از سوی دیگر برخی کارشناسان افزایش اعتبارات شرکت‌های دولتی در لایحه بودجه 90را عاملی برای ادامه افزایش تصدی و بزرگ‌تر‌شدن دولت قلمداد می‌کنند. بر این اساس نگرانی‌هایی از تمایل دولت به انبساط مالی نسبتا زیاد و رشد حجم بودجه و انبساط شدید در بودجه عمرانی مطرح است و با‌توجه به جایگاه قانون هدفمندکردن یارانه‌ها در این لایحه و تأمین اعتبارات مورد نیاز اجرای این قانون در سال آینده، هنوز به درستی سهم پرداخت هدفمندی یارانه‌ها از بودجه سال آینده کل کشور تبیین نشده است. ارسلان فتحی‌پور، نماینده مردم کلیبر و بخش هوراند در مجلس شورای اسلامی و رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس تأثیرپذیری لایحه بودجه سال آینده از اجرای قانون هدفمند کردن یارانه‌ها را غیرقابل انکار دانسته و معتقد است که اتخاذ تدابیری برای جلوگیری از آثار منفی این لایحه بر افزایش نرخ تورم در شرایط کنونی، ضروری به‌نظر می‌رسد. گفت‌وگوی همشهری با رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس در مورد برخی مشخصات لایحه بودجه90 و چگونگی اجرای قانون هدفمندکردن یارانه‌ها را در
- روند بررسی لایحه بودجه90 در مجلس شورای اسلامی چگونه است؟
پس از ارائه لایحه بودجه، اکنون در حال اخذ پیشنهاد‌های نمایندگان مجلس هستیم و سپس کار رسیدگی به کلیات لایحه در کمیسیون اقتصادی آغاز و تا 15اسفند ماه به کمیسیون تلفیق ارائه خواهد شد. با توجه به تاخیر صورت‌گرفته در ارائه لایحه بودجه و براساس آیین‌نامه داخلی، مجلس قادر به اتمام کار بررسی لایحه بودجه90 تا پایان سال نبوده و با این روند احتمالا بودجه سال89 برای فروردین ماه سال آینده نیز تمدید خواهد شد تا بتوان کار بررسی بودجه سال آینده را به پایان رساند.
- به‌نظر شما بودجه90 نسبت به بودجه سنوات گذشته انبساطی‌تر شده یا جهت‌گیری انقباضی دارد؟
به‌نظر می‌رسد بودجه سال آینده انبساطی‌تر شده و جهت‌گیری لایحه بودجه90 به تمرکز‌زدایی و کاهش تصدی‌گری و کوچک‌سازی دولت است. همچنین به موضوع تأمین اجتماعی و بهبود فضای کسب و کار بیشتر پرداخته شده است. با این وجود، شاید بتوان مهم‌ترین ویژگی بودجه سال آینده را توجه خاص به بخش کشاورزی قلمداد کرد. یکی از نکات مثبت بودجه90 افزایش اعتبارات تسطیح اراضی، زهکشی، پایاب سدها و آبیاری است. در این لایحه همچنین اعتبارات تکراری حذف شده و برخی قوانین( حدود 40 ماده) تغییر کرده است. همچنین جهت‌گیری بودجه عمومی خوب است و نسبت به سال‌های گذشته توجه به پروژه‌های عمرانی بیشتر شده و از رشد 46درصدی برخوردار است. در زمینه استفاده از اعتبارات صندوق توسعه ملی نیز توسعه بخش کشاورزی، حفظ سرعت تولید مسکن و گسترش پروژه‌های عمران روستایی، مهار تورم و توجه به سیاست‌های برنامه پنجم مد نظر قرار گرفته است. به‌طور کلی لایحه بودجه 90 شفاف بوده و کمترین بندها را در این لایحه می‌بینیم.
برای بررسی لایحه بودجه90 به‌دنبال آن هستیم تا دولت گزارشی اجمالی از عملکرد بودجه سال89 و منابع و مصارف اجرای قانون هدفمندکردن یارانه‌ها به نمایندگان ارائه کند تا مشخص شود که درآمدهای ناشی از اجرای این قانون تا چه حد تحقق پیدا کرده و سهم بخش‌های مختلف مانند صنعت و کشاورزی از این درآمدها چقدر بوده است. با این وجود به‌نظر می‌رسد از نظر شکلی بودجه سال آینده خوب است اما برای شفاف شدن تخصیص‌ها، نیازمند ارائه گزارشی اجمالی از بودجه سال‌جاری هستیم.
- ارقام درآمد- هزینه پیش‌بینی شده در بودجه سال آینده تا چه حد واقعی است؟
تأکید مجلس بر افزایش بودجه عمرانی است با این وجود برای اجرای قانون هدفمندکردن یارانه‌ها اعتباراتی پیش‌بینی شده که با ابهاماتی مواجه بوده و باید رئیس سازمان هدفمند‌سازی یارانه‌ها با حضور در کمیسیون اقتصادی این موضوع را تشریح کند، چرا که هنوز اطلاعات کافی از چگونگی عملکرد دولت در اجرای این قانون وجود نداشته و تنها سهم 6هزار میلیاردی دولت مشخص شده و در جداول بودجه نیز چیزی ذکر نشده است. همچنین باید مشخص شود در آمد سال گذشته دولت از محل وصول مالیات، حقوق ورودی و خصوصی‌سازی تا چه حد بوده است و سپس براساس این تناسب‌ها بودجه واقعی را تدوین کرد چرا که بودجه زمانی می‌تواند عملیاتی و واقعی‌تر باشد که درآمدهای پیش‌بینی شده نیز محقق شود.
- با این شرایط، آیا افزایش وابستگی بودجه دولت به نفت در شرایطی که تکالیف قانون برنامه در این زمینه هنوز اجرایی نشده را شاهد نخواهیم بود؟
از آنجا که نرخ نفت در بودجه سال آینده 85دلار پیش‌بینی شده به‌نظر می‌رسد افزایش وابستگی دولت به نفت در سال آینده را شاهد خواهیم بود و اهداف پیش‌بینی شده در قانون برنامه برای قطع وابستگی بودجه دولت به نفت باز هم محقق نخواهد شد.
- افزایش بودجه شرکت‌های دولتی در لایحه بودجه سال آینده تا چه حد با کاهش تصدی دولت همخوانی دارد؟
به‌نظر می‌رسد این افزایش ناشی از اجرای قانون هدفمندکردن یارانه بوده است، چرا که بودجه برخی شرکت‌ها مانند برق، گاز و... با توجه به اصلاح قیمت‌ها صورت گرفته است.
- به‌نظر شما تأثیرپذیری بودجه90 از قانون هدفمندکردن یارانه‌ها چگونه بوده و آیا تدابیری برای مهار قیمت‌های ناشی از اجرای این قانون در نظر گرفته شده است؟
اگر بودجه تدوین شده به‌طور واقعی عملیاتی شود، مهار تورم دور از دسترس نیست، این در حالی است که در گذشته نیز دیدگاه‌هایی در زمینه آثار تورمی افزایش بودجه‌های عمرانی مطرح بوده است اما اکنون افزایش اشتغال ناشی از افزایش اعتبارات پروژه‌های عمرانی را شاهد هستیم. از سوی دیگر قیمت‌ها زمانی کاهش می‌یابد که با شکل‌گیری رقابت، زمینه بهبود کیفیت و کاهش قیمت‌ها فراهم شود. رکود بازار، کاهش تولید را به همراه خواهد داشت. اگر اعتبارات پیش‌بینی شده برای اجرای قانون هدفمندکردن یارانه‌ها به درستی تخصیص پیدا کرده و بودجه به شکل واقعی اجرایی شود می‌توان گفت اتفاق خاصی در زمینه افزایش قیمت‌ها صورت نگیرد اما این نگرانی وجود دارد که اعتبارات پیش‌بینی شده برای بخش‌های تولیدی پس از اجرای قانون هدفمندکردن یارانه‌ها تخصیص پیدا نکند.
کاهش قیمت‌ها در گرو افزایش تولید و شکل‌گیری بازار رقابتی است. در واقع با افزایش تولید و بهبود کیفیت است که می‌توان افزایش سود و مهار قیمت‌ها را شاهد بود. همچنین لایحه بودجه90 نخستین بودجه‌ای است که با رقم 521هزار میلیارد تومانی به مجلس ارائه شده و تا‌کنون چنین بودجه‌ای را شاهد نبوده‌ایم. به‌طور کلی می‌توان گفت جهت‌گیری لایحه بودجه90 متأثر از اجرای قانون هدفمندکردن یارانه‌ها بوده است.
- آیا میزان درآمد و هزینه دولت ناشی از اجرای قانون هدفمندکردن یارانه‌ها در سال‌جاری، چگونگی تأمین منابع پرداخت یارانه نقدی یا پیش‌بینی رقم درآمد و تورم حاصل از آن در سال آینده مشخص است؟
به‌طور رسمی در این زمینه چیزی اعلام نشده است. گرچه اعلام می‌شود حدود 50درصد این درآمدها به شیوه نقدی به مردم پرداخت شده و 30درصد به بخش‌های تولیدی و 20درصد نیز برای تملک دارایی‌ها و پروژه‌های عمرانی تخصیص یابد اما هنوز اطلاع دقیقی در مورد چگونگی تأمین منابع یارانه نقدی یا پیش‌بینی درآمد سال آینده اعلام نشده است. گرچه دولت در بودجه، 6هزار میلیارد تومان سهم خود را مشخص کرده اما در بررسی ردیف‌های بودجه سال90 نیز مشخص شد که 56هزار میلیارد تومان در این ردیف‌ها پیش‌بینی شده است. در زمینه میزان تورم ناشی از اجرای این قانون در سال آینده، هنوز چیزی مشخص نشده است.
- اعمال برخی شیوه‌ها برای مهار قیمت‌ها چه تأثیری بر افزایش نقدینگی با توجه به انتظارات تورمی ناشی از پرداخت نقدی یارانه‌ها خواهد داشت؟ نحوه اجرای قانون هدفمندکردن یارانه‌ها در چند ماه گذشته را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
با توجه به گستردگی دایره شمول قانون هدفمندکردن یارانه‌ها باید گفت با اجرای این قانون کار بزرگی با تکیه بر همکاری مردم صورت گرفته و هیچ کس پیش‌بینی نمی‌کرد چنین کاری در کشور انجام شده و اتفاقی هم رخ ندهد. پیش از اجرای قانون هدفمندکردن یارانه‌ها نگرانی‌های بسیاری در مورد تورم انتظاری ناشی از اجرای این قانون وجود داشت اما دولت اجرای قانون را تا حدی به تعویق انداخت که تورم انتظاری ناشی از اجرای آن به صفر رسید. روند کنونی اجرای این قانون نیز مطلوب است.
- تأثیر قیمت حامل‌های انرژی، نان و سایر کالاها تا چه حد منطبق با قانون مصوب مجلس بوده است؟
براساس قانون مصوب مجلس مدت زمان پرداخت هدفمندی یارانه‌ها و اصلاح قیمت‌ها 5ساله پیش‌بینی شده است. اما دست دولت برای اصلاح قیمت‌ها باز است. با این وجود نرخ تمام شده گازوئیل 800تومان بوده اما این فراورده به نرخ 150تا 350تومان عرضه می‌شود و هنوز هم دولت یارانه پرداخت می‌کند. همچنین نرخ تمام شده بنزین 780تومان بوده و 80تومان یارانه پرداخت می‌کنیم. از سوی دیگر افزایش قیمت در زمینه برق و گاز به‌صورت پلکانی پیش‌بینی شده و کسانی که مصرف بالایی ندارند، متحمل هزینه زیادی نخواهند شد.