انتشار یادداشت قاضی ریچارد گلدستون، کسی که از سوی سازمان ملل مسئول تهیه گزارش درباره حمله اسرائیل به غزه در سال 2008 شده‌بود، بسیاری را حیرت‌زده کرد. او در این نوشتار که اخیرا در روزنامه واشنگتن‌پست به چاپ رسید نکات تازه‌ای به دست آورده که گزارش قبلی‌اش را نقض می‌کند. در آن جنگ نا برابر 1500 فلسطینی شهید شدند و هزاران منزل در غزه ویران شد و نیروهای اسرائیلی زیرساخت‌های غزه محاصره شده را از بین بردند. بنیامین نتانیاهو در واکنش به اعتراض‌های گسترده بین‌المللی اعلام کرد که اسرائیل در حال دفاع از خود بوده‌است.
اکنون هم، او از سازمان ملل متحد درخواست کرده که گزارش قبلی گلدستون را به زباله‌دان تاریخ بسپارد.به هر حال باید دید که بُعد قانونی نوشتار این قاضی اهل آفریقای‌جنوبی که 2سال کامل از گزارش خود دفاع می‌کرد کدام است، بمبی که قاضی گلدستون فتیله آن را بی‌اثر کرد از نظر سیاسی چه تأثیری می‌تواند بر جای بگذارد و واکنش‌های حقوقی و قانونی فلسطینی‌ها در مقابله با بحران جدید چگونه خواهد بود.از سوی دیگر اکنون تشکیلات خودگردان به دنبال به‌رسمیت شناختن کشور فلسطین در سازمان ملل است.پرسش‌های فوق و دیگر پرسش‌ها را با دکتر حنان عشراوی، عضو کمیته اجرایی سازمان آزادیبخش فلسطینی رئیس دایره فرهنگی و تبلیغاتی این سازمان در میان گذاشتیم.
- مقاله‌ای که قاضی گلدستون منتشر ساخته از نظر قانونی و حقوقی چه وضعی می‌تواند ایجاد کند و آیا آن طور که اسرائیل ادعا کرده، می‌تواند گزارش پیشین را ناکارآمد کند؟
باید به این نکته توجه کرد که برای تهیه این گزارش، گروهی از قضات که از سوی سازمان ملل متحد مأموریت یافته بودند، با گلدستون همکاری داشتند و این گزارش حاصل یک کار گروهی است نه فقط کار گلدستون. نتایجی که در این گزارش بر آنها تأکید شده مورد تأیید همه قرار گرفت و گلدستون در برابر گروه فشار یهودی چه در ایالات متحده آمریکا و چه در آفریقای جنوبی از گزارش خود دفاع کرد. همه به این نتیجه رسیدند که اعضای گروه گلدستون همگی دارای مهارت حرفه‌ای بوده و به قوانین حقوق بین‌المللی و حقوق بشر کاملاً احاطه دارند. نکته بسیار مهم این است که هیچ‌یک از بندهای گزارش، برداشت‌های شخصی نبوده بلکه خلاصه سخنان و شهادت‌های اهالی غزه بوده که با تصاویر زنده از کشتار و ویرانی که یهودیان در آنجا مرتکب شده بودند همراه است. گزارش‌ها و تصاویر و اسناد ارائه شده توسط سازمان‌های حقوقی ثابت کردند که اسرائیل آگاهانه شهروندان را هدف قرار داده است و همه فعالان و آگاهان حقوق بشر از ملیت‌های مختلف بر این گزارش، تصاویر و اسناد صحه گذاشته و اعلام کردند که در این مورد جای شکی وجود ندارد. حال باید پرسید که گلدستون واقعاً چه چیزی را می‌خواهد انکار کند؟ او مدت 2سال بود که از گزارش خود به سازمان ملل متحد دفاع می‌کرد.
- شما این تغییر ناگهانی در موضع قاضی گلدستون که از سوی سازمان ملل متحد مأموریت یافته بود را چگونه تفسیر می‌کنید؟
مقاله‌ای که اخیراً منتشر شد را می‌توان نوشته‌ای شخصی و عادی دانست و هرگز نمی‌تواند اثر آن گزارش را محو کند. هم اسرائیل و هم گلدستون می‌دانند که مقاله یاد شده هرگز نمی‌تواند در روند حقوقی و قانونی گزارش تغییری ایجاد کند.
اما چرا قاضی گلدستون تغییر رویه داد؟ باید بگویم که قاضی گلدستون با فشارهای عظیمی مواجه شد که فوق‌طاقت یک انسان است. خصوصاً اینکه او یک یهودی است و کار به جایی رسید که از حضور در کنیسه برای تعمید فرزندانش ممانعت به عمل آمد و افزون بر آن از زمانی که در سپتامبر 2009 گزارش را ارائه کرد با روشی کاملاً سازمان یافته از دیدارهای سیاسی و دینی و اجتماعی محروم شد و هر یهودی که با او دیدار می‌کرد او را به قتل تهدید می‌کرد و او را مورد سرزنش قرار می‌داد. با سخنانی زهرآگین او را خائن و دشمن یهود معرفی می‌کردند و کار به جایی رسید که حتی دولت آمریکا او را مورد سرزنش قرار داد. هیلاری کلینتون(وزیر امور خارجه آمریکا) این گزارش را ظالمانه و غیرمنطقی توصیف کرد و خواستار حذف آن شد.
یهودیان آنقدر به دختر قاضی گلدستون فشار وارد آوردند که ناچار شد به پدر برای انکار گزارش فشار وارد آورد. در حقوق بین‌الملل و سازمان‌های وابسته به سازمان ملل متحد چنین عملی کاملاً بی‌سابقه بوده و نمایانگر فروپاشی اخلاق و وجدان‌های بیدار است. انکار گزارش از سوی قاضی گلدستون نمایانگر فشارهای عظیمی بر وی است.
- آیا در این زمینه، مسئولیتی متوجه فلسطینی‌ها هست و آیا تأخیر آنها در برخورد صحیح با گزارش در انکار گزارش از سوی قاضی گلدستون مؤثر بوده است؟
از سوی فلسطینی‌ها در این زمینه تأخیری صورت نگرفت بلکه اشکال کار در بوروکراسی نهادهای بین‌الملل است، خصوصاً که ایالات متحده آمریکا در شورای حقوق بشر به این گزارش رأی منفی داد و همین امر موجب شد تا پیگیری مواد گزارش، حرکتی لاک‌پشت‌وار بیابد. منتها هرگز نمی‌توان فلسطینی‌ها را مورد سرزنش قرار نداد زیرا دودستگی در غزه و کرانه باختری موجب شد که هر کدام جداگانه این گزارش را پیگیری کنند و این دودستگی باعث شد که کار پیگیری به‌صورت مؤثر ادامه نیابد. بی‌شک اگر غزه و رام‌الله به‌صورت مشترک فعالیت می‌کردند نتیجه بسیار عالی‌تر می‌شد منتها سازمان‌های بین‌المللی با 2گزارش از سوی فلسطینی‌ها مواجه شدند که هر 2گزارش ناقص بود و همین امر بر روند پیگیری در مجمع عمومی سازمان ملل متحد و شورای حقوق بشر تأثیری بسیار منفی داشت.
- اگر انکار گلدستون نمی‌تواند محکومیت اسرائیل را منتفی سازد بی‌شک هنگام رأی‌گیری در مجمع عمومی سازمان ملل متحد نیز نمی‌تواند بر روند سیاسی تأثیر‌گذار شود.
شما نمی‌توانید موضوع عاطفی را منکر شوید. به عبارت دیگر اگر اثر حقوقی آن گزارش محو شود بی‌شک اثر سیاسی آن باقی خواهد ماند و بر کشورهای عضو هنگام رأی‌گیری تأثیری مثبت خواهد داشت؛ اسرائیل دقیقاً بر این نکته تمرکز کرده است. بنابراین من عقیده دارم که تأکید فلسطینی‌ها بر قانونی بودن یا نبودن این طرح یک اشتباه راهبردی است و باید به‌طور کامل بر جنایت‌های اسرائیل در غزه تمرکز شود و تبلیغات گسترده‌ای در این زمینه صورت گیرد تا اینکه همه کشورهای جهان رودرروی اسرائیل قرارگیرند.
- برای بر خورد مثبت با گزارش و پیگیری جنایت‌های رهبران اسرائیل چه برنامه‌هایی وجود دارد؟
ما برای ارائه گزارش در مجمع عمومی سازمان ملل متحد و پیگیری حقوقی و قانونی جنایتکاران جنگی در دادگاه‌های بین‌المللی باید به‌صورتی کوشا و مستمر تلاش کنیم و از آنجا که ما دارای کشوری مستقل نیستیم، نمی‌توانیم به دادگاه‌های بین‌المللی رجوع کنیم لذا درخواست‌های خود را به نهادهای حقوقی ارائه کرده‌ایم تا اینکه آن نهادها، اسرائیل را به دیوان داوری بین‌المللی بکشانند و علیه آن در دادگاه جنایی اقامه دعوا کنند.
ما ضمناً باید جهت اجرایی کردن توافق‌های بین‌المللی و خصوصاً توافقنامه ژنو به همه کشورهای امضا‌کننده توافقنامه فشار وارد آوریم زیرا تنها موضوع، گزارش قاضی گلدستون و ارتکاب جنایت‌های جنگی توسط اسرائیل در غزه نیست بلکه یهودی ساختن قدس و مصادره زمین‌ها و تخریب منازل و ادامه ساخت دیوار نژادپرستانه و محاصره و منزوی ساختن از جمله موضوع‌هایی هستند که باید مورد بررسی دقیق قرار گیرند.
ما برای پذیرفته شدن فلسطین در سازمان ملل متحد در ماه سپتامبر آینده برنامه‌های سیاسی ویژه‌ای داریم منتها پیش از آن باید برای موضوع اشغالگری از سال 1967 و اقدام‌های جنایتکارانه اسرائیل برنامه‌های جداگانه‌ای تدارک دید.
الاهرام