سید محمدکاظم حجازی، نماینده همدان در مجلس و رئیس مجمع نمایندگان استان همدان در گفت‌وگویی از ظرفیت‌های گردشگری استان همدان می‌گوید و این‌که چرا از این ظرفیت برای رفع مشکلات از جمله بیکاری به‌درستی بهره گرفته نشده است.
- همدان با وجود برخورداری از ظرفیت گردشگری بالا، نرخ بیکاری بالایی نیز دارد؛ در حالی که میتوان از ظرفیت‌های گردشگری استان برای اشتغالزایی استفاده کرد؛ چرا چنین نمی‌شود؟
استان همدان به‌ویژه شهرستان همدان در گذشته جزئی از مسیر ویژه تجاری بوده است. کاروانسراهایی که در همدان از قدیم وجود داشت نشانگر این است که تجارت در این منطقه رونق زیادی داشته و در آن واردات و صادرات انجام می‌شده است. بسیاری از استان‌های همجوار حتی استان‌های مرکزی به تبع وارداتی که از مرزهای غربی صورت می‌گرفت و در همدان جمع می‌شد با این استان تعامل ویژه داشتند. حتی بازرگانان کشورهایی مثل عراق که در مرز غربی یا جنوب‌غربی ایران قرار دارند همدان را به‌عنوان یک پایلوت تجاری انتخاب می‌کردند. با این حال در سال‌های اخیر به این ظرفیت کمتر توجه شده است.
- چرا همدان با وجود این‌که از مرز فاصله دارد از چنین ظرفیتی برخوردار است؟
همدان از یک نوع آرامش اجتماعی برخوردار بوده است، تجار هم در سایه این آرامش،امنیت خاطر پیدا می‌کردند.
وضع ویژه آب و هوایی این خطه هم عامل دیگری است که امکان سیاحت در کنار تجارت را برای بازرگانان فراهم می‌کرد. هوای نسبتا معتدل منطقه، وجود باغ‌های فراوان چه در مرکز استان و چه در شهرستان‌های مجاور آن، زمینه‌ای را به‌وجود آورده بود که مردم در کنار امور تجاری برای گشت‌وگذار به این‌سو روی بیاورند.
وجود بناهای متعدد تاریخی در همدان بیانگر این است که در دوره‌هایی همدان از بالندگی و پویایی ویژه‌ای برخوردار بوده است، اما به نظر می‌رسد که اکنون متناسب با ظرفیت موجود در همدان سرمایه‌گذاری نمی‌شود.
- به نظر شما توجه مسئولان بیشتر باید بر کدام بخش از ظرفیت‌های گردشگری استان متمرکز شود؛ آثار باستانی، منابع طبیعی یا حوزه‌های دیگر؟
مسیرهای گردشگری در همدان با بسیاری از نقاطی که در شمال یا بعضی از استان‌ها وجود دارد، امکان رقابت دارد. همدان نزدیک به 6 ماه از سال از وضع آب و هوایی بسیار مطبوعی برخوردار است، حتی برخی می‌گویند که ما در 9 ماه از سال می‌توانیم گردشگر به استان جذب کنیم.این در حالی است که جاذبه گردشگری استان‌های شمالی یا جنوبی کشور به چند ماه در سال محدود می‌شود. از این رو باید مدیران استانی برای معرفی امکانات گردشگری همدان بیشتر تلاش کنند، همچنین بهینه کردن این امکانات را مدنظر قرار دهند.
- منظورتان سازمان میراث فرهنگی است؟
فقط سازمان میراث فرهنگی را نباید متولی بدانیم، زیرا نوع کار فقط به یک دستگاه برنمی‌گردد، به نظر من دستگاه‌های مختلفی باید مسئول این امر شوند و اجرای طرح‌های مطالعاتی در مسیرهای ویژه مثل مسیر سد اکباتان، مسیر حیدره یا مسیر دره مرادبیک پتانسیل‌های گردشگری استان را احیا کنند. این مسیرها با سرمایه‌گذاری مناسب می‌تواند حتی به مکان‌هایی برای اسکان موقت و دائم کسانی که می‌خواهند زندگی در دل طبیعت را تجربه کنند، تبدیل شود و از این طریق رونق اقتصادی نیز به منطقه برمی‌گردد.
- شاید یکی از اشکالات رونق‌نداشتن گردشگری در همدان این است که در استان زیرساخت‌های لازم برای پذیرایی از گردشگران و جذب توریست وجود ندارد. برای نمونه، به نظر می‌رسد هنوز هتل‌هایی که مناسب گردشگران باشد در این استان دایر نشده است؛ دلیل این بی‌توجهی چیست؟
کمبودهای ما در آن حد که گفتید،نیست. درست است که امکانات محدودی داریم، اما اکنون چند هتل خوب در استان فعالیت می‌کند که انتظارات معمول را پاسخ می‌دهد، اما اینها در سطح ملی پاسخ انتظارها را نمی‌دهد. به‌نظرم این دو مقوله یعنی وضع موجود و انتظارات باید از هم تفکیک بشود. مثلا برای گردشگری در فصل زمستان امکانات بالقوه‌ای در همدان وجود دارد که به‌ویژه در منطقه‌های الوند و گنجنامه همدان میتوان بسیار خوب از آنها درآمد کسب کرد. اما از این بعد ما نگاه ویژه‌ای به استان نداشتیم. به عبارت دیگر با وجود امکانات متعدد در همدان برای جذب گردشگر و جذب توریسم به این ظرفیت به‌خوبی پرداخته نشده است و همیشه توجه به گردشگری در کنار یا حاشیه دیگر فعالیت‌های روزمره مدیران قرار گرفته است و در نتیجه نتوانستیم در این زمینه در مقیاس ملی جایگاه درخور توجهی به‌دست آوریم. به‌نظرم نیازمند بازبینی در عملکرد مدیران هستیم تا اشکالات موجود برطرف شود.
- در ابتدای گفت‌وگو با یادآوری مناسبات تجاری- تاریخی همدان از ظرفیت‌های اقتصادی این استان سخن گفتید که گویا آنها اکنون مغفول مانده است. برای نمونه صنعت چرم همدان در گذشته شناخته شده بود، اما اکنون هیچ اسمی از آن شنیده نمی‌شود. چرا؟
صنعت مقوله دیگری است که در جایگاه خودش باید به آن پرداخته شود. من قائل هستم که پرداختن به هر اقدام جدیدی در همدان نباید به امکانات فعلی که از سالیان قبل وجود داشته لطمه بزند.
2 پدیده در همدان جزو ویژگی‌های بارز به شمار می‌رود و باید به صورت موضوع اولویت‌دار در دستور کار همه مدیران استان قرار بگیرد. اولین ویژگی نهادینه شده در همدان توانایی‌های آموزشی است. همدان یکی از قطب‌های دانشگاهی کشور محسوب می‌شود و از سالیان قبل هم مورد توجه مسئولان کشوری در سیاستگذاری‌های آموزشی بوده است. نزدیک به 80 هزار دانشجو در چند سال اخیر به همدان جذب شده‌اند که این قسمتی از توانایی موجود استان است. امکان تحصیلات تکمیلی در همدان موضوعی است که باید مورد توجه قرار گیرد.
همدان شهر ابن‌سیناست و به تبع آن، باید نگاه مسئولان به توانایی‌های علمی و آموزشی آن ویژه باشد و ظرفیت‌های موجود گسترش پیدا کند، چون این شهر یک شهر دانشگاهی است. در این شهر دانشگاهی باید بتوانیم امکانات رفت و آمد استادان و رفت و آمد و اسکان دانشجویان را فراهم کنیم. البته قدم‌هایی در این زمینه برداشته شده است. ما در اکثر شهرهای همدان جدا از مرکز استان دارای دانشکده‌های مجوزدار هستیم و دانشگاه آزاد داریم. همدان در این زمینه ظرفیت‌های زیادی دارد که باید به آن پرداخته شود. ویژگی دوم همدان تبدیل‌شدن استان به قطب تجاری منطقه است، زیرا تجارت در همدان سابقه تاریخی قابل توجهی دارد که با احیای این گذشته میتوان تمامی مبادلات مرزهای غربی کشور را مدیریت کرد.
ما تجار بزرگی در همدان داریم که هم تجارب ارزشمند و هم سرمایه‌های قابل توجهی در اختیار دارند. اگر مدیران در قالب برنامه‌ای نظام‌مند به این موضوع توجه کنند و بانک‌ها نیز تسهیلات در اختیار سرمایه‌گذاران بگذارند، بازرگانان می‌توانند برای رفع مشکل اشتغال گام‌های موثری بردارند.
در کنار این دو مزیت، پرداختن به صنعت و کشاورزی نیز اهمیت دارد. حتی به برخی محصولات کشاورزی که در همدان به عمل می‌آید، میتوان از دید تجاری نگاه کرد، چون امکان صادرات آنها وجود دارد. همه این چشم‌اندازها وابسته به یک اتفاق است و آن این که ما بخش خصوصی را به خوبی باور کنیم، توانایی‌هایش را به کار بگیریم و مدیران طوری با بازرگانان و سرمایه‌گذاران رفتار کنند که بخش خصوصی به کار در استان دلبستگی پیدا کند.