در سمت چپ پلکان، مجسمه کمال‌خجندی، عارف و شاعر قرن هشتم جلوه می‌کند که با دیوان شعرش در دست به تفکری عمیق فرو رفته است و این را می‌توانی از ژرفای نگاهش احساس کنی؛ گویی به حواشی اطراف خود هیچ توجهی ندارد.
وقتی وارد محوطه درونی ساختمان می‌شوی ترکیب بسیار دلچسب و خوشایندی از گونه‌های معماری ایرانی را مشاهده می‌کنی. راهروهای مرکزی عمارت و پلکان‌های بزرگ با کاشیکاری و آینه‌کاری و حاشیه‌های گچبری در اطراف سقف‌ها، همگی حکایت از عوامل تزئینی ایرانی را تداعی می‌کند که متأسفانه در حال حاضر اینگونه معماری ایرانی و اسلامی رو به فراموشی نهاده شده است.
محل انجمن در سال 1346 خریداری، بازسازی و مرمت شده و فعالیت رسمی خود را با نام انجمن آثار ملی شروع کرده است. در دوره اول فعالیت، نخستین اقدام مهم و اساسی انجمن، بنای آرامگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی به مناسبت هزارمین سال تولد وی بوده است.
انجمن آثار با هدف معرفی و بزرگداشت عالمان و متفکران عرصه فرهنگ و تمدن اسلام و ایران و احیا و انتشار آثار ارزنده آنان و همچنین معرفی آثار و فرهنگ تمدن اسلام و نقش و سهم ایرانیان در اعتلا و ارتقای آن کار خود را شروع کرده است.
دومین دوره فعالیت انجمن آثار ملی، ساخت آرامگاه سعدی و همچنین 30 بنای یادبود و تعمیر و مرمت بناهای تاریخی در شهرهای اصفهان، شیراز و خراسان و طبع و نشر قریب به 142 عنوان کتاب و رساله با رنگ و بوی اسلامی از آثار بزرگان و چاپ کتاب‌های مربوط به جغرافیای تاریخی شهرهای ایران بوده است.
دوره سوم فعالیت انجمن آثار، هرچند برای مدتی به دلیل تحولات ناشی از انقلاب اسلامی متوقف می‌شود ولی شورای فرهنگ عمومی در سال 1365 با توجه به ضرورت انتظام بخشیدن به امر معرفی و بزرگداشت سرآمدان و مفاخر اسلام و ایران با نام «انجمن آثار و مفاخر فرهنگی» به فعالیت خود شتاب بیشتری می‌بخشد. اجرای پروژه توسعه کتابخانه انجمن و همچنین بازسازی 3هزار مترمربع بنا از اقدامات اولیه این انجمن پس از انقلاب اسلامی است.
خانم تیموریان که به مدت 16سال مسئول کتابخانه انجمن آثار و مفاخر فرهنگی است، می‌گوید: از سال1367 پس از یک سری فعالیت‌های بازسازی و الحاقی، محل فعلی کتابخانه که در حال حاضر 36هزار جلد کتاب دارد مورد استفاده اساتید، دانشجویان و عموم علاقه‌مندان قرار گرفته است.
مسئول کتابخانه انجمن آثار افزود: در حال حاضر این کتابخانه دارای 193جلد نسخه خطی است، از این تعداد 142جلد فارسی و 51جلد عربی است که قدیمی‌ترین نسخه، مربوط به کتاب کلیات سعدی متعلق به قرن هشتم(734ق) است. وی گفت: موضوعات مربوط به کتاب‌ها بیشتر ایران‌شناسی، تاریخ، فلسفه، عرفان، ادبیات، جغرافیای تاریخی و... است که بیشتر مورد استفاده اساتید و دانشجویان علوم اجتماعی است. تیموریان گفت: کتاب‌های چاپ سنگی هم داریم که به زبان‌های مختلف انگلیسی، فرانسه، عربی و فارسی هستند.
همچنین جغرافیای تاریخی خیلی از شهرها اینجا هست که مربوط به هنر و تاریخ و آداب و رسوم است و فولکلور هر شهر دقیقاً بیان شده است و می‌تواند مورد استفاده پژوهشگران و محققین قرار بگیرد.
فهرست‌برداری از نسخ خطی توسط استاد دانشور انجام شده که مزیت آن در کنار ذکر نام مؤلف این است که به زمان حیات وی هم اشاره شده، به گونه‌ای که خواننده به آسانی می‌تواند پس از رؤیت تاریخ استنساخ و مراجعه به زمان حیات مولف به ارزش تاریخی نسخه و فاصله‌ای که با زمان تألیف دارد بدون مراجعه به مآخذ دیگر پی ببرد.
در حال حاضر تعداد صفحات نسخ فارسی 42هزار و 145صفحه و تعداد صفحات نسخ عربی 16هزار و 7صفحه است. خانم تیموریان گفت: در حال حاضر این کتابخانه حدود 400 عضو ثابت دارد که از 2 بخش مخزن و بخش مرجع، کتاب‌ها را به صورت امانت تحویل گرفته و به کتابخانه عودت می‌دهند.
کتاب‌های موجود کتابخانه، هم به صورت اهدایی است و هم هر ساله کتاب‌های تازه خریداری و به مجموعه اضافه می‌شود. وی به چاپ زندگینامه 106نفر از مشاهیر و مفاخر فرهنگی که به صورت کتابچه در کتابخانه نگهداری می‌شود اشاره کرده و در این زمینه از مجموعه کتاب‌های ابن‌سینا که تجدید چاپ شده است به عنوان نمونه‌ای از اقدامات انجمن آثار یاد می‌کند.
مسئول کتابخانه انجمن آثار با اشاره به اینکه تعامل ما با کتابخانه ملی به عنوان کتابخانه مرجع اساس کار ما را تشکیل می‌دهد افزود: از تمامی تجربیات نوین کتابداری در خصوص فهرست‌برداری و نگهداری متون در تمامی زمینه‌ها استفاده می‌کنیم. وی در ادامه به مشکلاتی ازجمله کمبود فضای کتابخانه و نبود قرائت‌خانه که بارها پیگیری شده ولی تاکنون به سرانجامی نرسیده است، اشاره کرد و همچنین اختصاص بودجه کافی برای خرید کتاب را از جمله درخواست‌های این مجموعه بیان کرد.
تیموریان به سم‌پاشی تخصصی که هر سال 2بار صورت می‌گیرد اشاره کرد و نگهداری تخصصی کتابخانه را از اولویت‌های مجموعه کارکنان کتابخانه عنوان کرد.
وقتی به ترک‌های سقف کتابخانه نگاه می‌کنی دغدغه خانم تیموریان در خصوص فضای فیزیکی کتابخانه را بیشتر درک می‌کنی که در کنار نگهداری کتاب‌ها باید این موضوع نیز با حساسیت بیشتری دنبال شود.