یکی از کهن ترین مجموعه های زیبای شطرنج کشورمان در نیشابور کشف شده است. این مجموعه نفیس متعلق به قرن دوازدهم یعنی حدود نهصد سال پیش است.
در حال حاضر این مجموعه نفیس ایرانی در بخش هنری موزه متروپولتن نیویورک نگهداری می شود؟!!
منابع موجود، ابداع شطرنج را به کشور هندوستان نسبت می دهند. با این وجود، شواهد و مدارک نشان می دهد که شطرنج در ایران هم قدمت تاریخی داشته و در شاهنامه فردوسی هم شرحی از آن ارائه شده است.
این مجموعه باستانی ایرانی یکی از کهن ترین و کامل ترین مجموعه های شطرنج است که از دوران کهن و از نیاکان ما به میراث رسیده است. این مجموعه نفیس شامل هفده مهره فیروزه ای و پانزده مهره بنفش رنگ است.
در توضیح اشکال این مهره ها باید گفت؛
مهره شاه به صورت تخت شاهی مکعبی شکل در میان میدان نشان داده شده است.
مهره وزیربه صورت تخت کوچکتر و کروی شکل کار شده است.
مهره فیل با پایه استوانه‌ای و سر مسطح با دو برآمدگی به نشانه عاج های فیل کار شده است.
مهره اسب نیز با پایه استوانه‌ای که جلوی آن با برآمدگی مثلث شکلی به عنوان صورت اسب دیده می شود.
مهره رخ یا قلعه، با پایه مستطیل شکل است که در بالای آن شیاری به شکل نماد قلعه کار شده است.
مهره پیاده نظام یا سرباز، این مهره به شکل مهره های کوچک گنبدی شکل با یک برآمدگی در بالای آن کار شده است.
http://www.metmuseum.org/toah/works-of-art/1971.193a-ff