این قضیه خیلی هم ربطی به مسلمان شدن ما ایرانی‌ها ندارد، چون شواهد نشان می‌دهد بانوان ایران باستان هم «سرکردنی‌هایی» داشته‌اند.
البته ورود اسلام موجب شد این امر به عنوان یک تکلیف شرعی و به نام «حجاب» پررنگ‌تر شود. از آن‌جایی که هر چیزی که ربطی به خانم‌ها داشته باشد، حتما تنوع و زیبایی خاص خودش را پیدا می‌کند، در مورد سرکردنی‌ها هم همین‌قاعده برقرار است.
روسری ها
روسری که توضیح نمی‌خواهد! یک پارچة چهارگوش است که از روی قطر تا می‌شود و به صورت مثلثی سر می‌کنند. محض اطلاع آقایانی که نمی‌دانند چرا آن را تا می‌کنیم و مثلا از اول، سه گوشش را تهیه نمی‌کنیم، باید بگوییم که لبة تا شده، بهتر روی سر می‌ایستد و تا نمی‌خورد.
تنوع طرح‌های روسری بی‌حد است و از طرح‌های هندسی و حروف انگلیسی و عکس میکی‌موس گرفته تا گل‌دوزی‌های سنتی و طرح‌های بته‌جقه‌اش وجود دارد. معمولا در سه اندازة ۱۱۰، ۹۰ و ۷۰ سانتی‌متری پیدا می‌شود. البته هر چه می‌گذرد، اندازه‌ها آب می‌روند و دیگر کمتر جایی می‌توانید روسری ۱۱۰سانتی پیدا کنید.
به جایش مغازه‌ها پر است از دستمال‌سرهای ۵۰ سانتی! روسری‌های نخی تقریبا بهترین جنس را دارند؛ خنک هستند و لیز هم نمی‌خورند. تازگی‌ها هم روسری‌های ساتن زیاد شده‌اند که فقط با کمک چسب دوقلو ممکن است بتوانید روی سرتان نگهش دارید!
برای بستن روسری چند راه وجود دارد
گره: در عهد عتیق (یعنی ۱۵ سال پیش) که روسری‌ها چیزی حدود ۱۵۰سانتی‌متر عرض داشتند، گره، روش کارآمدی برای بستن روسری بود. اما گره زدن روسری‌های فسقلی هر چه باشد، دردی از حفظ حجاب درمان نمی‌کند. مگر این که یقة لباس‌تان تا بیخ گلویتان را پوشانده باشد!
گیره: این گیره می‌تواند همین گیره‌های کوچک مخصوص روسری باشد یا سنجاق قفلی و یا سوزن ته‌گرد. کافی است دو سمت روسری را زیر گلویتان با گیره از زیر به هم وصل کنید. اگر بخواهید روسری‌تان را مدل لبنانی‌ها ببندید، یکی از رشته‌های روسری را از کنار صورت ادامه دهید و با سوزن به لبة روسری وصل کنید. نترسید! سوزنش در صورتتان فرو نمی‌رود! این کار دو فایده دارد: اول این که با این روش زیر گلو هم پوشیده می‌شود، دوم این که خوش‌تیپ می‌شوید!
شال
شال هم از آن چیزهایی است که تلویزیون مد کرد! قبل از این که در تمام سریال‌ها خانم‌ها روی روسری‌شان یک شال هم بیندازند، کمتر کسی سراغ شال می‌رفت. چون هم سر کردنش سخت است و هم لبه‌هایش خوب نمی‌ایستد. با این همه الان بازار پر است از انواع شال‌ها .به هر حال اگر طرح‌ها و رنگ‌های متنوع شال‌ها چشم شما را گرفت و دوست داشتید سرتان کنید، این توصیه‌ها به دردتان می‌خورند:
اگر بخواهید شال را محکم دور سرتان بپیچید، لبة پارچه بد می‌ایستد. برای درست کردن جلوی آن می‌توانید یک باریکه از مقوا یا طلق (شبیه آن قطعه طلق‌هایی که لای یقة پیراهن‌های مردانه هست) ببرید و بگذارید لای تای شال. شال را طوری سرتان کنید که طلق یا مقوا درست بالای سرتان قرار بگیرد. این طوری لبة شال توپ توپ می‌ایستد و هیچی‌اش هم نمیشود!
یک راه ابتکاری دیگر هم این است که شال را درست عین روسری سرتان کنید! شال را از یک سمت آن به صورت سه‌گوش تا کنید (انگار که مربعی بیش نیست!) بعد آن را از قسمت تا شده، درست عین روسری سر کنید و دو سر آن را با گیره محکم کنید. حالا می‌توانید ادامة آن را دور سرتان بپیچید!
مقنعه
مقنعه در سال‌های اول انقلاب رایج شد. قبل از آن، همه از همان روسری‌های بزرگ ساده سر می‌کردند. اما خوبی مقنعه این بود که تا زیر سینه را می‌پوشاند و ضمنا شل هم نمی‌شد.در حال حاضر مقنعه بیشتر پوشش دانش‌آموزها و دانشجوها و معلم‌ها و کارمندهاست و انواع آن در بازار موجود است.
مقنعه ساده: دو نوعش هست؛ دوخته و ندوخته! منظور از ندوخته، مقنعه‌هایی هستند که تکة مثلثی بالای سرشان به مقنعه دوخته نشده و خودتان باید آن را به داخل تا کنید. خوبی دوخته شده‌ها این است که دیگر لازم نیست صبح به صبح برای مرتب کردن‌شان نیم ساعت با مقنعه کشتی بگیرید. ولی ندوخته‌ها روی سر بهتر می‌ایستند.
مقنعه چانه‌دار: از اول، مقنعة چانه‌دار هم مد بود. مزیتش هم که معلوم است: چانه دارد و در نتیجه زیر چانه را می‌پوشاند!
مقنعه پفی: همان مقنعه‌های سادة دوخته است که در لبة بالای سر مقنعه، یک تکه ابر لای پارچه دوخته‌اند. این طوری هم نیاز به کلنجار رفتن با لبه‌های مقنعه نیست و هم لبه‌اش صاف و مرتب می‌ایستد.
جنس مقنعه: معمولا با دو جنس پارچه، مقنعه می‌دوزند: کرپ و نخی. مقنعه‌های کرپ به خاطر سنگینی پارچه‌شان روی شانه می‌افتند و کمی رسمی‌تر و شیک‌تر هستند (مقنعه مجری‌های تلویزیون از این جنس هستند). مقنعه‌های نخی هم برای تیپ دانش‌آموزی، دانشجویی هستند و البته راحت‌تر هم می‌شود روی سر نگهشان داشت.
مقنعه‌های نخی بازار۷۰ جور کیفیت دارند و اگر در شناخت پارچه حرفه‌ای نباشید ممکن است بعد از اولین شست‌وشو مجبور شوید یک مقنعة نو بخرید. اما اگر جنس خوبش را خریده باشید می‌توانید تا چندین سال سرتان کنید و حالش را ببرید!
انواع چادر
قبلا در سبک زندگی شماره9 مفصل در مورد انواع چادر برای‌تان حرف زدیم. این فقط اشاره‌ای کوتاه به چادرهای امروزی است
چادرهای چرخی
قدیمی‌ترین نوع چادر است که معمولا برای آدم‌هایی با قد متوسط، با 5/4 متر پارچه (یک قواره) می‌شود یک چادر دوخت. پارچه را طوری برش می‌زنند که قسمت ترکی‌اش (بخشی که احتیاج به دوخت ندارد) بیفتد بالای چادر. طرح و رنگ آن، بستگی به زمانه دارد و نوع استفاده.
چادر ایرانی- ملی
از مدل‌های ابتکاری چادر است که یک دبیر فیزیک که خدا خیرش بدهد، خلق کرد! خوبی این نوع چادر، این است که دست‌ها آزاد هستند. یعنی برای نگه داشتن چادر و جمع‌وجور کردنش احتیاجی به درگیر بودن دست‌ها نیست. این مدل، یک چادر آستین‌دار است که از جلو با دگمه یا زیپ بسته شده. همه‌گیر شدن این چادرها در مدت زمان کوتاهی نشان داد که چقدر خانم‌ها در مورد استفاده از دست‌ها هنگام سرکردن چادر، مشکل داشتند.
تنها چیزی که می‌تواند حس زیبایی‌شناسی شما را نشان دهد، انتخاب روسری یا مقنعه‌ای است که زیر چادر سرتان می‌کنید، چون فقط مقنعه یا روسری شما مشخص است.کارکرد این نوع چادر، در خرید، رانندگی، و حمل و نقل از هر نوعش (از جزوه و کتاب گرفته تا بچه) مشخص می‌شود.
چادر عربی
اولین چادر متفاوت برای ما ایرانی‌ها، سوغات مکه و کربلا است. ضمنا اولین نمود تضاد فکری بعضی دخترها با خانواده‌های دارای فکر سنتی است. همین هم باعث رایج شدن این نوع چادر شد، چون هم چادر بود، هم راحت بود، هم یک جورهایی زیبا بود و متفاوت. پس همه را راضی می‌کرد. این روزها با ورود مدل‌های جدید و راحت به بازار، حضورش کم‌رنگ شده.
چادر شیشه‌ای یا مجلسی
بیشتر، جنبة تشریفاتی دارد و کارکرد پوشش بر ایشان صدق نمی‌کند. معمولا توری و حریر است و برای مراسم خاصی مثل جشن‌ها و ختم‌ها استفاده می‌شود؛ آن هم نه برای هم‌سن و سال‌های ما. این چادرها را سر مادرها و مادربزرگ‌ها پیدا می‌کنید.
چادر دانشجویی
به نظر همان چادر معمولی است با دو تا سوراخ برای بیرون آوردن دست‌ها. البته الگوی مخصوص دارد. (با سوراخ کردن چادر چرخی‌تان نمی‌توانید به یک چادر دانشجویی برسید! حتما خیاط می‌خواهد.) فرق آن با چادر ملی، این است که باید حواستان به چیزی که زیر چادر می‌پوشید هم باشد، چون جلویش بسته نیست.
سرکردنی‌های قبل از انقلاب
چارقد و چاقچور
آن زمان پوشش سر و مو چیزی نبود که نوع حکومت سرش بشود. انگار وجدان، کار خودش را می‌کرد.
قدیمی‌ترین نوع حجاب، همان چادرهای به اصطلاح «چرخی» است که اگر روی زمین پهنش کنید، یک نیم بیضی ایجاد می‌شود. مادربزرگ‌های ما که حتما جوان‌های آن سال‌ها بودند، چادر را بدون روسری یا مقنعه سرشان می‌کردند و خیلی ماهرانه، با یک دست رویشان را می‌گرفتند.
روسری‌های آن زمان هم حتما در قواره‌های بزرگی بودند، چون قرار بود پوشش باشد. جنس آن‌ها متنوع بود، اما نه مثل روسری‌های امروزی. جنس بیشتر چادرها و روسری‌ها، پارچه‌ای بود که «کیفی» نامیده می‌شد. این نوع پارچه، در سرما گرم‌‌کننده است و در گرما، خنک‌کننده.
وقتی رضاشاه قانون «کشف حجاب» را درآورد و به دنبال آن، تو کوچه‌ها و خیابان‌ها آژان‌ها چادر و روسری از سر ناموس ملت (با ادبیات همان وقت‌ها) می‌کشیدند، «سرکردنی‌ها» صحنه را خالی نکردند. حتما خلاقیت یک بانوی ایرانی بود که موها را در یک کلاه کشی جمع کرد و روی کلاه، کلاه‌های لبه‌دار گذاشت؛ چیزی شبیه مدل پوشش بازیگران زن سریال کیف انگلیسی.
از صحبت در مورد چادرهای قاجاری نمیشود گذشت؛ چادرهایی که الان هم تک و توک سر بعضی خانم‌ها مخصوصا حوزوی‌ها دیده می‌شود. این چادر، از پشت یکسره است، ولی از جلو دو تکه به نظر می‌رسد. قسمت بالایی که دسته‌های چادر است، تا زانو است و قسمت پایینی که از کمر تا زمین است، با یک کمری باریک، دور کمر گره می‌خورد. البته این جدا بودن، وقتی فرد به اصطلاح رو می‌گیرد، مشخص نیست. در گذشته گاهی همراه با چادر قاجاری، پوشیه هم می‌بستند. روسری‌های سفید لچکی، روسری‌های مخصوص این چادرها است. چادرهای خانم‌ها توی سریال پهلوانان نمی‌میرند، از این نوع بودند.
تنوع پارچه‌ها در حد توانایی مالی خانواده بود. اگر هم کسی پارچه‌‌‌های ناب‌تری از لحاظ جنس و طرح می‌خواست، باید به کسی توی آشنا و فامیل می‌سپرد که اگر به مکه یا کربلا می‌رود، برایش بیاورد. البته رفت و آمد یک زائر کعبه و کربلا در آن زمان، حداقل 3 ماه طول می‌کشید.
چادرها و روسری‌ها معمولا از رنگ‌های تیره بودند؛ مثل مشکی، سرمه‌ای و قهوه‌ای. (اصولا جلب توجه نکردن، شرط مهمی بوده.)
مدل‌های جدید
برای این‌که بتوانید هم خوش تیپ و امروزی باشید و هم حجاب‌تان را رعایت کنید،لازم نیست خیلی به دردسر بیفتید. فقط کمی ذوق و خلاقیت و حوصله لازم است و از طرفی این‌که به اندازه کافی انگیزه و دقت برای این کار داشته باشید. این‌ها چند پیشنهاد برای بستن و سرکردن‌اند روسری‌ها و شال‌ها و همچنین چند مدل از روسری‌های جدیدی هستند که به بازار آمده‌اند که هم زیبایی خودشان را دارند و هم پوشیده هستند.
روسری پاپیونی
این‌جا هم از روش قدیمی گره به شکل جدیدی استفاده شده که هم پوشش کامل باشد و هم زیبایی روسری حفظ شود
روسری و سربند همرنگ
اگر خوب دقت کنید، زیر روسری سربندی از جنس و رنگ روسری سر شده است.
این‌جا برای سربند از رنگ‌های هم‌خانواده روسری استفاده شده که علاوه بر پوشش کامل، بسیار هم زیباست.
سربند کامل با شال
پارچه سیاه که زیر شال می‌بینید، از همان سربندهای کامل است که تنها روی آن یک شال انداخته شده‌است.
ساق و سربند همرنگ
علاوه بر سربند، ساق‌بندهای همرنگ هم هستند که ست بودن آن‌ها با هم به زیبایی و مرتبی حجاب کمک می‌کند.
جور دیگری ببندید
سربند متناسب با رنگ شال را سر کنید؛ لبة شال را تا کنید طوری که یک طرفش بلندتر از طرف دیگر باشد و آن را روی سر بیندازید.
با دست چپ، طرف کوتاه‌تر شال را بگیرید از زیر چانه به طرف گونة راست برده و محکم نگه دارید. با دست راست، طرف بلندتر شال را از زیر چانه دور سر بچرخانید، لبة شال را تا نزدیک گونة راست بیاورید و با سنجاق، آن را محکم و ثابت کنید. (البته به این پیچیدگی که نوشتیم نیست، یک بار امتحان کنید.)
این‌طوری‌هم می‌شود ببندید
سربند تک رنگی که با رنگ زمینه روسری تناسب دارد سرکنید؛ روسری را تا کنید و طوری سر کنید که یک طرف بلندتر از یک طرف دیگر باشد. بعد روسری را از وسط زیر چانه با یک سنجاق قفلی کوچک ببندید. سپس طرف بلندتر روسری را دور سر چرخانده و با یک سنجاق تزئینی در پشت سر یا کنار گونه ببندید و اطراف آن را مرتب کنید، طوری که روی سینه را بپوشاند
روسری دگمه‌دار
احتیاج به توضیح خاصی ندارد. وقتی روی سر بیندازید، دگمه و جادگمه راهنمایی‌‌تان می‌کند که چگونه ببندینش.
مقنعه شال‌دار
یک مدل جدید مقنعه است، البته برای کسانی که نمی‌خواهند روی مقنعه‌شان چادر سر کنند، کاربرد دارد. (شال حریر به مقنعه وصل است)
شال بنددار
به طرح این شال توجه کنید؛ قسمت بالایی شال یک تکه جدای دولاست که به شال وصل شده، پشت این تکه در دو طرف بند دارد که پشت سر بسته می‌شود.
شال و سربند همرنگ
هیچ‌وقت تصور می‌کردید، شال آن‌قدر خوب روی سر بایستد؟ به سربندهای همرنگ شال و نوع بستن شال توجه کنید. (اندازة شال: 65× 175 سانتی‌متر)
شال و سربند سر هم
به پشت این سربند، یک تکه پارچه به عنوان شال دوخته شده. به نوع بستن آن دقت کنید که همراه ترکیب رنگ سربند و شال، پوششی مناسبی را ایجاد کرده.
انواع سربند
با این سربندهای متنوع (از نظر رنگ و طرح) مشکلاتی که معمولا با سر کردن شال دارید از بین می‌رود؛ هم پوشش کاملی دارد هم زیباست.
سرکردنی‌های بعد از انقلاب
هر سال دهه فجر، مستندهایی از راهپیمایی‌های انقلاب را نشان می‌‌دهند. پوشش خانم های شرکت‌کننده در تظاهرات را یادتان هست؟
روسری‌هایی قواره بزرگ گره زده زیر گلو که دو طرف بالای آن، به طرز اغراق‌آمیزی به طرف گوش‌ها تا خورده و پیشانی را کاملا پوشانده بود. در این نوع پوشش، گاهی به جای گره از حلقه استفاده می‌شد. دو دستة روسری را داخل حلقه می‌کردند و حلقه را تا زیر گلو بالا می‌بردند. این‌طوری، جلوی روسری بسته می‌شد.
مقنعه در اوایل انقلاب چندان رایج نبود و مطمئنا محدود می‌شد به فک و فامیل طراح مقنعه؛ آن هم در رنگ‌های تیره.
چادری‌های آن زمان هم چادرهای چرخی سر می‌کردند و خیلی در بند گلدار بودن و نبودن و رنگ آن نبودند. نگه داشتن چادر روی سر هم به غیر از کش‌دار کردن چادر که خیلی رایج نبود، همان مهارت رو گرفتن خانم‌ها بود. هنگامی که قرار بود یک خانم با چادر، خرید بکند یا بچه هم بغل کند، دو طرف بالای چادر را به موازات دهان، با دندان‌هایش می‌گرفت.
این بار به غیر از وجدان، بعضی اجبارها هم قضیة «جلب توجه نکردن» را مهم‌‌تر می‌کرد. حتی رنگ‌بندی‌ها تا جایی محدود شد که قانونی تصویب کردند که در مکان‌های دولتی مثل اداره‌ها و دانشگاه‌ها فقط رنگ‌های مشکی، قهوه‌ای و سرمه‌ای حق حضور دارند.
در این زمان بود که جرقه‌های طراحی برای سرکردنی‌ها زده شد؛ مثلا مقنعه به وجود آمد.
«چادر شب صورت ماه را قاب کرد.» همین جمله، همه چیز را در مورد چادر مشخص می‌کند: یک پوشش سرتاسری که معمولا مشکی‌اش مدنظر است.
چادر، آن اول‌های انقلاب، یک جورهایی موضع سیاسی بود و شاید به خاطر بعضی شعارها یک نوع نماد به حساب می‌آمد. یواش یواش این نگاه کم رنگ شد و حالا تنها به عنوان یک انتخاب برای پوشش کاربرد دارد. مخصوصا که به برکت طراحان لباس، چادر به مدل‌های مختلفی درآمده که سرکردنش را آسان کرده،کاربری‌اش را بیشتر کرده و امکان استفاده از آن برای همه فراهم شده است.