شما هم اگر خودتان تن به ماموگرافی نداده‌باشید، حتما دوروبرتان کسی را سراغ دارید که صابون «مامو» به تنش خورده باشد. پزشکان می‌گویند: ماموگرافی برای غربالگری سرطان سینه در خانم‌های بالای 50 سال ضروری است. حالا هم گرچه محققانی که می‌خواستند ببینند در سنین زیر 50 سال هم ماموگرافی معجزه می‌کند یا نه، سرشان به سنگ خورده است و به این نتیجه رسیده‌اند که اشعه، اضطراب و اتلاف وقت و هزینه، همه آن چیزی است که دنبال سرطان سینه گشتن با ماموگرافی عاید خانم‌های زیر 50 سال می‌کند، اما باز هم مامو و همه روش‌های دیگر غربالگری سرطان سینه در خانم‌ها، مورد توجه‌اند.
سرطان سینه که ریشه‌کن نشده!
نتیجه مطالعات محققان مرکز تحقیقات سرطان لندن نشان داده است، ماموگرافی همه خانم‌ها در سن زیر 50، موارد کمی از بیماری، یعنی چهار نفر در هر هزار مورد را شناسایی می‌کند و به خاطر همین، ارزش این هزینه‌ها را ندارد. این که ماموگرافی چی هست و چه‌طور کار می‌کند، یک طرف و این که اگر از سرطان سینه نگرانی داریم، چه کنیم، طرف دیگر قضیه است. نگران نباشید، قرار نیست وسط بیم و امید یک لنگه‌پا و کله‌معلق آویزان باشید. شوخی که نیست، سرطان سینه است، که اگر زود و به موقع تشخیص داده‌شود، می‌شود متاستازهای آن را هم پیدا کرد و به درمان آن امیدوارتر بود. پس باید راهی پیدا شود که نه سیخ بسوزد و نه کباب.
خودآزمون، یک کلید ساده
سال‌هاست پزشکان به خانم‌ها توصیه می‌کنند که بعد از 20 سالگی، هر ماه سینههای خود را معاینه کنند و امیدشان این است که در این کار مهارت لازم را پیدا کنند و بتوانند علایم اولیه سرطانی شدن سلول‌ها را خیلی زود از روی ظاهر سینه‌ها بفهمند. خودآزمون دو مرحله دارد؛ یکی نگاه کردن در آینه و مقایسه اندازه سینه‌ها در آینه. در این حالت، باید به تغییر رنگ‌ها، فرورفتگی‌ها و برجستگی‌ها، خارش و زخم و پوسته پوسته شدن پستان و نوک آن دقت کنید.
مرحله دوم، معاینه با دست است. این کار را می‌توانید زیر دوش حمام یا در حال درازکش انجام بدهید. از استخوان ترقوه تا لبه پایین دنده‌ها و از جناغ سینه تا زیر بغل همه و همه را باید در این معاینه پوشش دهید. مناسب‌ترین زمان برای خود آزمون پستان روز پنجم تا هشتم از شروع خون‌ریزی ماهانه است.
پزشکان هم کمک می‌کنند
اولین توصیه این است: خانم‌ها تا 40 سالگی هر سه سال یک بار برای معاینه به پزشک مراجعه کنند، البته به جز آن‌هایی که سابقه خانوادگی سرطان یا سایر عوامل خطر زا را دارند؛ این افراد باید هر سال مراجعه کنند. (به این عوامل خطرزا در ادامه مقاله اشاره شده است.)
بعد از این سن هم لازم است معاینه سالی یک بار تکرار شود. هنگام معاینه، پزشک سینه‌ها را از نظر وجود توده و سایر تغییرات بررسی می‌کندو در ضمن، غده‌های لنفاوی را هم معاینه می‌کند. البته ممکن است او هم نتواند توده‌های خیلی کوچک را لمس کند و بنابراین، این روش در سنین بالای 50 سال که قضیه حساس‌تر است، مناسب و کافی نیست.
از پشت شیشه اشعه ایکس
ماموگرام، تصویرهایی از سینه شماست که با استفاده از اشعه ایکس تهیه شده. کل این تصویربرداری، کم‌تر از نیم ساعت طول می‌کشد. بهتر است زمانی که عادت ماهانه‌تان تازه تمام شده، برای این کار مراجعه کنید. پرهیز از خوردن قهوه از دو روز قبل کمک می‌کند درد سینه شما موقع ماموگرافی کم‌تر شود.
این روش، بهترین راه شناسایی تومورهای خیلی کوچک است. به همین علت، انجمن سرطان آمریکا این روش را برای تمام زنان بالای 40 سال توصیه کرده‌است. این روش هم مشکل‌های خاص خود را دارد. مثلا در خانم‌های زیر 50 سال، سینه بافت متراکم‌تری دارد که پر است از غده‌های شیری. به همین دلیل، تشخیص توده‌های غیرطبیعی از بافت طبیعی مشکل‌تر است.
گاهی هم ماموگرام مشکلی را نشان می‌دهد که واقعا وجود ندارد (یعنی مثبت کاذب) این مساله باعث می‌شود نمونه‌برداری‌‌های غیر ضروری انجام بشود که با خودش ترس و اضطراب به همراه می‌آورد.
راه‌های دیگر: از صدا تا سوزن
سونوگرافی هم روش تشخیص دیگری است که نسبت به اشعه ایکس بی‌خطرتر است، اما موارد مثبت بی‌جای آن بیشتر است. به همین خاطر، به طور معمول از آن برای غربالگری استفاده نمی‌کنند. مگر در خانم‌های جوان‌تری که ماموگرافی به حال‌شان سودی ندارد.
اما نمونه‌برداری با سوزن باریک روشی است که در آن از یک سوزن توخالی برای خارج کردن بافت کوچکی از توده استفاده می‌شود. این نمونه، شاید به اندازه یک دانه برنج باشد. پس از این کار، آسیب‌شناس نمونه را از نظر وجود سلول‌های سرطانی بررسی می‌کند. این آزمون در مواردی به‌کار می‌رود که سونوگرافی یا ماموگرافی توده یا کیستی را تشخیص داده و لازم است با روش دیگری وخامت آن روشن شود.
حالا چه کنیم؟
در این که تشخیص به موقع سرطان سینه اهمیت دارد، شکی نیست و همه خانم‌ها، در همه سنین، باید روش‌های غربالگری را جدی بگیرند. اما اگر خانمی شرایط زیر را داشته باشد، یعنی در معرض خطر بیشتر سرطان سینه است و باید بیشتر و بیشتر حواسش را جمع کند.
• بالای 50 سال سن
• سابقه سرطان سینه در مادر و خواهر
• شروع عادت ماهانه زیر 12 سالگی
• عدم شیردهی به کودک
• اضافه‌وزن؛ به‌خصوص بعد از یائسگی
• سابقه سرطان در سینه دیگر یا در رحم و تخمدان
• سیگار
از انجمن سرطان آمریکا بشنوید:
• اگر شما بین 20 تا 40 سال دارید، هر سه سال یک بار برای معاینه سینه‌ها به پزشک مراجعه کنید. در سن بالای 40 هر سال این کار را انجام دهید. انجام مامو گرافی سالیانه در این سن توصیه می‌شود.
• با شکل ظاهری و بافت سینههای خود هنگام لمس آشنا باشید و درصورت ایجاد هرگونه تغییری به پزشک خود اطلاع دهید. در ضمن باید از 20 سالگی خودآزمون سینه‌ها را انجام دهید.
• اگر شما در معرض خطربیشتری برای ابتلا به سرطان سینه هستید ویا اگر قبلا سرطان سینه داشته‌اید، بهتر است طبق نظر پزشک‌تان مراجعه بیشتری داشته باشید و زود به زود ماموگرافی یا سونوگرافی کنید.