اندازه طحال تقریبا به اندازه مشت بسته شماست. طحال بخشی از دستگاه لنفاوی شما به حساب میآید که به مقابله با عفونت می‌پردازد و مایعات بدنی در حالت تعادل نگه می‌دارد.
طحال حاوی سلولهای سفید خونی برای مقابله با میکروب‌هاست. طحال همچنین به کنترل مقدار خون در بدن شما کمک می‌کند و سلولهای خونی پیر و آسیب‌دیده را نابود می‌کند.با اینکه طحال کارکردهای مختلفی در بدن دارد، اما بدن انسان می‌تواند بدون آن هم به حیات خود ادامه دهد، برای همین برداشتن طحال دچار بیماری یا آسیب‌دیده بدون ایجاد آسیب جدید امکان‌پذیر است.
ساختمان طحال
طحال در یک انسان بزرگسال سالم حدود 11 سانتی‌متر درازا دارد. وزن آن معمولا 150 گرم تسن و زیر دنده‌های نهم تا دوازدهم در طرف چپ قرار دارد.
طحال بخشی از دستگاه لنفاوی بدن است. اما مانند تیموس تنها دارای مجاری لنفاوی وابران (خارج کننده مایع لنف) است.
طحال عمدتا از دو نوع بخش ساختمانی به نام پالپ تشکیل شده است:
یکی پالپ سفید که ساختار دایره‌ای شکلی هستند که عمدتا از لنفوسیت تشکیل شده‌اند. کار پالپ‌های سفید مشابه ندول در گره‌های لنفاوی است. اندازه آنها ز 0.25 میلیمتر تا 1 میلیمتر متفاوت است. در اغلب موارد این پالپ‌های سفید شریانچه‌ای را احاطه می‌کنند، اما گاهی ممکن است در یک طرف شریانچه رشد کنند.
دوم پالپ‌های قرمز که پالپ‌های سفید را احاطه می‌کنند و از بافت همبندی و سینوس‌های طحالی بزرگی تشکیل شده است عمدتا حاوی گلبول‌های قرمز خون و سلولهای دفاعی به نام ماکروفاژ هستند.و کارکرد اصلی پالپ قرمز فیلترکردن خون از آنتی‌ژن‌ها، میکروب‌ها و گلبول‌های قرمز پیر و آسیب دیده است.
این دو بخش با یک ناحیه حاشیه‌ای از هم جدا میشوند. 76 تا 79 درصد طحال از پالپ قرمز تشکیل شده است.
سینوس‌های طحالی که به آنها سینوزوئید می‌گویند، عروق خونی گشادی هستند که نهایتا به وریدهای ترابکولار تخلیه میشوند. شکاف‌هایی که درمیان سلولهای پوشاننده درون این سینوس‌ها وجود دارد امکان فیلتر کردن مکانیکی خونی را که به طحال وارد می‌شود، ایجاد می‌کند. سلولهای غیرطبیعی یا پیرشده که از میان فضاهای باریک میان‌سلولی عبور می‌کند به دشت آسیب می‌بینند و نهایتا بوسیله سلولهای ماکروفاژ درون پالپ قرمز بلعیده میشوند.علاوه بر گلبول‌های قرمز پیر، سینوزوئیدها همچنین ذراتی که ممکن است در جریان خون اشکال ایجاد کنند، مانند باقیمانده هسته سلول‌ها یا هموگلوبین‌های تغییرشکل یافته را نیز فیلتر می‌کنند.
ترابکول‌های طحال
طحال را یک پوشش فیبری-الاستیکی می‌پوشاند، که در ناف طحال به در مسیر عروق خونی به داخل آن می‌رود، به شکل صفحاتی در میآید. از این صفحات و نیز از سطح داخلی پوشش فیبری- الاستیکی خارجی طحال، نوار فیبری کوچک متعدد که به آنها ترابکول‌های طحال می‌گویند، در همه جهات درون طحال را به واحدهای کوچکی تقسیم می‌کند که اساس کاری طحال را تشکیل می‌دهند.
سلولهای درون پالپ قرمز
پالپ قرمز متشکل از شبکه‌ای از رشته‌های باریک تورمانند تشکیل شده است که در ادامه شبکه ترابکول‌های طحال قرار میگیرند. و بر روی این شبکه سلولهای پهن شاخه شاخه‌ای قرار میگیرند. این شبکه توری با خون پر می‌شود.
درون پالپ قرمز این سلول‌ها را به چشم می‌خورند:
- گلبول‌های سفید که به نسبت بیشتری از حدی که در خون دیده می‌شود.
- سلولهای مدور بزرگی که سلولهای طحالی نامیده میشوند و توانایی حرکاتی مانند آمیب را دارند، و اغلب حاوی رنگدانه و گلبول‌های قرمز در درون‌شان هستند.
- سلولهای رتیکولوم که هریک حاوی هسته گرد یا بیضی هستند و مانند سلولهای طحالی ممکن است حاوی رنگدانه‌ها درون خود باشند.
- در طحال جوان ماکروفاژهایی دیده میشوند که هر کدام حاوی تعداد زیادی هسته یا یک هسته ترکیبی هستند.
سایر کارکردهای طحال
طحال به در تولید گلبول‌های قرمز هم نقش دارد. در حالیکه مغز استخوان محل اولیه تولید خون در بزرگسالان است، طحال تا پنج ماهگی دوران جنینی نقش مهمی در تولید خون دارد. پس از تولد، کارکرد تولید گلبول‌های سرخ در طحال متوقف می‌شود، به جز در موارد برخی از اختلالات خونی.
طحال یک اندام عمده لنفاوی است و کارکرد خود در تولید لمفوسیت‌ها حتی پس از تولد حفظ می‌کند.
برداشتن طحال
برداشتن طحال با جراحی که به علت بیماری‌های یا آسیب‌دیدگی ممکن است انجام شود، باعث این تغییرات می‌شود:
- افزایش متوسط در میزان گلبول‌های سفید و پلاکت‌های در گردش.
- کاهش پاسخدهی به برخی از واکسن‌ها.
- افزایش حساسیت به عفونت‌های باکتریایی و تک‌سلولی‌ها، به خصوص افزایش خطر ابتلا به عفونت ناشی از باکتری‌های که کپسول پلی‌ساکاریدی دارند، مانند پنوموکوک که عامل ذات الریه است.