آرش نهاوندی: ورود پدیده اینترنت به خانه‌ها از اوایل دهه1990 میلادی عادات جدیدی را در مردم پدید آورده است.


یکی از این عادات وب‌گردی است که بیشتر نیز نوجوانان و جوانان به اقتضای سن خود گرفتار آن هستند این مسئله و به‌ویژه چت‌کردن به‌مدت زیاد سبب می‌شود تا نوجوانان دیرتر به خواب رفته و دچار عوارض بی‌خوابی شوند.

البته به اعتقاد محققان این نوع بی‌خوابی‌های مرتبط با وب‌گردی و چت‌کردن و در کل پشت کامپیوتر نشینی می‌تواند منجر به بروز عوارض مخرب‌تری نظیر بیماری‌های روحی و روانی در نوجوانان و جوانان شود.به نوعی اکنون ثابت شده است که کامپیوتر و فناوری اینترنتی علاوه بر تأثیرات مثبت در اطلاع‌رسانی و ایجاد ارتباطات سالم می‌تواند تأثیرات بسیار مخربی را نیز در پی داشته باشد.

محققان دانشگاه سیدنی و مؤسسه تحقیقات مغز و ذهن استرالیا کشف کردند که کم‌خوابی نوجوانان به‌دلیل وب‌گردی، چت‌کردن و یا گشت‌و‌گذار در شبکه‌های اجتماعی می‌تواند منجر به افزایش احتمال بروز مشکلات روحی آنها در دوران بزرگسالی تا
3 برابرشود.

این دانشمندان با آزمایش روی 20هزار جوان بین سنین 17 تا 24سال متوجه شدند کسانی که کمتر از 5ساعت در شب می‌خوابند در سال‌های بعد3 برابر بیشتر کسانی که خواب منظم دارند با خطر مشکلات روحی مواجه می‌شوند به‌طوری‌که هر یک ساعت کاهش خواب با احتمال خطر 14درصدی برای سلامت بدن ارتباط دارد.

این محققان گفتند: اختلالات خواب و به‌خصوص بی‌خوابی باعث افزایش آسیب‌هایی نظیر افسردگی و اضطراب می‌شود. بسیاری از بیماران جوان تا ساعت یک یا 2 بامداد آنلاین هستند در حالی که بسیاری از آنها باید ساعت 7صبح از خواب بیدار شوند بنابراین نمی‌توانند به اندازه کافی بخوابند.

مدت زمانی که یک نوجوان آنلاین می‌ماند در سال‌های اخیر به‌دلیل رشد شبکه‌های اجتماعی مجازی افزایش یافته است.
البته بی‌خوابی با توجه به عوامل آن می‌تواند دلایل مختلف و راه‌های علاج متفاوتی داشته باشد. بی‌خوابی نوعی اختلال است که باعث می‌شود فرد به‌طور مستمر به خواب نرود. به عبارتی دیگر مشکل در به خواب رفتن، بیدار شدن مکرر طی ساعات شب همراه با ناتوانی یا اشکال در به خواب رفتن مجدد، بیدارشدن خیلی زود در صبح و خوابی که باعث تجدید قوا نشود را بی‌خوابی گویند.

انواع بی‌خوابی

سه نوع بی‌خوابی تاکنون شناخته شده‌است: گذرا، حاد و مزمن.
بی‌خوابی گذرا بین چند روز تا یک هفته طول می‌کشد و ممکن است دلیل آن استرس باشد. بی‌خوابی حاد به بی‌خوابی‌ای اطلاق می‌شود که بین سه هفته تا شش ماه به درازا می‌کشد. بی‌خوابی مزمن به بی‌خوابی بیش از یک سال اطلاق می‌شود و ممکن است برای حواس فرد اختلالات جدی ایجاد کند.

وقتی بی‌خوابی به سراغ کسی می‌رود، فرد توانایی خوابیدن ندارد و یا اگر بخوابد بعد از مدت کوتاهی بیدار می‌شود؛در حقیقت خواب او عمق و انسجام لازم را ندارد.

شخص بی‌خواب از اینکه نمی‌تواند چشم‌هایش را بیش از چند دقیقه بسته نگاه داشته، یا ذهن و فکر خود را آرام نگاه دارد، شکایت می‌کند.

تاخیر عملکرد سندرم خواب، یکی از عواملی است که موجب بروز اختلال و بی‌نظمی در خواب شبانه می‌شود. افرادی که به سبب کارشان به مناطق دور سفر می‌کنند، به‌دلیل تغییر در ساعت طلوع خورشید و عدم‌هماهنگی اعضای درونی با ساعت آن مناطق دچار این نوع بی‌خوابی می‌شوند.

پاراسومنیا یکی از ناهنجاری‌های خواب است که به شکل کابوس، رفتار‌های خشونت‌آمیز و راه‌رفتن در خواب بروز می‌کند.
بیماری ریفلاکس نیز یکی دیگر از عواملی است که موجب برهم‌زدن خواب شبانه افراد می‌شود. در این بیماری، فرد به‌دلیل احساس ناخوشایند بالا آمدن اسید معده به سمت حلق و دهان، از خواب بیدار می‌شود، این مورد نیز جزو یکی از ناهنجاری‌های زمان خواب محسوب می‌شود.

جنون خفیف نیز ازجمله عوامل مختل‌کننده خواب است. اصولا فرد مبتلا به جنون، نسبت به افراد سالم، کمتر احتیاج به خوابیدن دارد و دقیقا همین کم‌خوابی موجب شدت یافتن جنون در این افراد می‌شود. متأسفانه، کم‌خوابی در افرادی که دچار جنون خفیف هستند منجر به دیوانگی می‌شود. مصرف مواد محرکی از قبیل کافئین، نیکوتین، شکر و داروها یکی از عواملی است که موجب بروز بی‌خوابی می‌شود.

عدم‌انجام تمرینات ورزشی در طول روز نیز به بروز بی‌خوابی کمک می‌کند، زیرا اگر فرد در طول روز تمرینات ورزشی مناسب داشته باشد، انرژی قابل ملاحظه‌ای را می‌سوزاند و راحت‌تر به استقبال خواب شبانه می‌رود.

درد، یکی دیگر از عواملی است که موجب بروز بی‌خوابی می‌شود و بهترین راه حل، تلاش برای تسکین درد و برطرف کردن آن است.
عوارض جانبی برخی داروها نیز موجب بروز بی‌خوابی در افراد می‌شود، همچنین استرس، تغییرات بارز احساسی، بیماری‌های جسمی و روحی، آلرژی و عدم‌رعایت بهداشت خواب نیز به بروز این بیماری کمک می‌کند.

درمان بی‌خوابی

در بسیاری از موارد، بیماری بی‌خوابی به‌دلیل وجود بیماری‌های جسمانی و روحی در افراد ایجاد می‌شود. در این موارد بهره‌مندی از کمک‌های پزشکی و روان‌درمانی بسیار مؤثر است. تمامی داروهای مسکن این پتانسیل را دارند که مصرف‌کننده را به‌خود وابسته کنند، به‌گونه‌ای که مصرف‌کننده بدون آنها نمی‌تواند بخوابد. برخی از داروهای مسکن حاوی بنزودیازپام و حتی مسکن‌های بدون آن ممکن است موجب بروز بی‌خوابی در مصرف‌کننده شوند.

بسیاری از افرادی که دچار بی‌خوابی هستند، از قرص‌های خواب‌آور و برخی از داروهای مسکن استفاده می‌کنند. داروهای خواب‌آوری که بیشتر در این موارد تجویز می‌شود، داروهای حاوی بنزودیازپام شامل دیازپام، لورازپام، نیترازپام است که متأسفانه مصرف این داروها اعتیاد‌آور است، مخصوصا اگر مدت زمان مصرف،طولانی باشد.

داروهایی که در آنها بنزودیازپام وجود ندارد از جهت عوارض جانبی نسبت به داروهای فوق سالم‌ترند، اما به هرجهت تأثیراتی را از لحاظ جسمی و روحی بر فرد مصرف‌کننده خواهد داشت.

مصرف مقدار کمی از داروهای ضدناهنجاری نیز در برخی موارد به بیمارانی که دچار بی‌خوابی هستند توصیه می‌شود چرا که موجب تسکین بیمار می‌شود اما اثرات سوء آن روی سیستم عصبی به حدی است که خاصیت آن را زیر سؤال می‌برد.

و اما بسیاری از افرادی که گرفتار بی‌خوابی هستند از گیاهان دارویی مثل سنبل‌الطیب، بابونه، افیون و گل‌ساعت برای درمان استفاده می‌کنند. اثر بخشی گیاه سنبل‌الطیب در تحقیقات مختلفی به اثبات رسیده و در درمان این بیماری بسیار مؤثر و کمک‌کننده است.

برخی از شیوه‌های طبیعی درمان بی‌خوابی مثل نوشیدن یک لیوان شیرگرم قبل از فرارسیدن زمان خواب، دوش آب گرم عصرگاهی، تمرینات ورزشی شدید به‌مدت نیم تا یک ساعت در روز به‌ویژه بعدازظهرها، میل کردن ناهار مقوی و کامل و حذف شام و صرف غذای مختصری در میان‌وعده عصرانه و پرهیز از فعالیت‌هایی که فکر و ذهن را درگیر می‌کنند از جمله مواردی هستند که اکثر متخصصان درمان‌های طبیعی به افراد مبتلا به بی‌خوابی توصیه می‌کنند.

عطردرمانی، به‌خصوص استفاده از روغن اسطوخودوس و دیگر روغن‌های آرام بخش نیز برای درمان بی‌خوابی بسیار مناسب تشخیص داده شده‌اند.