این شورا که 15 کشور عضو آن هستند، یکی از یادداشت‌برداران عضو دفتر مطبوعاتی دبیرکل را از حضور در رایزنی‌های شورا محروم کرد و از سازمان ملل خواست شمار کارشناسانی را که به نشست‌های شورای امنیت می‌فرستد، کم کند. در این حال، دیپلماتهای سازمان ملل که محل خدمتشان در این شورا نیست، از حضور در اتاق‌های شورا برای آگاهی از تصمیمات آن منع شده‌اند.
تغییرات جاری در حالی صورت می‌گیرد که ایالات متحده و سایر قدرت‌ها به‌طور فزاینده‌ای از درز کردن مکرر جزئیات نشست‌های غیرعلنی شورا به خبرنگاران ابراز نارضایتی کرده‌اند. به گفته مقامات سازمان ملل و دیپلماتهای شورا، این اقدامات روی هم رفته می‌تواند باعث بزرگ‌ترین عقبگرد از نظر وجود شفافیت در اقدامات شورا در خلال سال‌های اخیر شود.
این اقدامات در حالی صورت می‌گیرد که شورا از اتاق کنفرانس همیشگی خود که دارای میزی معروف به شکل نعل اسب است، به‌طور موقت به اتاق‌هایی در زیرزمین سازمان دبیرخانه نقل مکان کرده است؛ در نتیجه دسترسی روزنامه‌نگاران به حاضران در نشست‌های شورای امنیت محدود شده و روزنامه‌نگاران نمی‌توانند دیپلمات‌هایی را که از نشست شورا خارج می‌شوند، گیر بیندازند. قرار است این وضع تا 3 سال آینده که ساختمان شیشه‌ای و مرمری سازمان ملل تکمیل و نوسازی می‌شود، برقرار باشد.
شورای امنیت سازمان ملل چند روزی است که تغییراتی را در روند اداری و بروکراسی خود ایجاد کرده است. این تغییرات در جهت محدود‌کردن رفت‌و آمد خبرنگاران و کاستن از تعداد کارمندان شورای امنیت صورت می‌گیرد. کل این فرایند در هاله‌ای از پنهان‌کاری قرار داشته و دیپلماتها روایت‌های مختلفی را از اینکه چه کسی نهایتاً مسئول این تغییرات است، به دست آورده‌اند. اما شماری از 10عضو غیردائمی شورا می‌گویند از برخی از این اقدامات محدودکننده مطلع نبوده‌اند؛ مثلاً اینکه چه کسی تصمیم گرفت دیپلماتها از استفاده از اتاق استراحت شورای امنیت منع شوند. پیشتر، دیپلماتهای کشورهای غیرعضو نیز می‌توانستند از این محل استفاده کنند. اما آنان معتقدند 5 عضو دائمی شورا یعنی ایالات متحده، روسیه، انگلیس، چین و فرانسه عامل این تغییرات هستند.
دیپلماتی از یکی از کشورهای دارای کرسی دائم در شورا این دیدگاه را زیر سؤال برد و گفت کل شورا خواستار حضور کمتر سازمان ملل در رایزنی‌های آن بود. وی به بیانیه دسامبر2007 رئیس شورای امنیت اشاره کرد که از سازمان ملل خواسته بود در فرستادن کارکنان به مذاکرات شورای امنیت خویشتنداری به خرج دهد. نماینده سخنگوی دبیرکل می‌تواند در مشورت‌های غیررسمی شرکت کند، مگر اینکه شورا تصمیم دیگری بگیرد.
اما 5 قدرت بزرگ با اشاره به نگرانی‌های امنیتی، نیاز به محرمانه ماندن بیشتر مذاکرات و به عقیده ژرار ارو، نماینده فرانسه خروج از اتاق جلسات بدون روبه‌رو شدن با خبرنگاران فضول، در خفا از برخی از این تغییرات دفاع کرده‌اند. یکی از دیپلماتهای شورا گفت دیپلماتها وقتی به روزنامه‌نگاران نزدیک می‌شوند، عصبی می‌شوند.
این اقدام باعث اعتراض باشگاه مطبوعات سازمان ملل شده است که این هفته در یک نشست اضطراری به بررسی محدودیت‌های وضع‌شده بر فعالیت روزنامه‌نگاران پرداخت. کمیته محافظت از روزنامه‌نگاران که عموماً از دولت‌های سرکوبگر انتقاد می‌کند، به نفع روزنامه‌نگاران مستقر در سازمان ملل دخالت کرده است. این کمیته اعلام کرد ریاکارانه است که آزادی مطبوعات در سراسر جهان ترویج و اینجا محدود شود.
جیامپائولو پیولی، رئیس اتحادیه خبرنگاران سازمان ملل خطاب به یوکیو تاکاسو، رئیس ژاپنی شورای امنیت گفت: به‌نظر می‌رسد شورای امنیت می‌خواهد محدودیت‌های عمده‌ای را به اجرا بگذارد. وی ادامه داد که آیا شورای امنیت از آزادی مطبوعات می‌هراسد؟
تاکاسو گفت که موضوع این نیست و با روزنامه‌نگاران به خاطر این وضعیت همدردی کرد. وی سعی کرده است برای دستیابی به مصالحه میانجیگری کرده تا مطبوعات بتوانند بخشی از امتیازاتی را که از دست داده‌اند، بازپس بگیرند. مدیران سیاسی شورا برای رسیدگی به این شکایت‌‌ها تشکیل جلسه می‌دهند. اما تاکاسو خاطرنشان کرد که تنگی فضای جدید شورا اجازه تردد روزنامه‌نگاران را به مانند سابق نمی‌دهد. وی وعده کرد که برای ایجاد حق دسترسی برای خبرنگاران به مانند گذشته یا دست کم تا آنجا که امکان دارد، تلاش کند.
دعوا بر سر دسترسی مطبوعات، با تلاش موازی آمریکا، روسیه و سایر قدرت‌های بزرگ برای کنترل و پنهان‌کاری بیشتر درباره فعالیت‌های شورا و جلوگیری از جریان غیررسمی اطلاعات همزمان شده است که پس از جلسات غیرعلنی دائماً بین دیپلماتها، مقامات سازمان و خبرنگاران جریان دارد. به گفته دیپلماتهای شورا، سوزان رایس، سفیر آمریکا در سازمان ملل پرسش‌هایی درباره آنچه شمار زیاد کارمندان سازمان ملل در رایزنی‌های شورا می‌داند، مطرح کرده است.
رایس قبلا درباره درز کردن اسناد حساس شورای امنیت و درز کردن محتوای رایزنی‌های داخلی به خبرنگاران شکایت کرده است. ظاهرا تصور می‌شد که درز مطالب از جانب کارمندان سازمان ملل صورت می‌گیرد.
روز دوشنبه، ایالات متحده و سایر اعضای دائمی به مقامات سازمان ملل اطلاع دادند که دفتر سخنگوی سازمان از شرکت در رایزنی‌ها منع شده است. حضور نماینده این دفتر به سال‌ها قبل بازمی‌گردد. یک دیپلمات شورا گفت به‌نظر می‌رسد 5 عضو دائم می‌خواهند همه چیز را کنترل کنند و از دست روزنامه‌نگاران خلاص شوند.
بان کی‌مون، دبیرکل سازمان ملل در این بحران دخالت نکرده است. اما ویجی نامبیار، رئیس دفتر وی، در نامه‌ای به شورا خواستار بازنگری در این تصمیم شد و گفت که دفتر مطبوعاتی بان باید رایزنی‌ها را در چارچوب حمایت از ریاست شورا پیگیری کند. اما وی وعده کرد شمار کارکنان دبیرخانه را که در بحث‌های شورا مشارکت می‌کنند، به حداقل برساند. وی خاطرنشان کرد چنانچه توصیه‌های وی نادیده گرفته شود، دستورهای شورا مطاع خواهد بود.
ایالات متحده می‌گوید که کوشیده است بیشترین میزان دسترسی را برای روزنامه‌نگاران فراهم آورد. مارک کورنبلو، سخنگوی هیأت نمایندگی آمریکا در سازمان ملل گفت هدف هیأت نمایندگی آمریکا آن است که مطبوعات در محل جدید به مقامات و دیپلماتها به اندازه محل سابق دسترسی داشته باشند. وی افزود: این هیأت، مطبوعات بین‌المللی را بازیگران بااهمیتی در عرصه سازمان ملل می‌داند و خبررسانی رسانه‌های مستقر در مقر سازمان سبب می‌شود که مردم از تحولات کلی سازمان ملل آگاه شوند و کشورهای عضو و مقامات سازمان ملل برای نتایج کار خود پاسخگو باشند.
مخالفت عمده باشگاه مطبوعات سازمان ملل این است که ترتیبات جدید مطبوعاتی، فضایی را برای اختلاط غیررسمی دیپلماتها و خبرنگاران فراهم نمی‌کند. مطبوعات معتقدند که این فضا برای حفظ توانایی آنها برای ایجاد روابط با دیپلماتها و دریافت اطلاعات غیررسمی درباره ریزه‌کاری‌های خط‌مشی شورا دور از چشم دیگران اهمیت حیاتی دارد. در محل جدید شورا، دیپلماتها می‌توانند بدون گذشتن از کنار خبرنگاران خارج شوند. پس از اعتراض مطبوعاتی‌های سازمان ملل، محلی در اختیار آنان در نزدیکی شورای امنیت قرار گرفت که فاقد صندلی است.
اما گریگوری استار، رئیس بخش امنیت سازمان ملل که قبلاً مدیر خدمات امنیتی وزارت خارجه آمریکا بوده است، همچنان از ورود خبرنگاران به راه‌پله‌ای که از محل جدید شورا به محل سوار شدن دیپلماتها به‌خودروهایشان می‌رسد، جلوگیری می‌کند. دیپلماتهای سازمان می‌گویند: استار از آن بیم دارد که اگر دیپلماتهای شورای برای صحبت کردن با خبرنگاران روی پله‌ها بایستند، تراکم ایجاد شود.
نمایندگان مطبوعات حاضر در سازمان ملل همچنان خواستار اجازه ورود به این راه‌پله هستند. رابرت ماهونی، معاون کمیته محافظت از روزنامه‌نگاران گفت: مردم توجیه واقعی این استدلال را می‌فهمند که امنیت دیپلماتها با دوربودن آنان از مطبوعات تقویت می‌شود. وی افزود: دیپلماتها و خبرنگاران با کارت شناسایی در محل امن هستند. به اعتقاد وی، سازمان ملل باید پرچم‌دار حقوق بشری باشد که برای تقویت آن تأسیس شد؛ از جمله حق آزادی بیان و رسانه‌های آزاد. ماهونی تصریح کرد: محروم کردن خبرنگاران از دسترسی به مقامات ریاکارانه است.
به گفته یکی از دیپلماتهای شورا، فرانسه در نخستین روز نخستین نشست شورای امنیت در محل جدید، نگرانی‌هایی را درباره تردد بی‌نظم خبرنگاران در بیرون محل نشست مطرح کرد و گفت شورا به خلوتی نیاز دارد تا دیپلماتها بتوانند دور از نگاه خبرنگاران محل را ترک کنند. اما این گفته هم به بیرون درز کرد و سبب شد تا فرانسه در موضع دفاعی قرار بگیرد. پس از این امر، آرو سریعاً کوتاه آمد و از شورا خواست به نوعی با خبرنگاران به توافق برسد.
پس از 11 سپتامبر، سازمان ملل تدریجاً دسترسی مطبوعات را در مقر این سازمان محدود کرده است. ابتدا، ورود خبرنگاران از در مخصوص دیپلماتها ممنوع و دسترسی آنان به سرسرای دیپلماتها قطع شد. قبلاً به درخواست سرگی‌لاوروف، سفیر سابق روسیه در سازمان ملل، مانعی شیشه‌ای در برابر در ورودی شورای امنیت نصب شده بود تا خبرنگاران نتوانند راحت به دیپلماتها دسترسی پیدا کنند اما کوفی عنان، دبیرکل وقت سازمان پس از شکایت خبرنگاران در این باره، دستور داد آن را برچینند.
پیولی، رئیس باشگاه مطبوعات سازمان ملل این ماه نامه تندی به تاکاسو فرستاد و از وی خواست شورا از تحمیل محدودیت‌های توجیه‌ناپذیر بر دسترسی مطبوعات دست بردارد. پیولی گفت: محدودیت‌های پیشنهادی نشان‌دهنده محدویت بی‌سابقه و غیرقابل‌پذیرش فعالیت خبرنگاران در انجام شغل خود است. وی خاطرنشان کرد: چندین عضو دائمی شورای امنیت از دسترسی نمایندگان مطبوعات به هیأت‌های نمایندگی اظهار نگرانی و از کاهش دسترسی روزنامه‌نگاران به بهانه بهبود ایمنی دیپلماتها حمایت کرده‌اند.
مقامات سازمان ملل می‌گویند که به یاد نمی‌آورند که یک خبرنگار با مجوز سازمان ملل مرتکب عملی تروریستی شده باشد، اما 2مورد بی‌نظمی در ارتباط با خبرنگاران سازمان ملل در دهه1990 مشاهده شد؛ در یک مورد، همکار یک خبرنگار به وی حمله کرد و در مورد بعدی، یک خبرنگار وسایل همکارانش را دزدید.
در اوایل دهه1990، تحقیق مقامات ضدتروریسم نیویورک آنان را در یک مورد به هیأت نمایندگی سودان کشاند. عبدالحلیم محمد، سفیر فعلی سودان در سازمان ملل، گفت: خواهش می‌کنم این موضوع را یادآوری نکنید. وی افزود: این اتهام بخشی از جعلیات آمریکا علیه کشورش بود.اما این بحران سبب شد تا وی به شورای امنیت طعنه بزند که پیش از انتخابات پارلمانی سودان درباره مسائل مربوط به این کشور از جمله سرکوب مطبوعات بحث کرد. وی یادآوری کرد: هر روز شورا درباره نیاز به رفع کردن محدودیت‌های مطبوعاتی در برخی کشورهای خاص که انتخاب می‌کند، صحبت می‌کند اما حالا آنها آنچه را که از دیگران می‌خواهند انجام دهند، محقق نمی‌کنند.
فارین پالیسی
