به گزارش آسوشیتدپرس یونان و قبرس می‌گویند این اقدام قماری است که می‌تواند باعث فاجعه شود و از اتحادیه اروپا خواسته‌اند تا ترکیه را به عنوان نامزد ورود به این اتحادیه از این لحاظ مورد بررسی دقیق قرار دهد، و به این ترتیب بعد جدیدی به منازعه سیاسی و تاریخی میان این کشورها افزوده شده است.
مقامات ترکیه تاکید می‌کنند که این نیروگاه ایمن است و برای حفظ رشد سریع اقتصادی کشور ضرورت دارد.
اتحادیه اروپا که در حال ارزیابی دوباره سیاست انرژی در این بلوک شامل 27 کشور است و نقش انرژی هسته‌ای در قاره اروپا مورد سوال قرار داده است، جایی که در آن هیچکس نمی‌تواند فاجعه سال 1986 در نیروگاه هسته‌ای چرنوبیل در اوکراین که پرتوهای رادیواکتیو ناشی از آن تا هزاران کیلومتر گسترش یافت، از یاد ببرد.
اما ترکیه سرسختانه بر موضع خود در ساختن سه نیروگاه هسته‌ای در سال‌های آینده، از جمله یک نیروگاه در آکویو در ساحل دریای مدیترانه، نزدیک گسل اسمیس، پافشاری می‌کند. کارشناسان می‌گویند این گسل می‌تواند زمین‌لرزه‌ای به قدرت 7 ریشتر ایجاد کند.
یونان به شدت مخالف ساختن این نیروگاه است- و کشور رقیب تاریخی خود را به اجلاس سران اتحادیه اروپا فراخواند که در آن کشورهای عضو موافقت کردند 143 رآکتور هسته‌ای در قاره اروپا را مورد بازرسی قرار دهند.
فرانسه دارای چندین نیروگاه هسته‌ای که فاصله چندانی با دریای مدیترانه ندارند، و کشورهای همسایه ترکیه، ارمنستان و بلغارستان از پیش دارای نیروگاه هسته‌ای هستند و چندین کشور دیگر اطراف مدیترانه قصد خود را برای ساختن نیروگاه هسته‌ای اعلام کرده‌اند. اما طرح ترکیه به طور خاص به خاطر احتمال زمینلرزه توجه‌ها را به خود جلب کرده است.
آکویو در فاصله 100 کیلومتری جزیره قبرس قرار دارد، که از سال 1974 پس از تهاجم ترکیه به دو قسمت قومی یونانی و ترک تقسیم شده است. ترکیه می‌گوید این راکتور 1200 مگاواتی آب تحت فشار ساخت روسیه، WER-1200، مدل جدیدی که تا به حال در جایی از دنیا به کار انداخته نشده است، ضدزلزله است و بالاترین استانداردهای ایمنی هسته‌ای را دارد.
ترکیه از پیش قراردادی با سازمان روس‌اتم روسیه برای ساختن این نیروگاه امضا کرده است، که بر مبنای آن این نیروگاه پس از شروع ساخت آن در طول هفت سال به تولید برق برسد.
نخست‌وزیر ترکیه، رجب طیب اردوغان، در این باره می‌گوید: "ما در تلاش برای پیش‌بردن کارها مطابق برنامه با همه اقدامات ایمنی هستیم. ترکیه روز به روز در صنعت و تکنولوژی قدرتمندتر می‌شود. آشکار است که نیاز فراوانی به نیروی برق وجود خواهد داشت."
اردوغان از هنگام زمینلرزه 9 ریشتری ساحل شمال شرقی ژاپن که باعث ایجاد سونامی در 11 مارس شد و سیستم سردکننده نیروگاه هسته‌ای دای-ایچی فوکوشیما را از کار انداخت، به طور مکرر سعی کرده است خطرات نیروگاه را هسته‌ای را کم‌اهمیت جلوه داهد.
اردوغان می‌گوید همه سرمایه‌گذاری‌ها خطراتی دارند. او چند روز پس از حادثه فوکوشیما گفت: "بگذارید با ساختن این نیروگاه مجبور نباشیم کپسول‌های گاز را به خانه‌مان بیاوریم، شبکه گاز طبیعی ایجاد کنیم و نفت خام را از کشورمان عبور دهیم."
او افزود: "افرادی که با انرژی هسته‌ای مخالفت می‌کنند، باعث تعجب من هستند، آیا آنها به خطر پرتو استفاده از کامپیوتر و تماشای تلویزیون را کنار می‌گذارند؟"
ماجد س. کاظمی، رئیس مرکز سیستم‌های پیشرفته انرژی هسته‌ای در موسسه تکنولوژی ماساچوست می‌گوید: "درسی که از فوکوشیما باید گرفت، تنها این نیست که نیروگاه‌ها باید قدرت تحمل زمین‌لرزه‌های قوی را داشته باشند، بلکه همچنین باید جلوی از کار افتادن سیستم‌های الکتریکی که برای خنک کردن گرمای ناشی از تلاشی مواد رادیواکتیو در رآکتور لازم هستند، را نیز گرفت."
"امر مهمتر تضمین این مسئله است که در صورت بروز شدیدترین حادثه خارجی مورد انتظار جلوی از کار افتادن کامل سیستم برق را گرفت."
وزیر انرژی ترکیه، تانر ییلیدز، می‌گوید تکنولوژی پیشرفته مورد استفاده در ساختمان نیروگاه آکویو آن را نسبت به نیروگاه فوکوشیما که در سال 1971 شروع به کار کرد، ایمن‌تر می‌کند.
مهندسان در فوکوشیما مجبور بودند از ذوب‌شدن همزمان و کامل در سه رآکتور جلوگیری کنند و همزمان مسئله بالا رفتن دمای میله‌های سوخت مصرف‌‌شده را در یک حوضچه ذخیره در آسیب‌دیده در رآکتور چهارم حل کنند.
اما بسیاری در ترکیه آلودگی ناشی از حادثه چرنوبیل را به یاد می‌آورند که باعث آسیب‌دیدن صادرات مهم چای و فندق این کشور شد و رهبران ترکیه را وا داشت برای جلب اطمینان مردم نگران در روزانه در جلوی دوربین‌ها چای بنوشند تا نشان دهند که آلودگی وجود ندارد.
این منازعه هسته‌ای در پس زمینه‌ای رقابت‌های منطقه‌ای میان یونان و ترکیه از جمله موضوع قبرس رخ می‌دهد. فعالان بر ضد نیروگاه‌های هسته‌ای در ترکیه و قبرس تظاهرات کرده‌اند. صدها نفر در استانبول با پلاکارد "نگذارید آکویو به فوکوشیما بدل شود" به راهپیمایی پرداختند.
نخست‌وزیر یونان، کارولوس پاپوالیس، هفته گذشته به این معترضان پیوست، و گفت: "پافشاری غیرمنطقی ترکیه برای ساختن نیروگاهی در یک ناحیه بسیار زلزله‌خیز" ایمنی هر کسی را به خطر می‌اندازد" و باید به طور صریح در این مورد پاسخ داده شود."
اما یک کارشناس می‌گوید شاید در مورد احتمال زمینلرزه قوی در نزدیکی این نیروگاه هسته‌ای اغراق شده باشد.
مصطفی اردیک، از موسسه پژوهش زلزله کاندیلی در استانبول، که گسل نزدیک نیروگاه را مورد بررسی قرار داده است، می‌گوید: "ممکن است زمینلرزه ایجاد شود، اما احتمال ان کم است. به نظر من هیچ مشکلی در تعیین مکان و طراحی ضدزلزله این نیروگاه هسته‌ای وجود ندارد."
البته اردیک می‌گوید، بررسی علمی بیشتری در مورد این منطقه لازم است، زیرا او برای آخرین بار در سال 1987 این گسل را وارسی کرده است.
او می‌گوید: "اسمیس یک منطقه گسلی قعال است. تاثیر دنباله جنوبی این گسل و فاصله آن از نیروگاه مورد بحث بوده است و نیاز به ارزیابی بیشتر وجود دارد. این گسل ممکن است زمین‌لرزه‌ای 7 ریشتری ایجاد کند."
ترکیه همچنین در حال مذاکره با شرکت‌های ژاپنی است برای ساختن نیروگاه هسته‌ای دومی در شهر سینوپ در سال دریای سیاه در 80 کیلومتری شمال گسل آناتولی شمالی است، که دو زمینلرزه قدرتمند ناشی از آن در سال 1999 باعث مرگ 18000 نفر در غرب ترکیه شد.
فعالان به انتخاب سینوپ نیز به عنوان محل احداث نیروگاه هسته‌ای معترض هستند،اما از آنجایی که این طرح هنوز پیشرفتی فوری نداشته است، توجه بر آکویو متمرکز باقی مانده است."
اردیک می‌گوید در مورد وضعیت فعالیت لرزه‌ای در نزدیک محل پیشنهادی برای نیروگاه هسته‌ای در سینوپ نیز "اطلاعات دقیقی" وجود ندارد.
ترکیه تا به حال محل سومین نیروگاه هسته‌ای‌اش را اعلام نکرده است.