21آذر ، دکتر مصطفی قانعی، معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت از توقف طرح‌های پژوهشی غیرکارشناسی در مورد کاربردهای درمانی سلول‌های بنیادی خبر داد.
وی گفت: عده‌ای از این فضا سوءاستفاده کردند و بدون اینکه مسائل اخلاق پزشکی را رعایت کنند و پروژه را در جایی به تصویب برسانند، ناگهان از سلول‌های بنیادی در قلب و چند ارگان دیگر بدن استفاده کردند.
این اتفاق نباید می‌افتاد و ما در معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت بر توقف این کار تاکید کردیم و نامه‌ای نوشتیم که این کار باید متوقف شود زیرا اگر از سلول‌های بنیادی بدون آمادگی استفاده شود ممکن است عوارضی برای بیماران داشته باشد.
به‌دنبال انتشاراین‌خبر،دکترمحمدرضامحمدحسنی، فوق تخصص جراحی قلب و عضو تیم تحقیقاتی پزشکی بهره‌گیری از سلول‌های بنیادی در بیماران قلبی طی گفت و گوباهمشهری اعلام کرد که بهره‌گیری از سلول‌های بنیادی در حال حاضر در قالب یک طرح تحقیقاتی است و هنوز به‌عنوان یک شیوه درمانی قطعی مطرح نشده و باید همه تست‌های لازم روی این طرح انجام شود تا به‌عنوان یک شیوه درمانی مورد استفاده قرار بگیرد.
هزینه، بی‌هزینه
وی افزود: آنچه در حال حاضر مطرح شده بهره‌گیری از سلول‌های بنیادی در درمان بیماران قلبی است که به‌طور داوطلب و با رضایت خودشان و همچنین با اطلاع از عوارض احتمالی این شیوه تن به جراحی می‌دهند که چون این طرح، تحقیقاتی محسوب می‌شود نباید هزینه‌ای از بیمار داوطلب دریافت شود ولی متأسفانه شنیده شده که برخی از مراکز درمانی از این‌گونه بیماران داوطلب وجوهی نیز بابت عمل جراحی دریافت می‌کنند که این غیرقانونی است و باید متوقف شود.
دکتر محمد حسنی گفت: برای انجام این‌گونه جراحی‌ها باید به هیچ وجه قول بهبودی به بیمار داوطلب داده نشود؛ هرچند در موارد قبلی، استفاده از این روش مثبت و تاثیر‌گذار بوده است.
ازسوی دیگر، دکتر مصطفی قانعی در گفت‌وگو با مهر درخصوص اولویت‌بندی پژوهش کشور در مورد سلول‌های بنیادی و ایجاد ستاد فناوری راهبردی سلول‌های بنیادی خاطرنشان کرد: سلول‌های بنیادی 25 سال است که در پیوند مغز استخوان در ایران انجام می‌گیرد و نکته جدیدی نیست.
وی افزود: اما وقتی از سلول بنیادی صحبت می‌کنیم منظور دانش پایه‌ای است که سایر حوزه‌های علوم پایه در پزشکی را نیز تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. این موضوع باید به‌طور دائم از سوی دانشمندان پیگیری شود و آن را رصد کرد تا به محض کاربرد بالینی آن موضوع را مورد توجه قرار دهیم.
سلول‌های بنیادی درون جنین
این گزارش حاکی است، سلول‌های بنیادی، سلول‌های اولیه‌ای هستند که از توانایی تبدیل و تمایز به انواع مختلف سلول‌های انسانی برخوردار بوده و از آنها می‌توان در تولید سلول‌ها و درنهایت بافتهای مختلف در بدن انسان استفاده کرد.
سلول‌های بنیادی چند پتانسیلی هستند، یعنی قابلیت تبدیل به بافتهای مختلف اعم از بافت عصبی، عضلانی و پوششی را دارا بوده و این توانایی محور اصلی توجه به سلول‌های بنیادی است؛ ضمن اینکه سلول‌های بنیادی سازنده بدن انسان هستند.
سلول‌های بنیادی درون جنین درنهایت به سلول، بافت و اندام‌های مختلف بدن جنین تبدیل می‌شوند. برخلاف سلول‌های معمولی که قادرند با تکثیر، چند سلول از نوع خود را به‌وجود آورند، سلول‌های بنیادی همه منظوره و بسیار توانمند بوده و وقتی تقسیم می‌شوند،
می‌توانند به هر یک از انواع سلول‌ها در بدن تبدیل شوند. درواقع سلول‌های بنیادی از قابلیت خود نوسازی هم برخوردارند.دکتر محمدحسنی درباره سابقه کاربرد سلول‌های بنیادی در درمان بیماری‌های قلبی گفت: برای نخستین بار در سال 2004 میلادی، در کنگره انجمن قلب آمریکا عنوان شد که می‌توان در ترمیم بافت آسیب‌دیده قلب در جریان سکته قلبی از سلول‌های بنیادی استفاده کرد و این موضوع نوید بخش استفاده از این تکنولوژی در درمان نارسایی قلب بود.
درمان نارسایی قلب
این فوق تخصص قلب با تأکید بر این نکته که امروزه بیماری‌های قلبی و عروقی در اکثر کشورها نخستین عامل مرگ و میر است، گفت: کشور ما نیز از این قاعده مستثنی نیست و در حال حاضر برای درمان نارسایی قلب در مراحل پیشرفته از عمل پیوند قلب استفاده می‌شود که در جریان آن قلب شخصی که دچار مرگ مغزی شده به شخص بیمار پیوند می‌شود.
این کار نیازمند تیم جراحی با مهارت بالا و امکانات ویژه بوده که با وجود گذشت سال‌ها از انجام نخستین پیوند قلب در کشور ما هنوز مراکز محدودی قادر به ارائه این نوع خدمات درمانی به بیماران نیازمند هستند.
محمدحسنی اضافه کرد: ایده درمان نارسایی قلبی به کمک سلول‌های بنیادی در سال 1382 برای نخستین بار توسط شادروان دکتر سیدحمید میرخانی در بیمارستان امام خمینی (ره) مطرح و پس از بررسی کارشناسی، پروژه مشترکی میان بیمارستان امام خمینی و مرکز پیوند مغز استخوان بیمارستان شریعتی طراحی شد و این تیم تحقیقاتی توانست نخستین پیوند سلول‌های بنیادی به قلب را در خردادماه سال 1383 در بیمارستان امام خمینی (ره) به انجام برساند.
وی افزود: سلول‌های بنیادی در این روش از مغز استخوان خود فرد جداسازی می‌شود و پس از فرآوری، توسط پزشک از طریق روش آنژیوپلاستی به داخل رگ و یا از طریق روش جراحی به عضله قلب بیمار پیوند زده می‌شود، بیمار به‌مدت 6 ماه تحت کنترل و مراقبت قرار می‌گیرد. هدف از این شیوه درمانی ، ترمیم بافت آسیب دیده در جریان سکته قلبی (انفارکتوس میوکارد) است.
دخانیات مهم‌ترین علت مرگ ومیر
آمارها نشان داده است یکی از مهم‌ترین ریسک فاکتورهای ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی، مصرف دخانیات و به‌خصوص سیگار است و از آنجایی که یک هفتم مردم ایران سیگاری هستند در نتیجه سالانه 54 میلیارد نخ سیگار در کشور دود می‌شود، علاوه بر این سن دختران و زنان سیگاری نیز نسبت به گذشته، 10 سال کاهش داشته است.
دکتر محمد حسنی با اشاره به این موضوع که 80 درصد بیماری‌های قلبی عروقی در کشورهای با درآمد پایین و متوسط اتفاق می‌افتد، گفت: ایران با 70 میلیون جمعیت حدود 15 میلیون بیمار قلبی عروقی دارد و اغلب تخت‌های سی‌سی‌یو توسط این بیماران اشغال است.
وی بیان داشت: تقریبا 30 درصد مرگ و میرها در جهان ناشی از بیماری‌های قلبی است که این رقم در ایران به 50 درصد می‌رسد. وی گفت: این بیماری در تمام دنیا به‌عنوان یک معضل مطرح است که باعث کاهش سن باروری شده و تغذیه ناسالم و کاهش مصرف سبزی و میوه‌جات آمار مرگ و میر را به حدود 2 میلیون نفر رسانده است.
وی 80 درصد افراد ایرانی را فاقد فعالیت فیزیکی لازم دانست و گفت: از هر 5 نفر یک نفر به فشار خون بالا مبتلاست و تقریبا نیمی از بیماران فشار خون نیز از بیماری خود اطلاعی ندارند.
همچنین دیابت نیز از دیگر ریسک فاکتورهای بیماری‌های قلبی است که حدود 200 میلیون نفر را در جهان مبتلا کرده است که از این تعداد 80 درصد بیماران به‌علت بیماری‌های قلبی جان خود را از دست می‌دهند. در ایران نیز حدود 4 میلیون بیمار دیابتی ثبت شده است.