آکادمی ملی علوم انگلستان (موسوم به انجمن سلطنتی علوم بریتانیا) میگوید که ایران سریعترین رشد علمی در جهان را دارد.
به گزارش ایرنا، پایگاه خبری بیبی سی اعلام کرد، در فاصله بین سالهای1996 تا 2008، دانشمندان ایرانی 132هزار و 238مقاله علمی چاپ کردهاند، در حالی که این رقم در دوره قبلی 736 مقاله بوده و این رشدی 18برابری را نشان میدهد.
به نوشته نشریه نیوساینتیست، رشد علمی در ایران 11برابر نرخ متوسط جهانی و سریعتر از هر کشور دیگری است. به نوشته این نشریه، بررسی شمار مقالات و مطالب علمی نشان میدهد که ایران از همه کشورهای دیگر در این زمینه جلوتر است. یک مرکز بررسی و تحلیل دادهها در کانادا موسوم به «ساینس متریکس» با انتشار یک تحلیل همه جانبه نشان داده که نوعی چرخش و جابهجایی ژئوپلیتیکی در حوزه تولید علم در جهان در حال رخ دادن است و در این رابطه، خاورمیانه یکی از حوزههای در حال ظهور تولیدات علمی است که ایران و بعد ترکیه بازیگران اصلی آن هستند. قاره آسیا هم در حالت کلی، از قاره آمریکا در تولیدات علمی پیشی گرفته است.
به نوشته نشریه نیوساینتیست، مقامات ایرانی طی سالهای گذشته بارها بر رشد علمی کشور تأکید کرده و از عباراتی نظیر «صعود به قلههای رفیع افتخارات علمی» برای نشان دادن جدیت خود در پیشرفتهای علمی دانشگاهی استفاده کردهاند. این سیاست منحصر به سیاستهای دولتهای اخیر نیست، چرا که رشد علمیای که براساس آمارها به صنایع شیمیایی و هستهای ایران مربوط میشود، نتیجه چندین دهه کار و تمرکز روی چنین برنامههایی است.
براساس مطالعات صورت گرفته، رشد مطالعاتی و در نتیجه افزایش تعداد مقالات علمی ایرانی در نشریات بینالمللی، چند حوزه علمی را برجستهتر نشان میدهد. رشتههایی چون شیمی هستهای، فیزیک ذرات و مهندسی هستهای از جمله این موارد هستند. به نوشته نیوساینتیست به نقل از مرکز بررسی دادهها در کانادا، شمار مقالات دانشمندان ایرانی در حوزه مهندسی هستهای 250برابر نرخ متوسط جهانی رشد کرده است. این رشد در رشتههای پزشکی و تحقیقات کشاورزی نیز محسوس است.
نیوساینتیست مینویسد با آنکه رابطه دولتهای ایران و آمریکا، آنان را در مقابل هم قرار داده، اما ظاهرا این خصومت در ارتباط دانشمندان ایرانی و آمریکایی اثر منفی نداشته، چرا که چاپ مقالات مشترک بین دانشمندان 2 کشور بین سالهای1996 تا 2006، 5برابر شده و از رقم 388 به یکهزار و 831 مورد رسیده است. در این میان برخی ناظران و صاحبنظران علمی میگویند که رشد قابل توجه شمار مقالات علمی چاپ شده در نشریات خارجی نباید باعث غفلت از این نکته شود که تأکید روی مقدار، از توجه لازم به کیفیت مقالات میکاهد.
علی مستشاری، استاد سیستمهای فنی اجتماعی از دانشگاه استیونس آمریکا به رادیو بیبیسی فارسی گفت، رشد علمی کلی در ایران در دو سه دهه اخیر کاملا مثبت است و در زمینه تحقیقات پزشکی و بیوتکنولوژی مقالاتی که در ایران نوشته میشوند، کیفیت خیلی خوبی دارند.
رشد سریع مقالات علمی در ایران، هندوستان و دیگر کشورها همانند چین به این معنا نیست که موازنه توزیع علم به شکل بنیادین متحول شده است، چرا که آمریکا، اروپا و ژاپن هنوز برتری خود در این عرصه را حفظ کردهاند، اما این برتری با ظهور کشورهای درحال صنعتی شدن در معرض تهدید قرار گرفته است. کشورهایی مانند چین و هندوستان بر سرعت ارائه مقالات علمی خود افزودهاند و برزیل نیز از کشورهای مطرح در این عرصه است.
تحقیق جدید نشان میدهد که چین بعد از پیشی گرفتن از انگلستان، دومین کشور بزرگ تولیدکننده تحقیقات علمی، تا 2 سال دیگر میتواند از آمریکا هم سریعتر در این زمینه پیشرفت کند.
پروفسور کریس لوولین اسمیت، مجری ارشد این تحقیق، میگوید: «با توجه به میزان سرمایهگذاری چین در زمینه تحقیق و توسعه، از به دست آمدن این نتیجه تعجب نکردم.»
دولت چین از سال1999 به بعد میزان سرمایهگذاری در این زمینه را سالانه 20درصد افزایش داده و این رقم اکنون به بیش از 100میلیارد دلار رسیده است.
در سال2006 در حدود یکونیم میلیون دانشجوی چینی در رشتههای مهندسی از دانشگاهها فارغالتحصیل شدند.
این نتیجهگیری یک تحقیق عمده است که توسط آکادمی ملی علوم انگلستان موسوم به انجمن سلطنتی بریتانیا انجام گرفته است.
برخی صاحبنظران با در نظر گرفتن معادله موجود، معتقدند که تفوق و برتری کشورهای اصلی مانند آمریکا، ژاپن و کشورهای عضو اتحادیه اروپا حفظ میشود، اما مجموعه کشورهایی که از لحاظ علمی در حال ظهور هستند، گستردهتر میشود.