حمید زارعی در این‌باره توضیح داد: با توجه به این‌که بیشتر بخش‌های جزیره در اختیار شرکت نفت و دسترسی به آن‌ها مشکل است، از حدود پنجم آذرماه و از دماغه شمالی، بررسی جزیره خارک به‌صورت پیمایشی روبه سوی جنوب آغاز شد.
وی با اشاره به این‌که جزیره خارک نخستین‌بار است که توسط باستان‌شناسان بررسی می‌شود، گفت: در این بررسی، تمام دره‌ها و قسمت‌های مختلف فرودگاه و فضا‌های سبز را بررسی کردیم که مشخص شد، استقرارگاه‌های خیلی کمی در این منطقه وجود داشته‌اند. همچنین با توجه به کوچک بودن این جزیره و نبود آثار معماری و یا سفال که لازمه وجود زندگی شهری‌اند، به‌نظر می‌رسد که این جزیره محلی برای اتراق و استراحت جاشوان و ملوانان بوده است.
زارعی ادامه داد: تقریبا چهار رشته قنات وجود دارند که هر کدام از آن‌ها شامل ٢٢ حلقه قنات‌اند و عمق هر کدام از حلقه‌ها بین شش تا هشت متر است. همچنین فاصله هر حلقه ١٢ متر است که بعضی از آن‌ها نیز با عمق سه تا پنج سانتی‌متر آب دارند؛ این قنات‌ها در صخره‌ها کنده شده و به پایین رفته‌اند.
او افزود: یک گورستان استودانی نیز پیدا شده است که حدود ٩٦ قبر دارد و جهت آن‌ها شرقی ـ غربی است. در این گورستان، فاصله قبرها رعایت نشده است و بعضی از آن‌ها یک متر با هم فاصله دارند و بعضی دیگر نیز در کنار یکدیگرند.
وی با بیان این‌که هیچ کدام از این قبرها، سنگ لحد ندارند و روباز هستند، اضافه کرد: تمام آن‌ها توسط قاچاقچیان حفاری شده‌اند و اکنون نیز بیشترشان توسط خاک و خاشاک پر شده‌اند و هیچ کدام به‌گونه‌ای نیستند که آن‌ها را بتوان حفاری کرد.
این باستان‌شناس اظهار کرد: به‌جز این قبرها حدود ٧٠ دخمه نیز وجود دارند که طول آن‌ها بین ٨٠ سانتی‌متر تا یک متر و فاصله آن‌ها سه تا پنج متر است.
به گفته زارعی در میان این دخمه‌ها، دو گوردخمه خیلی بزرگ نیز وجود دارند که به گورمعبد مشهورند؛ یکی از آن‌ها که به نام گورمعبد شمالی خوانده می‌شوند، به اندازه حدود ٤٩ تابوت گنجایش دارد. همچنین جسدها را در این نوع گورها مانند سردخانه‌ها به‌صورت کشویی قرار می‌دادند. اکنون نیز فقط جای کشور‌ها وجود دارند و به این ترتیب، قابل شمارش هستند.
وی در ادامه گفت: یک گوردخمه جنوبی نیز مانند گور شمالی وجود دارد که تعداد بیشتری جسد در آن جای می‌گیرد. البته در انتهای آن نقش‌برجسته‌ای به ابعاد یک‌ونیم در یک متر با تصویر فردی در حالت نشسته و گوی به‌دست وجود داشته است که اکنون فقط پایه‌های یک تخت از این تصویر باقی مانده‌اند.
به گفته زارعی از این محوطه با طول نه متر و عرض حدود ٥/٤ متر تا مدتی پیش به‌عنوان انبار و محل فروش سیلندر گاز استفاده می‌شده است.
او همچنین به تزیینات این گوردخمه‌ها اشاره و تصریح کرد: این تزیینات مانند یک نوار باریک در دورتادور بالای قبرها و به‌صورت برجسته دندان‌موشی که به دوره ساسانی متعلق‌اند، دیده می‌شوند. علاوه بر این، ورودی گوردخمه‌ها به‌وسیله پنجره‌ای کاذب و ایوان‌نما (ایوان کاذب) تزیین شده است.
وی ادامه داد: در این جزیره یک آتشکده که مصالح آن سنگ‌های مرجانی و ساروج‌اند نیز وجود دارد؛ ولی فقط چهار پایه آن باقی مانده‌اند و بیشترین ارتفاعی هم که از ستون‌های آن وجود دارد، ٨٠ سانتی‌متر است؛ این آتشکده در مرتفع‌ترین بخش صخره ای قرار گرفته است.
زارعی با بیان این‌که این جزیره تنها جزیره دارای آب شیرین است که با استفاده از هشت حلقه چاه باقی‌مانده از دوره ساسانی، روزانه ١٢٠ هزار لیتر آب از آن‌ها کشیده می‌شود، اظهار کرد: در اینجا سیستم‌های آب‌رسانی نیز وجود داشته‌اند که با ایجاد جدول‌هایی در صخره‌ها، آب را به قنات‌ها و باغ‌های پایین‌دست هدایت می‌کرده‌اند.
سرپرست هیات باستان‌شناسی جزیره خارک در پایان افزود: آثار باقی‌مانده شامل یک قلعه و دو گورستان متعلق به مسیحی‌ها و زمان حضور پرتغالی‌ها است که پس از گرفتن مجوز، بررسی آن‌ها آغاز می‌شود.
تاریخ انتشار: ۲۱ آذر ۱۳۸۵ - ۱۴:۴۵
گروه علمی فرهنگی: به گفته سرپرست هیات باستان‌شناسی جزیره خارک، با انجام ٨٠ درصد بررسی‌های آثار این جزیره مشخص شد که استقرارگاه‌های زیادی در این منطقه وجود نداشته‌اند و به‌عنوان یک شهر مطرح نبوده است.