اثر انتخاب شده، طبق وصیتنامه آلفرد نوبل باید برجسته‌ترین اثر با گرایش آرمان‌خواهانه باشد. این جایزه شامل مدال طلا، دیپلم و مبلغی پول است.
جایزه نوبل در دسامبر هر سال در سالگرد مرگ آلفردنوبل توسط آکادمی نوبل در استکهلم سوئد، با حضور پادشاه سوئد، اعطا می‌شود. جایزه به مجموع آثار چاپی نویسنده تعلق می‌گیرد، نه به یک اثر، اگرچه گاهی در متن مربوط به جایزه از آثار مشخص نیز نام برده شده است.
وب‌سایت: جایزه نوبل
آکادمی سوئد برنده را تعیین می‌کند و در اوایل اکتبر هرسال آن را اعلام می‌کند. [یادبود آلفرد نوبل]
جایزه نوبل ادبی برای اولین‌بار در سال 1901 اعطا شد و سولی پرودوم فرانسوی نام خود را به‌عنوان اولین برنده این جایزه به ثبت رساند. [نوبل ادبیات به فرانسه رفت]
در آن زمان این انتخاب، به عنوان بدترین انتخاب‌ها در خاطره‌ها ماند، چون در آن زمان لئو تولستوی هنوز زنده بود. منتقدین ادبى از این که با این انتخاب، تولستوى نادیده گرفته شد از آکادمى سوئد دلسرد شدند.
این جایزه تا سال 2009 به غیر از سال‌های1914، 1918، 1935، 1940، 1941، 1942 و 1943 به طور مرتب برگزارشده است.
جایزه‌ی نوبل ادبیات طی بیش از یک قرن برگزاری، همواره با جنجال‌های کوچک و بزرگ همراه بوده است. بسیاری از کارشناسان و منتقدان ادبی معتقدند آکادمی نوبل به دلایل سیاسی و غیرادبی، نویسندگان بزرگی را از دریافت این جایزه محروم کرده است که مارسل پروست، جیمز جویس، ولادیمیر ناباکوف و خورخه لوئیس بورخس سرشناس‌ترین آن‌ها هستند. [هرتا مولر جایزه نوبل ادبیات 2009 را برد]
هرچند بزرگانی چون لئو تولستوی، هنریک ایبسن، امیل زولا و مارک تواین نیز به دلایلی که مغایر وصیت بنیان‌گذار آکادمی نوبل بودند، از کسب این افتخار بازماندند.
همیشه توجه ویژه آکادمی نوبل به نویسندگان اروپایی در نوع خود جالب و البته اعتراض‌آمیز بوده است. از مجموع برندگان نوبل ادبیات تا سال 2009 ، تنها 27 نفر غیراروپایی بوده‌اند و کشوری چون سوئد بیشتر از همه قاره آسیا سابقه کسب نوبل ادبیات را دارد.
نویسندگان فرانسوی با 15 بار کسب نوبل ادبیات، پیشتاز بلامنازع هستند. ژان ماری گوستاو لوکلزیو آخرین نماینده ادبیات فرانسه بود که سال 2008 موفق به دریافت این جایزه شد. رومن رولان، آناتول فرانس، آندره ژید، آلبر کامو، ژان پل سارتر و کلود سیمون از سرشناس‌ترین فرانسوی‌های این فهرست هستند.
این در حالی است که قاره پهناور آسیا تنها در سه دوره این افتخار را کسب کرده است. دوبار آن توسط ژاپن در سال‌های 1968 توسط یاسوناری کاواباتا و 1994 توسط کنزابورو اوئه و یک‌بار آن توسط هند در سال 1913 رابیندرانات تاگور بوده است.
جوان‌ترین برنده جایزه نوبل ادبیات طی چند دهه گذشته، رودیارد کیپلینگ انگلیسی است که در سال 1907 در حالی‌که 42 سال داشت، این جایزه را به‌دست آورد. دوریس لسینگ انگلیسی با 88 سال سن در سال 2007 ، نوبل ادبیات را کسب کرد و پیرترین برنده این جایزه است.
در تمام دوره‌های برگزاری جایزه نوبل ادبیات، تنها دو نفر از دریافت این جایزه ارزشمند خودداری کرده‌اند. بوریس پاسترناک، خالق کتاب دکتر ژیواگو در سال 1958، تحت فشار مقامات شوروی سابق از سفر به استکهلم برای دریافت جایزه امتناع ورزید. ژان پل سارتر فرانسوی نیز در سال 1964 به‌علت این‌که به هیچ جایزه و عنوان رسمی اعتقاد نداشت، نوبل ادبیات را نپذیرفت.
تا سال 2009 تنها در 4 دوره از جوایز نوبل ادبیات، همزمان بیش از یک نفر به عنوان برنده معرفی شده‌اند که البته وقوع آن بیشتر در دیگر شاخه‌های جایزه نوبل متداول است.
در سال 1904، فردریک میسترال فرانسوی و خوزه اچه گارای اسپانیایی، در سال 1917 کارل آدولف گیلروپ و هنریک پونتوپیدان هر دو از دانمارک، در سال 1966 شموئل یوسف آنیون اسرائیلی و نلی ساچز سوییسی و در سال 1974 ایویند جانسون و هری مارتینسون هردو از سوئد مشترکا جایزه نوبل ادبیات را دریافت کرده‌اند.
همچنین هیچ نویسنده یا شاعری بیش از یک‌بار این جایزه را کسب نکرده است. [نوبل ادبی سال 2009 به آلمان رفت]
شگفت‌انگیزترین انتخاب آکادمی نوبل در شاخه ادبیات، به عقیده بسیاری، وینستون چرچیل است که در سال 1953 به این عنوان دست یافت. او درواقع برای جایزه صلح نوبل نامزد بود که به‌عنوان برنده نوبل ادبیات معرفی شد.