بد دهان، ممکن است از علائم سینوزیت باشند.
در برخی موارد کاهش حس بویایی و احساس مزه بد در گلو همراه با ترشحات چرکی پشت گلو هم وجود دارد و حتی ممکن است فرو بردن ترشحات در کودکان به تهوع و استفراغ منجر شود. اما اگر این علائم بیش از دوازده هفته طول بکشند یعنی بیمار علی رغم داروهایی که استفاده کرده بهبود نیابد، در این صورت سینوزیت او مزمن شده است.
- سینوزیت حاد متناوب هم داریم؟
این هم یکی از انواع دیگر سینوزیت‌ها است؛ به این ترتیب که فرد دچار سینوزیت حاد می‌شود و پس از مصرف دارو نیز بهبود می یابد، ولی بعد از سه الی چهار ماه بهبودی دوباره دچار عفونت سینوس می‌شود که درمان این نوع سینوزیت از انواع دیگر آن مشکل‌تر است.
- سردردهای ناشی از سینوزیت را چطور باید با سردردهای میگرنی یا سردردهای معمولی افتراق داد؟
اکثر سینوزیت‌ها سردرد ایجاد نمی‌کند و سردردهای سینوسی، همان‌هایی که مردم اغلب به این نام از آنها یاد می‌کنند، اغلب میگرن و یا سردردهای غیر سینوسی است و با آنتی‌بیوتیک هم بهبود نمی‌یابد.
بخصوص سینوزیت مزمن اصلا سردرد ندارد. در سینوزیت حاد نیز اغلب گونه‌های فرد دردناک می‌شود تا سر او. این سردرد‌ها به راحتی با مسکن و با استراحت خوب می‌شوند و اصلا عفونی نیستند.
- سینوزیت به لوزه سوم هم ربطی دارد؟
همان طور که سینوزیت سبب گرفتگی و ترشحات بینی می‌شود، لوزه سوم هم علایم مشابهی را متظاهر می‌کند. در بسیاری از کودکان این دو مورد را به سختی می‌توان از هم تمیز داد، اما معاینه دقیق پزشک می‌تواند علت اصلی را مشخص نماید.
لوزه سوم با متوقف کردن خروج ترشحات از پشت بینی، فرد را دچار سینوزیت می‌کند. در سینوزیت نیز خروج ترشحات چرکی از پشت بینی موجب تحریک لوزه سوم و تورم آن می‌شود.
- چند درصد از سینوزیت‌های مزمن به جراحی نیاز دارند؟
درمان این بیماری معمولا طبی است یعنی ما ترجیح می‌دهیم کسانی که سینوزیت دارند را جراحی نکنیم، مگر آنکه معالجات غیر بالینی آنها غیر‌قابل علاج باشد. به طور متوسط کمتر از یک‌درصد افرادی که سینوزیت دارند و به پزشک مراجعه می‌کنند به جراحی نیاز پیدا خواهند کرد.
یعنی درمان دارویی در اولویت است، اما نکته مهم این است که اگر درمان آنتی‌بیوتیکی کامل نشود، فرد در معرض خطر سینوزیت مزمن قرار می‌گیرد و به همین خاطر باید سینوزیت حاد را به‌طور کامل طبق دستور پزشک درمان کرد.
- برای کودکانی که دچار سینوزیت هستند هم جراحی صورت می‌گیرد؟
در سال‌های گذشته برای کودکان زیر 10 سال عمل جراحی صورت می‌گرفت، ولی امروزه به خاطر خطرات، عوارض و سخت بودن عمل جراحی روی کودکان، سعی بر این است که جراحی صورت نگیرد. در افراد زیر 10 سال که سینوزیت دارند اغلب مشکل لوزه سوم وجود دارد که اگر این لوزه همراه با مصرف اسپری و آنتی‌بیوتیک جراحی شود، بهتر از جراحی سینوس است. ولی اگر فرد تا سن 15 سالگی بهبود نیافت، آن وقت اقدام به جراحی می‌شود.
- برای قبل و بعد از جراحی چه توصیه‌هایی را می‌کنید؟
هم قبل و هم بعد از جراحی فرد باید از آلرژی‌زاها از جمله آلودگی هوا دوری کند، همچنین رطوبت منزل باید بین 30 الی 40 درجه باشد، بخصوص در فصل زمستان. آب بدن نیز باید به میزان کافی باشد، در غیر این صورت خلط درون بینی غلیظ و خشک می‌شود و راه سینوس‌ها را کیپ می‌کند.
- کسانی که جراحی نمی‌کنند چطور؟
این افراد نیز از طریق آنتی بیوتیک درمان می‌شوند، ولی شستشوی بینی با سرم فیزیولوژی یا آب نمک 2 الی 3 بار در روز نیز برای این بیماران بسیار کمک‌کننده است.