طی این سفرها با وجود سروصدا و هیاهوی زیاد درباره درخواست‌های زرداری برای سرمایه‌گذاری چین در بخش انرژی پاکستان وی و هو جینتائو، همتای چینی‌اش تقریبا همواره درباره مهمترین مسئله گفت‌وگوهای خود سکوت اختیار کرده‌اند.
به‌نظر می‌رسد هیچ کدام از دو طرف تمایلی ندارند که درباره توافقنامه همکاری‌های هسته‌ای خود حرفی بزنند؛ توافقی که می‌تواند جنجال دیگری درباره توافق‌های جهانی برای کاهش تسلیحات هسته‌ای ایجاد کند و باعث دور شدن بیشتر اسلام‌آباد از واشنگتن شود. براساس این توافق چین قرار است که سرمایه‌گذاری و ساخت 2 رآکتور جدید هسته‌ای را با ارزش بیش از 2 میلیارد دلار برعهده بگیرد؛ مسئله‌ای که به احتمال زیاد با مخالفت کشورهای غربی به رهبری آمریکا مواجه خواهد شد.
رقابت قدرت‌ها
پاکستان، متحد اصلی آمریکا در جنگ علیه القاعده و طالبان به حساب می‌آید اما اکنون این کشور هر روز بیشتر از گذشته به رقابت میان قدرت‌های جهانی وارد می‌شود.
بسیاری عقیده دارند که 5 تا 6سال آینده روابط چین و پاکستان به‌صورت کامل نزدیکی واشنگتن و اسلام‌آباد را تحت سایه قرار خواهد داد. یکی از مهمترین دلایل برای این موضوع این است که چین تصمیمی قاطع برای سرمایه‌گذاری در بخش‌های غیرنظامی پاکستان دارد.
هر چند هنوز جزئیات چندانی از توافق‌های صورت گرفته در ملاقات اخیر مقام‌های ارشد دو کشور منتشر نشده است اما خبرگزاری‌های دولتی پاکستان اعلام کرده‌اند که چین با سرمایه‌گذاری بیش از 100میلیارد دلار برای پروژه‌های ساخت نیروگاه‌های هیدروالکتریک موافقت کرده است. زرداری در سفر اخیر خود با روسای ده‌ها شرکت چینی در بخش‌های مختلف از جمله نفت و بانکداری ملاقات کرده است. بسیاری می‌گویند با وجود اینکه واشنگتن و اسلام‌آباد به خاطر مشارکت در جنگ به‌اصطلاح با تروریسم روابط نزدیکی دارند اما مسئله مهم در شرایط فعلی این است که مردم پاکستان چه فکری درباره آمریکایی‌ها می‌کنند.
بسیاری می‌دانند که پاکستانی‌ها از آمریکا و جنگ این کشور چیزی غیر از کشتار غیرنظامیان و افزایش بمب‌گذاری ندیده‌اند و در مقابل چین با سرمایه‌گذاری در بخش‌های غیرنظامی و افزایش رفاه عمومی مردم این کشور می‌تواند به راحتی جای خود را در قلب مردم این کشور باز کند. علاوه بر این نظرسنجی اخیر مؤسسه Pew نشان داده است که تنها 17درصد پاکستانی‌ها دیدگاه مثبتی نسبت به آمریکا و سیاست‌های این کشور دارند.
آمریکا در میدان رقابت با چین در همکاری با پاکستان در برخی موارد کاملا ناتوان است. پیش از این توافق هسته‌ای آمریکا و هند با انتقادهای شدید کشورهای مختلف مواجه شد و بسیاری این توافق را ضربه‌ای سخت به اقدام‌های جهانی در رابطه با مسائل هسته‌ای خواندند. آمریکا در همین توافقنامه که در سال2008 به امضای نهایی مقام‌های دوطرف رسید با وجود انتقادهای جهانی در واقع یک امتیاز بسیار بزرگ به دشمن دیرینه
اسلام آباد هدیه کرد. هند و پاکستان که هر دو دارای تسلیحات هسته‌ای هستند از کشورهایی به‌شمار می‌روند که به همراه رژیم صهیونیستی پیمان منع گسترش تسلیحات هسته‌ای (ان‌پی‌تی) را امضا نکرده‌اند. آمریکا و هند برای اجرایی شدن این توافقنامه باید با گروه تأمین‌کنندگان تجهیزات هسته‌ای (ان‌‌اس‌جی) برای دور زدن قوانین مذاکره کنند.
در زمان امضای توافقنامه هسته‌ای هند و آمریکا هم پاکستان در این رابطه هشدارهای خود را اعلام کرد. گروه تأمین‌کنندگان تجهیزات هسته‌ای فروش تکنولوژی هسته‌ای غیرنظامی را به کشورهای خارج از پیمان ان‌پی‌تی ممنوع کرده است اما مکانیسم مشخصی برای تنبیه کشورهایی که از این مسئله سرپیچی می‌کنند وجود ندارد. همچنین اگر چین هم تصمیم بگیرد به این گروه اعتنایی نکند کار چندانی برای مقابله با آن نمی‌توان صورت داد. در شرایط دیگر شاید آمریکا می‌توانست با فشارهای سیاسی جلوی همکاری هسته‌ای چین با پاکستان را بگیرد اما در حالی که واشنگتن خود در تلاش برای دور زدن قوانین است به‌صورت عملی کاخ سفید هیچ واکنشی نمی‌تواند در این زمینه از خودش نشان دهد.
برخی حتی عقیده دارند که رأی مثبت چین به وضع تحریم‌های جدید علیه ایران در شورای امنیت هم به این مسئله ارتباط دارد و در واقع همکاری پکن با واشنگتن در این زمینه در ازای عدم‌مخالفت شدید آمریکا با همکاری‌های هسته‌ای چین و پاکستان بوده است.
چینی‌ها هیچ اعتقادی به سیاست وقت تلف‌کردن مانند آمریکا ندارند. 3سال از توافق اولیه جورج بوش، رئیس جمهوری وقت آمریکا و مانموهان سینگ، نخست‌وزیر هند و لبخند زدن آنها در جلوی دوربین خبرنگاران می‌گذرد اما هنوز تغییر و تحول چندانی در این رابطه رخ نداده است. پاکستان اکنون به‌دنبال تقویت روابط دیرینه خود با چین است و پکن خود را در مقابل سرمایه‌گذاری، طراحی و ساخت رآکتورهای جدید پاکستان کاملا مسئول می‌داند.
چین در ساخت 2رآکتور مدرن پاکستان به نام‌های چشمه1 و چشمه 2 در استان شرقی پنجاب هم کمک کرده است. در سال2004 چین به گروه تأمین‌کننده تجهیزات هسته‌ای پیوست و خود را تحت قوانین آن قرار داد که براساس آن نمی‌تواند به پاکستان تکنولوژی هسته‌ای ارائه کند. مقام‌های دولت چین اما اعلام کرده‌اند که توافق جدید آنها برای ساخت رآکتورهای چشمه 3 و 4 ادامه ساخت رآکتورهای قبلی پاکستان است و به همین خاطر مشکلی از لحاظ قانونی برای ساخت آنها وجود نخواهد داشت. در واقع چینی‌ها هیچ تمایلی ندارند که زیر بار قوانین و فرایندهای ساخته شده توسط آمریکا بروند.
این در حالی است که پاکستان سابقه خوبی درباره برنامه‌های هسته‌ای خود ندارد و عبدالقدیرخان، پدر هسته‌ای این کشور در سال 2004 اعتراف کرد که گروهی مخفیانه را برای فروش تکنولوژی هسته‌ای به کشورهای دیگر در اختیار داشته است. همچنین گزارش‌هایی وجود دارد حاکی از اینکه 2دانشمند بازنشسته هسته‌ای پاکستان در آگوست 2001 به افغانستان سفر کرده‌اند تا به بن لادن درباره راه‌های دستیابی و ساخت تسلیحات هسته‌ای مشاوره بدهند.
این مسئله و توافق هسته‌ای آمریکا با هند باعث شده است که واشنگتن نتواند قدمی در مقابل چین برای مشارکت در برنامه‌های جدید پاکستان بردارد؛ هر چند ممکن است این مسئله با وجود توافق‌های میلیاردی برای کمک‌های مالی کاخ سفید به پاکستان باعث تنش در روابط دو کشور شود. مقام‌های کاخ سفید در حالی که ژست رهبری جهان در منع گسترش تسلیحات هسته‌ای را گرفته‌اند، نمی‌توانند با وجود تمایل شدیدشان جای چین را در همکاری‌های هسته‌ای با پاکستان بگیرند. این همکاری‌های هسته‌ای همچنین بدون شک باعث بیشتر‌شدن رقابت متحدان قدرتمند (چین-پاکستان و آمریکا- هند) می‌شود. مردم پاکستان هر چقدر به آمریکایی‌ها بی‌اعتماد هستند در مقابل چینی‌ها را دوستانی برای تمام فصول می‌دانند.
راه کابل
آمریکا با وجود این نمی‌خواهد تأثیرگذاری خود را در پاکستان از دست بدهد. به عقیده بسیاری اوباما به خوبی می‌داند که راه کابل از اسلام‌آباد می‌گذرد و به همین خاطر به هیچ عنوان دوست ندارد نفوذ خود را در این کشور از دست بدهد. برخی عقیده دارند درصورت خروج نظامیان آمریکا از افغانستان به احتمال زیاد روابط واشنگتن و اسلام‌آباد نزدیک‌تر از گذشته می‌شود. با وجود این حتی درصورتی که آمریکا بخش بزرگی از نیروهایش را از همسایگی پاکستان خارج کند اما به این راحتی منطقه را ترک نخواهد کرد. آمریکا می‌داند برای باقی ماندن در منطقه باید نفوذ خود را در پاکستان حفظ کند و به همین خاطر در تلاش است به هیچ عنوان نگذارد محور چین-پاکستان شکل بگیرد.
آمریکایی‌ها نمی‌خواهند اجازه دهند که نفوذ چین در پاکستان زیاد شود و این کشور با مشارکت در رشد اقتصادی این کشور تأثیرگذاری زیادی در این منطقه پیدا کند. در مقابل پکن علاقه شدیدی به سرمایه‌گذاری در پاکستان دارد و می‌خواهد این کشور همسایه خود را به مسیر انتقال انرژی در آینده تبدیل کند. چین نگران وابستگی شدید خود به خطوط انتقال انرژی از طریق دریاست و گمان می‌کند که درصورت پیش آمدن درگیری، نیروی دریایی هند به راحتی خواهد توانست مانع از انتقال انرژی به این کشور شود. به همین خاطر پکن به‌دنبال خطوط انتقال انرژی روی زمین برای انتقال انرژی از خلیج‌فارس به چین است و یکی از طرح‌های مهم برای این منظور ساخت خطوط جدید انتقال نفت و گاز در پاکستان به حساب می‌آید. چین می‌خواهد به‌زودی توافق هسته‌ای خود با پاکستان را اجرایی کند و آمریکا به احتمال زیاد تلاش خواهد کرد که با گسترش نفوذ چین در این کشور به
هر نوعی مقابله کند؛ هر چند هیچ کشوری تمایل ندارد در مقابل چین بایستد.
الجزیره