تاریخ انتشار: ۲۵ اسفند ۱۳۸۸ - ۱۵:۵۷

دولت سودان و جنبش عدالت و مساوات که مهم‌ترین گروه شورشی در غرب سودان یعنی دارفور محسوب می‌شود، چندی پیش اصول یک توافقنامه صلح را در دوحه قطر به امضا رساندند.

دولت خارطوم پس از نشستن پای میز مذاکره با جنبش عدالت و مساوات، در واقع به‌طور ضمنی این جنبش را به‌عنوان قدرتمندترین بازیگر در دارفور به رسمیت شناخته است. مهم‌تر از آن، این اقدام دولت سودان سیگنال‌های دوستانه‌ای را به دولت چاد که یکی از حامیان مالی و نظامی شورشیان جنبش عدالت و مساوات است، خواهد فرستاد و به این ترتیب سودان می‌تواند امیدوار باشد که روابطش با همسایه غربی‌اش بهبود یابد.

اقدام دولت سودان در خنثی کردن تهدید شورشیان دارفور می‌تواند از برخی جهات برای خارطوم مفید باشد. خارطوم از این پس می‌تواند با خیال راحت نیروهای نظامی گسترده خود را از نواحی غربی سودان بازگردانده و به نواحی استراتژیک‌تر سودان در مرزهای جنوبی، همانجا که سودان بیشترین ذخایر نفت را در اختیار دارد، اعزام کند.

با توجه به اینکه انتخابات ملی سودان در ماه آوریل برگزار می‌شود و قرار است در سال‌2011 نیز یک رفراندوم حیاتی برای دولت سودان در نواحی جنوبی این کشور جهت اعطا و یا عدم‌اعطای استقلال به نواحی جنوبی سودان برگزار شود، دولت سودان تمام تلاش خود را به کار گرفته است تا مانع از این شود که جنوب سودان بتواند دست به اقدامی بزند که در نهایت خارطوم مجبور شود بر سر منابع نفتی با آنها وارد کارزار و منازعه شود.

شرایط صلح میان دولت سودان و شورشیان جنبش عدالت و مساوات به‌طور رسمی منتشر شده است. این شرایط شامل آتش‌بس موقت و موافقت دولت سودان برای پذیرفتن اعضای جنبش عدالت و مساوات در دولت می‌شود.

شرط دیگری نیز وجود دارد دولت سودان باید جنبش عدالت و مساوات را به‌عنوان یک حزب رسمی سیاسی در سودان به رسمیت بشناسد؛ البته اگر توافقنامه صلح میان خارطوم و شورشیان سرانجام در روزهای آینده نهایی شود.

توافقاتی که تا بدین‌جا با شورشیان جنبش عدالت و مساوات انجام‌شده شکایت دیگر گروه‌های شورشی سودان را برانگیخته است. برای مثال عبد‌الوحید النور، رهبر ارتش آزادیخواه سودان، از توافق اخیر خارطوم با جنبش عدالت و مساوات انتقاد کرده و تمایل خود را برای امضای توافقنامه‌ای مشابه با دولت سودان اعلام کرده است.

اما چرا خارطوم توجه خود را به جنبش عدالت و مساوات معطوف کرده است؟ دلیل این توجه خاص به ملاحظات ژئوپلیتیک منطقه برمی‌گردد. سودان به اندازه‌ای از تهدیدی که از سوی چاد متوجه‌اش است، نگران است که تهدید دارفور برایش اهمیت چندانی ندارد.

تحلیل دیگری که درخصوص امضای توافقنامه صلح اخیر مطرح است این است که چون سودان نگران مناطق جنوبی خود است و توانایی کنترل آن را ندارد ترجیح می‌دهد که خیال خود را از جانب دارفور راحت کند و با خیال راحت نیروهای خود را به نواحی جنوبی و نفت‌خیز خود اعزام کند.

این توافقنامه به هیچ وجه به این معنا نیست که سودان توانایی جنگ در نواحی جنوبی را ندارد. سودان در گذشته از پس این مهم برآمده و در آینده نیز خواهد توانست، بنابر این خارطوم ترجیح می‌دهد که خود را از نگرانی حمله شورشیان جنبش عدالت و مساوات برهاند و با خیال راحت به حفظ نواحی نفت‌خیز خود بپردازد.

یک مسئله دیگر را نیز باید به یاد داشت و آن اینکه این توافق میان خارطوم و جنبش عدالت و مساوات، توافقی الزام آور نیست. بنابراین نمی‌تـوان گفت که این توافقنامه پایان جنگ در دارفور یا حتی پایان جنگ میان خارطوم و شورشیان جنبش عدالت و مساوات است.

معنایی که این توافقنامه دارد این است که در حال حاضر، سودان و چاد تلاش دارند تا تنش‌ها را کمی کاهش دهند و خارطوم امیدوار است که این شرایط برای آینده‌ای طولانی پایدار بماند.