نه توسعه و نه زندگی امروز بشر را بدون رسانه نمیتوانیم تصور کنیم. رسانهها در همه عرصهها حضوری تعیینکننده دارند.
دکتر محمد مهدی فرقانی درگفتگو با مهر در پاسخ به این سؤال که توسعه همهجانبه تا چه اندازه نیازمند رسانههای قوی و منتقد است؟ گفت:
بطورکلی نه اصلاً توسعه بلکه زندگی امروز بشر را بدون رسانه نمیتوانیم خیلی متصور باشیم. یعنی در همه عرصهها رسانهها تعیین کننده هستند. در زمینه توسعه، رسانهها چند نقش دارند. یک نقش جلب مشارکت مردم درفرایند توسعه و دوم نقد و نظارت بر نحوه طراحی، اجرا و مدیریت برنامههای توسعه است. بنابراین بدون نظارت رسانهها برنامهها تقریباً ناکارآمد خواهند شد.
این استاد علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی در پاسخ به این سؤال که رسانهها چه تأثیری بر توسعه سیاسی و فرهنگی میتوانند داشته باشند؟ گفت: رسانهها به طور کلی میتوانند چند کارکرد در زمینه توسعه داشته باشند. کارکرد اولش اطلاعرسانی و آگاهسازی و هوشیارسازی اجتماعی است. بدین معنا که تا مردمی آگاه نباشند و اطلاعات نداشته باشند زندگیشان فاقد کیفیت خواهد بود و توسعه اصلاً یعنی کیفی شدن زندگی یعنی بهبود کیفیت زندگی. بنابراین اطلاعات بهعنوان یک ماده حیاتی برای بشر مطرح است و بدون اطلاعات امکان پیشرفت و توسعه فراهم نمیشود. انسان تا اطلاعات نداشته باشد قدرت تشخیص و انتخاب و عمل نخواهد داشت. همینطور درفرایند توسعه مشارکت نخواهد داشت.
این محقق و پژوهشگر تصریح کرد: بنابراین در وهله اول اطلاعرسانی وآگاهی مطرح است و در درجه دوم جلب مشارکت عمومی درفرایند توسعه است و در درجه سوم فراهم کردن زمینه یک نظارت عمومی در فرایند توسعه یعنی هم نقد عملکردها و هم تبیین آنها. یعنی مردم باید درجریان باشند. امروز امکان اینکه مردم به طور مستقیم بتوانند نظارت کنند وجود ندارد یا اینکه به طور مستقیم مسائلشان را با دولتمردان در میان بگذارند. واسطهای به نام رسانهها هستند که وظیفه برقراری ارتباط را انجام میدهند.
فرقانی در پاسخ به اینکه تلقی شما ازیک رسانه توسعه یافته چیست؟ گفت: رسانه توسعه یافته رسانهای است که زمینه جذب نخبگان را فراهم بکند. زمینه اظهارنظر و مشارکت نخبگان را فراهم بکند. زمینه نقد منصفانه و عالمانه عملکردها و سیاستها و برنامهها را فراهم بکند و درواقع فضایی برای مباحثه عمومی و عقلایی بهوجود بیاورد وهمه باید این حق را برای رسانهها بهرسمیت بشناسند و آنها بهعنوان نمایندگان افکارعمومی باید این زمینه عمومی را فراهم بکنند. این مباحثات را شرایط تحققش را فراهم بکنند و امکان مشارکت را هم ازجانب توده مردم هم ازجانب نخبگان و روشنفکران وهم ازجانب مسئولان فراهم بکنند. باید سه ضلع این مثلث به وسیله رسانهها کامل بشود.