از سوی دیگر در نتیجه این انتخابات و با وارد شدن کشورهایی مانند هند، آفریقای جنوبی و برزیل به ترکیب شورای امنیت، اکنون این شورا برای نخستینبار شاهد حضور قدرتهای نوظهور منطقهای از نقاط مختلف دنیاست. اینکه این ترکیب تازه چه پیامدهایی میتواند برای تصمیمگیریهای جهانی داشتهباشد هنوز معلوم نیست اما به هر حال حضور قدرتهای جدید منطقهای از نقاط مختلف دنیا میتواند چهره جدید شورای امنیت را برای مدت کوتاهی در کانون توجه قرار دهد.
ناکامی کاناداییها در کسب کرسی در ترکیب جدید شورای امنیت سازمان ملل متحد، اکنون موضوعی به حساب میآید که سیاست داخلی این کشور را دچار تنش کرده است. این اتفاق باعث شده که گروههای موافق و مخالف، یکدیگر را آماج اتهامهای مختلف قرار دهند و هر کدام بهدنبال یافتن مقصر اصلی این شکست شرم آور باشند.هنوز زمان زیادی از انتخاب اعضای شورای امنیت نگذشته و سرافکندگی دولت کانادا بابت حذف از فهرست همچنان ادامه دارد. در طرف مقابل، میچل ایگناتیف، رهبر حزب مخالف حکومت، اعلام کرده است که در شرایط فعلی کشورش شایستگی ندارد بر این کرسی تکیه بزند. او معتقد است که استفان هارپر، نخستوزیر محافظهکار کانادا، این کشور را به سمتی کشانده است که جایگاه خود در سازمان ملل را از دست داده و همین موجب شده کانادا دیگر سزاوار کرسی شورای امنیت نباشد. گرچه از نظر ایگناتیف این موضوع طبیعی و قابل پیشبینی بوده اما دولت او را بابت اظهارنظرهایش به سختی سرزنش کرده است.
از زمان تأسیس سازمان ملل متحد در سال 1948 تاکنون، کانادا هرگز در انتخابات ناکام نبوده و از دست دادن جایگاه همیشگی این کشور، موضوعی است که خشم و نارضایتی مخالفان دولت این کشور را بهدنبال داشته است. ایگناتیف میگوید که دولت فعلی بهمدت 4سال سازمان ملل را به دست فراموشی سپرده بود و ناگهان با فرارسیدن زمان انتخابات خودی نشان داد تا رأی بیاورد و در این شورا گنجانده شود. او ضمن انتقاد شدید از عملکرد دولت فعلی نه تنها آن را مسئول ازدست دادن موقعیت سابق کشورش در شورای امنیت میداند بلکه عقیده دارد که آنچه تاکنون نصیب کانادا شده دستاورد دولتهای قبلی این کشور است.
در کارنامه نخستوزیر فعلی نقاط ضعف بسیاری وجود دارد که ایگناتیف بهعنوان رهبر حزب مخالف میتواند به آنها اشاره کند؛ از جمله حمایت نسنجیده هارپر از رژیم صهیونیستی در مقابل 57 رأی کشورهای عرب و مسلمان، خط زدن کشورهایی نظیر رواندا، مالاوی، کنیا و نیجر از فهرست کمکهای بشردوستانه این کشور، الزامی کردن در دست داشتن ویزا برای بازدیدکنندگان مکزیکی که به کانادا سفر میکنند، تقویت احساسات ضد روسیه و جلوگیری از تلاش اتحادیه اروپا برای ارتقای جایگاهش در مجمع عمومی سازمان ملل.
بسیاری عقیده دارند هارپر بیش از آنکه مشتاق ادامه حمایتهای درازمدت کشورش از سازمان ملل باشد، نسبت به سیاست چند جانبهگرایی سنتی کانادا بدبین بوده است.
سال گذشته او بیمیلیاش نسبت به سازمان ملل و تغییر موضعش نسبت به آن را به این شکل نشان داد که به جای شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل متحد در مراسم افتتاحیه یک مرکز تهیه دونات حاضر شد! طبیعی است که این بیتوجهیها بیجواب نماند و کنار گذاشته شدن از ترکیب شورای امنیت و انتخاب آلمان و پرتغال، تنبیهی برای کاناداییها بود.
با این همه، نتیجه انتخابات امسال اعضای غیردائم شورای امنیت بسیار فراتر از دلشکستگی و شرمساری کانادا بود و موضوع اصلی که باید مورد بررسی قرار گیرد، آرایش جدید این شوراست.
برای نخستین بار در طول تاریخ 60 ساله شورا، بهصورت همزمان اعضایی از نقاط مختلف جهان با ویژگیهای سیاسی متفاوت فعالیت خود را در شورای امنیت آغاز خواهند کرد تا این شورا از اول ژانویه ترکیبی کاملا جدید بهخود بگیرد. قدرتهای نوظهور در کنار اعضای قدرتمندی نظیر چین و روسیه که از اعضای دائم و دارای حق وتو هستند، قرار میگیرند. علاوه بر این، برزیل و هند به همراه آفریقای جنوبی- که کانون قدرت قاره سیاه به حساب میآید- در کنار آلمانی خواهند بود که یکی از اعضای تازه وارد شورا شمرده میشود.
این تنوع موجب شده که در گزارش شورای امنیت، از ترکیب جدید بهعنوان قدرتمندترین آرایشی که شورا تاکنون بهخود دیده است یاد شود.
بهنظر میرسد اعضای جدید تلاش میکنند با ارائه برنامههای جدید شایستگیهای خود را نشان دهند و ثابت کنند که انتخاب آنها کاملا درست بوده است. آنگلا مرکل تعهد داده آلمان در طول دوره عضویتش با جدیت در راه ایجاد اصلاحات گام بردارد. این موضوعی است که در دستور کار مقامهای ارشد دولت هند هم قرار دارد. از سوی دیگر آلمان، ژاپن و برزیل مذاکره برای به راه انداختن یک کمپین در سازمان ملل را آغاز کردهاند. سران گروه 4 که بررسی اصلاحات شورای امنیت سازمان ملل را بهعهده دارند، تقاضا کردهاند 6 کرسی دیگر به اعضای دائم بدون حق وتو و 4کرسی دیگر نیز به اعضای غیردائم افزوده شود. آفریقایجنوبی، نیجریه، اندونزی، اتحادیه اروپا و ژاپن که در آرزوی جایگاهی ثابت و دائمی در شورای امنیت هستند نیز پیشنهادهایی برای ترکیبهای ائتلافی جدید دارند و این در حالی است که 5 عضو دائم شورا با این مسئله مخالف هستند زیرا به هیچ عنوان نمیخواهند از قدرتشان کاسته شود.
شورای امنیت در حال حاضر 5عضو دائم دارای حق وتو دارد که شامل انگلیس، آمریکا، فرانسه، چین و روسیه میشود. 10کرسی موقت نیز برای مناطق مختلف در نظر گرفته شده است که 5عضو آن بهصورت چرخشی انتخاب میشود. آفریقا، آسیا، کشورهای عرب، آمریکای لاتین و کشورهای حوزه دریای کارائیب هرکدام یک سهم دارند و 2سهم نیز به اروپای غربی و سایر کشورها تعلق میگیرد. تحرک و پویایی سیاسی ترکیب جدید شورای امنیت بسیار جالب و غیرقابل پیشبینی خواهد بود. برزیل، هند و آفریقای جنوبی در سالهای اخیر نشان دادهاند هیچ تمایلی ندارند به آمریکا و سایر کشورهایی بپیوندند که مقابل کشورهایی مانند ایران موضع میگیرند.
برزیل پس از انجام مذاکرات با مقامات ایران و همچنین آمریکا، با آخرین دور تحریمها علیه ایران که در ماه ژوئن انجام گرفت، مخالفت کرد. هند نیز یکی از مصرفکنندگان اصلی نفت خام ایران است و انتظار میرود در آینده با تحریمهای بیشتر علیه ایران موافق نباشد. هند، برزیل و آفریقای جنوبی نسبت به نگرانیهای حاکمیت کشورهای در حال توسعه حساس هستند، از جنبشهای جداییطلب بیم دارند و مداخلهگریهای غرب را شکل جدیدی از امپریالیسم میدانند. به همین دلیل آفریقای جنوبی با استقلال کوزوو مخالفت کرد و با جانبداری از روسیه و چین برای جلوگیری از تصویب قطعنامههایی که کشورهایی نظیر میانمار را محکوم میکرد، موضع خود را در مقابل کشورها نشان داد.
احتمال دارد آفریقای جنوبی خواسته اتحادیه آفریقا را پیگیری کند و سازمان ملل را وادار کند تا مجازاتهای دادگاه جنایی بینالمللی علیه عمرالبشیر را به حالت تعلیق درآورد. به هر حال، انتظار میرود شورای امنیت سال آینده برای مهار نقض حقوق بشر در برخی کشورها، تحریمهایی اعمال کند و طرحی برای مقابله با طرحهای هستهای کرهشمالی در نظر بگیرد.
ترکیب جدید شورای امنیت در واقع آزمونی برای سنجیدن صلاحیت دمکراتیک قدرتهای نوظهور بهحساب میآید.
آیریش تایم