«همه چیز از یک برنامه تلویزیونی در شبکه جهانی جام‌جم شروع شد، تصاویر جزیره کیش را پخش می‌کردند و من با مشاهده آن مناظر زیبا و ساحل مجذوب‌کننده، مصمم شدم بعد از 30 سال دوری از وطن به ایران و ساحل کیش سفرکنم.»
این را منصور حاجی حسینی مؤسس شهر زیرزمینی کیش یا همان کاریز کیش می‌گوید. او مردی است که به گفته خودش سرمایه‌‌اش را از آن سوی آبها به این جزیره آورده است تا شهری بسازد که تاریخ ایران را در پیکره‌‌اش دارد.
«در همان سفربود که با این قنات آشنا شدم. قنات قدیمی کیش با طول 15 کیلومتر که در طول دو رشته از منطقه صفین و فرودگاه تا محل فعلی مجموعه فرهنگی سیاحتی شهر زیرزمینی کیش به 3 رشته تبدیل می شود و از این محل دوباره با تبدیل به یک رشته، به شهر قدیمی حریره می‌ریزد.
در طول مسیر این قناتهای قدیمی تعداد زیادی چاه برای برداشت آب وجود دارد که نشان‌دهنده آن است که در این قنات آب هم به‌صورت ساکن و هم به سمت مظهر قنات جریان و حرکت داشته است. از آب این قنات برای آبیاری فضای سبز و مصرف شرب ساکنان استفاده می شده و در عین حال کشتی‌ها نیز از آب جزیره کیش برای مصرف و فروش و یا معاوضه با اجناس دیگر در کشورهای حاشیه خلیج فارس استفاده می‌کردند.»
او می‌گوید: با مشاهده این قنات قدیمی و نوشیدن آب زلال آن به قول محلی‌ها پاگیر آب جزیره شدم و بعد از سال‌ها دوری از وطن، اقامت در کشور آلمان، تحصیل در رشته مهندسی در آن کشور، ازدواج با زنی تبعه آلمان و 2 پسر تبعه آن کشور راهی ایران شدم، ولی نه تنها من بلکه آنها نیز مجذوب این خاک شدند.
«قنات کیش بیش از ۲۵۰۰ سال قدمت دارد و آب شیرین قابل شرب ساکنان جزیره را تامین می‌کرده، قنات کیش از نظر طول رشته قنات و یا عمق چاه‌ها قابل مقایسه با قناتهای دیگر نقاط ایران نیست، اما با توجه به شیب بسیار کم جزیره، چگونگی هدایت آب‌های زیرزمینی به سطح زمین در کیش بسیار مهم بوده و نشان می‌دهد که در زمان خود از پیشرفته‌ترین روش‌ها برای حفر قنات استفاده می‌کردند. »
منصور حاجی‌حسینی مؤسس شهر زیرزمینی کیش با بیان این جملات ادامه داد: در مسیر ساخت این شهر زیرزمینی فسیل بسیاری از جانوران دریایی از سقف مرجانی تونل بدست آمد. آزمایش‌های دقیق در دانشگاه مونیخ نشان داد که این سقف زیبا بین 110 تا 550 میلیون سال عمر دارد. در حال حاضر طراحان شهر زیرزمینی سقف مرجانی را برای بازدید مردم به‌صورت یک موزه حفظ کرده‌اند و دیوارها و محیط‌های داخلی کاریز را با الهام از شیوه‌های کهن معماری ایرانی آراسته‌اند.
وی اضافه کرد: به‌زودی در تالارهای کاریز مجموعه‌ای شامل موزه، آمفی تئاتر، بازارچه‌های صنایع دستی، رستوران و چایخانه‌های سنتی ایجاد می‌شود. بر روی کاریز هم مجموعه تفریحی بزرگی شامل: سینما، آمفی‌تئاتر، پارکینگ و پاویون و 2 قلعه شبیه قلعه‌های باستانی با بخش‌هایی مانند رستوران، فروشگاه، محل بازی کودکان و سوییت‌های اقامتی ساخته خواهد شد.
اما با این حال نمی‌گویم چقدر هزینه ساخت این شهر زیرزمینی شد ولی فقط می‌گویم که امروزه مجموعه قنات با تغییر کاربری به یک شهر زیرزمینی بدل شده که بیش از 10 هزار مترمربع وسعت دارد و اکنون کاریز کیش خوانده می‌شود.
در طرح بازسازی قنات کیش (کاریزکیش) با حفظ بافت تاریخی آن کاربری‌های جدیدی در این شهر زیرزمینی ایجاد کرده‌اند که باعث جذب توریست شده است. شهر زیرزمینی کاریز در فاز یک خود به قسمت‌های مختلف از جمله غرفه‌های صنایع دستی ایران و جهان، رستوران سنتی و جدید، موزه سالن آمفی تئاتر سالن کنفرانس، گالری‌های هنری تجهیز شده و قابل بهره‌برداری خواهد بود.
شهر کاریز در عمق 16 متری زمین قرار دارد. سقف آن هشت متر ارتفاع و بیشتر آن مملو از سنگواره، صدف و مرجان‌هایی است که به‌نظر کارشناسان 270 تا 570 میلیون سال قدمت دارد و تک‌تک آن شناسایی شده و دارای شناسنامه رسمی است.
منصور حاج حسینی افزود: 2 ویژگی کاریز را در فهرست ابنیه جهانی قرار خواهد داد. اول اینکه کاریز در دل تنها جزیره مرجانی دنیا واقع است. دوم آنکه تنها بنایی است که سقف آن مملو از صدف‌ها و مرجان‌های طبیعی است. صدف‌ها و مرجان‌هایی که برای بازدید آنها 2 راه وجود دارد بازدید از موزه‌های طبیعی یا غواصی در آب‌های آزاد و اکنون کاریز فصلی جدید و استثنایی در پیش روی تمامی دوستداران طبیعت گشوده که بی واسطه خواهند توانست از بزرگ‌ترین مجموعه مرجانی بازدید کنند.
گفتنی است که خاک‌های برداشت شده از کاریز دارای خواص درمانی زیادی است که در گل درمانی استفاده‌های فراوان خواهد داشت. همچنین مراکز گوناگونی همچون مراکز اقامتی، تجاری و تفریحی در محدوده‌ای معادل 60 هزار مترمربع در روی زمین کاریز احداث خواهد شد. زمین سطحی کاریز به پارک وسیعی بدل خواهد شد که دارای 2 تپه مرتفع خواهد بود. این تپه‌ها از خاک‌های برداشت شده زیر زمین ساخته شده و به چشم‌انداز بی نظیر جزیره کیش مبدل خواهد شد.
نکته قابل توجه این است که این کاریز‌ها به‌طوری استادانه و ماهرانه به دست ایرانیان باستان حفاری شده‌اند که با شیبی ملایم در طول 15 کیلومتر حرکت، هم از آب آن برای آبیاری استفاده شده و هم امکان برداشتن آن با چیزی شبیه به دلو نیز فراهم بوده است.
در گذشته دور اهالی بومی نشین جزیره کوزه به دوش از این محل آب شرب خود را تامین می کرده‌اند. قدمت این پایاب‌ها به بیش از 800 سال می‌رسد.
در گذشته‌های دور، به‌خصوص قرون پنجم و ششم هجری که جزیره کیش مرکز تجارت خلیج فارس و دریای عمان بوده آب آشامیدنی جزیره کیش برای مصرف کشورهای حاشیه خلیج فارس از ارزش بسیار بالایی برخوردار بوده است.
حاجت‌روا
افسانه‌های کهن ایران باستان همواره بر قداست آب تاکید داشته‌اند. اینجا نیز یکی از این باورهای کهن رایج است که آب این قنات‌ها حاجت می‌دهد و اگر کسی سکه‌ای درون یکی از چاه‌های آن بیندازد آرزوی او به سرعت برآورده می‌شود!
اما مهم‌ترین بخش این مجموعه تونل شاهنامه است که گردشگران در آن سوار بر قایقی کوچک بر آب جاری قنات به حرکت در می‌آیند و در هر پیچ تونل با یکی از صحنه‌های شاهنامه و هفت خان رستم آشنا می‌شوند. همچنین با بهره‌گیری از روش‌های سنتی نقالی بازی نور و صدا اطلاعات لازم در اختیار گردشگران گذاشته می‌شود.
مهندس حاجی حسینی در پایان این گفت‌وگو گفت: شهر زیرزمینی کیش به‌صورت کامل تا پایان امسال به بهره‌برداری خواهد رسید اما اکنون تونل‌های شگفت‌انگیز آن که موزه‌ای است از تاریخ و طبیعت خلیج فارس برای بازدید عموم مهیاست.
همشهری استانها