او که از سال 67 و با فیلم «روزنه» فعالیت سینمایی خود را در مقام کارگردان آغاز کرده، در طول این 23سال، فیلم به فیلم تسلط بیشتری بر تکنیک یافته‌تا آنجا که در طیف فیلمسازان همفکرش فن‌سالارترین آنها محسوب می‌شود و مورد مشاوره فیلمسازان بسیاری است؛ از فرج‌الله سلحشور گرفته که در سریال‌های تاریخی- مذهبی‌اش شورجه در مقام مشاور کارگردان ظاهر شده تا سینماگران جوانی که او به‌عنوان تهیه‌کننده، امکان ورود به سینمای حرفه‌ای را برایشان فراهم کرده است. شورجه که در سال‌های اخیر بیشتر به عنوان تهیه‌کننده فعال بوده امسال بعد از مدت‌ها با فیلم«33روز» به جشنواره آمده است؛ فیلمی درباره مقاومت 33روزه مردم لبنان مقابل رژیم صهیونیستی که در بخش مسابقه سینمای ایران حضور دارد. با او درباره جشنواره و فیلمش صحبت کرده‌ایم که می‌خوانید.
- برگزاری جشنواره فیلم فجردر این سال‌ها چه کمکی به سینمای ایران کرده است؟
به نظر من جشنواره فیلم فجر، جشنواره‌ای ملی است و تمام آثار سینمایی که در آن نمایش داده می‌شود و برگزاری این جشنواره فی‌نفسه برای ما مفید است؛ برای ارتقای درجه کمی و کیفی سینمای ما.
جشنواره سینمایی فجر به‌جهت اینکه آثار تولیدی سالانه را در این تورنمنت هنری به معرض نمایش درمی‌آورد و همه منتقدان، صاحب‌نظران و علاقه‌مندان فنی سینما در آن به قضاوت می‌نشینند و آثار را مورد نقد و تجزیه و تحلیل قرار می‌دهند، دارای اهمیت است. این جشنواره قطعا برای ارتقای دانش و سطح کیفی آثار سینمایی ما مفید بوده و خواهد بود. اگر جشنواره امسال را با دهه اول انقلاب مقایسه کنیم، متوجه می‌شویم که ساختار فیلم‌ها به طور بارزی از لحاظ کیفیت دچار تحول شده‌اند و این اتفاق قابل توجهی است؛ این امر درنتیجه برگزاری جشنواره‌ها پدید آمده است.
اما این را بگویم که به لحاظ موضوعی و محتوایی ما موفق نبودیم که سینمای‌مان را هدایت کرده و از فیلم‌ها، سینما و سینماگرانی که همسو و همگرا با مضامین ارزشی و اعتقادی کشور هستند و آثارشان ساختار قابل قبولی دارند، حمایت کنیم و آنها را مورد توجه بیشتری قرار دهیم؛ از این باب ما متاسفانه توفیق چشمگیری نداشتیم و نتوانستیم از این جهت سیاستگذاری‌هایمان را در دوره‌های مختلف جشنواره پیاده و اعمال کنیم. ما نتوانستیم از فیلمسازانی که با اعتقاد، انگیزه و به شکل هدفمند و خصوصا مبتنی بر ارزش‌های انقلاب آثارشان را ارائه می‌دهند حمایت کنیم تا رشد کنند و همین‌طور به مثابه این مضامین، اینگونه از آثار در سطح بالایی از سبد تولیدات قرار بگیرند. از این نظر ما نقصان داریم و طی این سال‌ها نگاه استراتژیک و دورنگر به جشنواره فجر نداشتیم. البته از نظر ساختار و کیفیت تولید آثارپیشرفت‌های زیادی داشتیم و فیلم‌های ما با سینمای اوایل انقلاب از این لحاظ قابل مقایسه نیستند.
- یعنی شما معتقدید که جشنواره فجر، همان‌قدر که فستیوال‌های معتبر جهانی توانسته‌اند پیشرفت کنند، پیشرفت داشته است؟
اگر سینما را 2روی یک سکه ببینیم، ساختار سینمایی، یک روی آن است و ما در این زمینه موفقیت داشته‌ایم؛ روی دیگر سکه محتوا و درونمایه‌های انقلابی، مذهبی، اعتقادی و مبتنی بر باورهای نظام جمهوری اسلامی ایران است، که متاسفانه در این زمینه آن‌طور که باید پیشرفت نداشتیم و مبتنی بر نگاه کلان و ارزش‌های انقلاب نتوانستیم به هدف مشخصی برسیم.
- مهم‌ترین رویکرد جشنواره فجر در دولت دهم از نظر شما چیست؟
در دوره‌های دولت نهم و دهم، جشنواره با توجه به تغییر مدیریت‌های سینما و باتوجه به نگاه و نگرش مدیران در دوره ریاست جمهوری آقای احمدی‌نژاد پیشرفت داشته است و به مباحث محتوایی و مباحث مربوط به دفاع مقدس در این دوره توجه بیشتری شد که این امر قابل تعمق است. ما در این دوره رویکرد مثبتی داشتیم.
- جمال شورجه تا چه اندازه خود را فیلمساز موفقی می‌داند؟
من هنوز خودم را یک شاگرد سینما می‌دانم؛ یک طلبه که همچنان در حال یادگیری است ولی سعی می‌کنم کارهایی که می‌سازم با هم تفاوت داشته و حرکتی روبه جلو داشته باشند. امیدوارم که این اتفاق در «33 روز» افتاده باشد.
- فارغ از موفق بودن یا نبودن، چقدر خودتان را یک فیلمساز مکتبی می‌دانید؟
در زمینـه مبــاحث اعتقادی و ارزشی انقلاب اسلامی و دفاع مقدس آن قدر ما بارهای به زمین مانده داریم که نه تنها شورجه، بلکه ده‌ها شورجه هم اگر بیایند و در این زمینه‌ها کار کنند، باز همچنان جامعه‌مان و دنیا تشنه مضامینی از این دست خواهد بود.
در زمینه ساخت فیلم‌هایی با موضوعیت دفاع مقدس و ارزش‌های اعتقادی و انقلابی، ما خیلی کمبود داریم و این مشکل برطرف نخواهد شد مگر اینکه فیلمسازان ما نسبت به این مسائل علاقه و عرق داشته باشند. امیدوارم که من یکی از افراد دغدغه‌مند در این زمینه باشم.
- از نظر شما آیا سینما و جشنواره وسیله‌‌هایی هستند تا ما به وسیله آنها به ابراز مواضع و نظریات ایدئولوژیک‌مان بپردازیم؟
همان طور که گفتم آن قدر این دسته از مضامین از سوی سیاستگذاران و فیلمسازان ما مورد بی‌توجهی و کم‌توجهی قرار گرفته که ما در حال حاضر در این زمینه دچار مشکل هستیم. اگر سینمای ما مبلغ ارزش‌ها، اندیشه‌ها و تفکر و دیدگاه جمهوری اسلامی می‌بود، ما با این فیلم‌ها می‌توانستیم در عرصه‌های بین‌المللی برای خود جایگاهی پیدا کنیم ولی نوعا می‌بینیم که در عرض این 30 سال، فیلم‌هایی که از ایران در عرصه‌های جهانی، جشنواره‌های مختلف و سینمای کشورهای دیگر مورد توجه واقع شده‌اند، عمدتاً برخلاف این دیدگاه‌ها بوده‌اند؛ برعکس نگاه اعتقادی ما؛ حتی در بعضی از این آثار به ارزش‌ها اهانت هم شده است. این کارها مورد توجه جشنواره‌های خارجی هم قرار گرفته‌اند و انواع تشریفات و تبلیغات هم برایشان شده است.
از سوی دیگر ما دچار ریزش نیرو هم در این زمینه شده‌ایم. متأسفانه نیروهای انقلابی و جبهه انقلاب آن طور که باید و شاید افزایش نداشته‌اند و کمتر هم شده‌اند. موضوع دیگری که شاهدش هستیم این است که جشنواره‌های بین‌المللی هم‌جهت و هدفمند برای خود جشنواره برگزار می‌کنند و توانسته‌اند که نیروهای فیلمساز ما را در آغوش خود بگیرند ولی ما نتوانستیم فعال عمل کنیم. پاره‌ای از فیلمسازان خودی فریب این عافیت‌طلبی دنیایی را خورده‌اند و در دامن کشورهای دیگر پناه برده‌اند. امیدوارم که نسل جدید و جوان ما به‌رغم زمینه‌های دنیوی زیادی که وجود دارد، جلب و جذب کشورهای غربی نشوند و با مدیریت‌مان بتوانیم شاهد این باشیم که این نسل کمتر به آن‌سو گرایش پیدا کنند.
- بهترین کار جمال شورجه در ادوار مختلف جشنواره کدام فیلم بوده است؟
من همیشه گفته‌ام همه کارهایم را با اعتقاد، عشق و علاقه انجام داده‌ام. همه آثارم فرزندان من و تربیت شده مکتب شورجه هستند. همه آنها را در ادواری ساخته‌ام که احساس می‌کردم نیاز است به آن موضوعات پرداخته شود(البته می‌دانم که این جملاتم خیلی کلیشه‌ای است). اما با توجه به وقت، انرژی و سرمایه‌ای که صرف کار آخر شد، شاید جزو قابل قبول‌ترین آثارم باشد. فکر می‌کنم «33روز» بتواند پاسخگوی نیاز جامعه ما و جامعه عرب شود.
- دلیل تغییر نام فیلم‌تان چه بود؟
به نظرم رسید «جنوب آسمانی» نام خیلی رسایی برای مفاهیم این فیلم نیست به‌رغم اینکه شاید هنری‌تر بود. «33 روز» سینمایی‌تر و با کلیت محتوایی فیلم هم همسو است.
- پیش‌بینی‌تان در مورد فیلم «33 روز» و بازخورد آن در جشنواره چیست؟
در جشنواره امسال عزیزان و بزرگان زیادی آثارشان را ارائه کرده‌اند. انتخاب 33 فیلم به جای 25 فیلم، نشانه پیشرفت سینمای ماست و اینکه هیأت انتخاب نتوانسته‌اند با توجه به آثار ارائه‌شده به کمتر از این تعداد اکتفا کنند. امیدوارم هیأت داوران هنگام ارزیابی، وجوه مختلف فیلم‌ها را مورد توجه قرار دهند و هم سمت و سوی تکنیکی کارها را مدنظر بگیرند و هم وجهه محتوایی آنها را؛ چرا که محتوا و تکنیک دو بالی هستند که برای موفقیت یک فیلم لازم‌اند، تا اثری بتواند از زمین بلند شود و به پرواز درآید.