در دانش پزشکی، این باورها در بسیاری از موارد، نه تنها کمکی به بیمار نمی‌کنند و نه تنها باعث دور شدن آنان از راهکارهای مناسب درمانی می‌شوند، بلکه حتی می‌توانند خطراتی جدی هم برای سلامت او ایجاد کنند.
مقاله زیر که بخشی از کتاب منتشر نشده راهنمای بیماران، تدوین شده در مرکز تحقیقات چشم دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی است، به مرور باورهای نادرست رایج درباره سلامت و بهداشت چشم و توضیحات علمی درباره آن می‌پردازد.
***
1. مطالعه در نور کم به چشمها آسیب می رساند
استفاده از چشمها در نور کم باعث آسیب به آنها نمی شود. فراموش نکنید از زمانی که همه فعالیت های مرتبط به بینایی مانند مطالعه و خیاطی در زیر نور شمع یا چراغ های نفتی یا گازی صورت می گرفت، مدت زیادی نمی گذرد.
اگر قرار بود این اتفاق بیفتد سال‌های قبل همه باید نابینا می‌شدند! البته شکی نیست که همه افراد برای سهولت در مطالعه و جلوگیری از خستگی چشم باید از نور «مناسب» استفاده کنند.
2. عینک زدن (یا نزدن) باعث آسیب به چشم می‌شود
عینک‌ها به طور معمول جهت بهبود دید به کار می روند. عدم استفاده از عینک یا استفاده از عینک نامناسب باعث آسیب فیزیکی چشم نمی شود. درواقع عینک سبب تقویت و یا تضعیف بینایی نمی‌گردد. باور غلط دیگری که وجود دارد این است که استفاده از عینک از سنین خردسالی موجب بدتر شدن قدرت بینایی می‌شود که این‌طور هم نیست.
در کودکان دچار انحراف یا تنبلی چشم، عینک ممکن است باعث اصلاح انحراف و حفظ بینایی شود. کودکان زیر 8 سال که عینک برای آنها تجویز می‌گردد باید به طور صحیح و مداوم از عینکشان استفاده کنند تا از عوارض احتمالی ذکر شده جلوگیری به عمل آید. گرچه جهت ایجاد بهترین دید باید از عینک‌ها و یا لنزهای اصلاح شده استفاده کرد، ولی هرگز نباید از کاهش بینایی بدلیل استفاده از عینک نامناسب ترسید.
3. استفاده از لنزهای تماسی جلوی پیشرفت نزدیک‌بینی را می گیرد
بعضی از افراد بر این باورند که استفاده از لنزهای تماسی به مرور زمان باعث اصلاح بینایی و در نتیجه عدم نیاز به استفاده از عینک و یا لنز خواهد شد. هیچ یافته علمی مبنی بر اینکه استفاده از لنزهای تماسی باعث بهبود ضعف بینایی و یا کند شدن روند کاهش بینایی شود، وجود ندارد.
4. نشستن نزدیک تلویزیون در کودکان نشان دهنده ضعیف بودن چشم آنهاست
کودکان از توانایی انطباق بالاتری نسبت به بزرگسالان برخوردار هستند؛ در نتیجه معمولاً مطالب خواندنی را به چشمشان نزدیک می‌کنند و یا نزدیک به تلویزیون می‌نشینند. هیچ دلیلی مبنی بر اینکه این عادت باعث آسیب به چشم شود وجود ندارد و معمولاً با رشد کودک به فراموشی سپرده می‌شود.
البته کودکان دچار نزدیک‌بینی برای اینکه قادر به دید بهتر باشند در فاصله بسیار نزدیک به تلویزیون می‌نشینند که این مشکل با تجویز عینک توسط چشم پزشک بر طرف می‌شود.
5. استفاده از تلویزیون و کامپیوتر باعث ضعیف شدن چشم می‌شود
استفاده از کامپیوتر یا سایر دستگاه‌های تصویری باعث آسیب به چشم نمی‌شود. هرچند در اثر کار بسیار نزدیک با کامپیوتر یا مطالعات طولانی مدت، به دلیل کاهش پلک زدن و در نتیجه خشک شدن سطح قرنیه، خستگی و یا ناراحتی چشم رخ می‌دهد و استراحت گهگاه چشم و نگاه کردن به بالا یا به کنج های اطاق و یا به اشیاء دور ، می‌تواند از خستگی چشم بکاهد.
اگر زیاد از کامپیوتر استفاده می‌کنید، سعی کنید در فاصله 70-50 سانتیمتری صفحه نمایش قرار گیرید و زاویه صفحه کمی متمایل به پایین باشد. بعلاوه استفاده از قطره‌های اشک مصنوعی می‌تواند کمک کننده باشد. البته اگر دچار تاری دید و یا خستگی زودرس و پی‌در‌پی چشمی می‌شوید، باید به چشم پزشک مراجعه نمایید.
6. انحراف چشم اطفال به مرور زمان بهبود می‌یابد
انحراف واقعی چشم در اطفال به مرور زمان بهبود نمی‌یابد. گرچه در برخی از کودکان به دلیل پهن بودن پل بینی ممکن است که چشمها لوچ به نظر برسند، که این حالت با رشد کودک کاهش می‌یابد، اما کودک دچار انحراف واقعی چشم، برای جلوگیری از ایجاد دو‌بینی، تنها از یک چشم استفاده می‌کند و بنابراین چشم دچار انحراف، از بینایی خوبی برخوردار نخواهد شد.
تنها راه درمان هم این است که کودک مجبور به استفاده از چشم ضعیف شود و به همین دلیل هم برای درمان تنبلی چشم، چشم سالم کودک باید به طور متناوب بسته شود.
انحراف چشم می‌تواند توسط عینک، قطره های چشمی و یا جراحی اصلاح شود و هرچه این اقدامات زودتر صورت گیرد نتایج بهتری بدست خواهد آمد. تمام کودکان دچار انحراف چشم باید توسط چشم پزشک معاینه شوند.
7. مشکلات چشمی باعث افت یادگیری در کودک هستند
مشکلات خواندن، درک مسائل ریاضی و یا سایر مشکلات یادگیری در کودکان معلولیت‌های یادگیری نامیده می شود و هیچ دلیل علمی دال بر این که مشکلات بینایی باعث این اختلالات می‌شوند یا تمرینات چشمی می توانند این حالت را بهبود بخشند، وجود ندارد.
مشکلات یادگیری یک اختلال آموزشی است و نه یک اختلال بینایی، در نتیجه کودکان دچار آن نیاز به کمک آموزگار یا افراد متخصص در امور تربیتی دارند. البته قبل از انجام هرگونه مشاوره و یا اقدام درمانی، کودک باید توسط چشم پزشک جهت اصلاح مشکلات احتمالی بینایی دقیقاً معاینه شود.
8. خوردن هویج باعث بهبود بینایی چشم می شود
هویج حاوی مقادیر زیادی از ویتامین آ است که برای سلامت بینایی ضروری است، اما مقدار مورد نیاز بدن به ویتامین آ خیلی اندک است و بسیاری از مواد غذایی دیگر نیز حاوی ویتامین آ هستند.
رژیم غذایی خوب تمام نیازهای ویتامینی فرد برای دید مناسب را فراهم می سازد. به علاوه مصرف مقادیر اضافی ویتامین‌ها، بخصوص ویتامین‌های محلول در چربی (آ، دی، ای) می‌تواند ضرر داشته باشد.
9. مطالعه متن‌های ریز به چشم افراد دچار کاهش بینایی آسیب می‌رساند
باورهای غلط بسیاری در این خصوص که افراد دچار کاهش بینایی یا سالمندان دچار کاهش بینایی نباید زیاد از چشمشان استفاده کنند، وجود دارد. همچنین این باور نادرست وجود دارد که خواندن متن های ریز باعث تشدید و تسریع کاهش بینایی می شود.
در این مورد شاید مقایسه دوربین با چشم انسان بتواند به درک موضوع کمک کند. عکس گرفتن از اشیاء بسیار کوچک سبب خراب شدن دوربین نمی‌شود، پس ما هم نباید نگران باشیم که از چشمانمان حداکثر استفاده را می بریم!
10. آب مروارید وقتی بوجود می‌آید که دید نزدیک چشم ضعیف شود
این طور نیست. گاهی اوقات افراد مسن که قادر به مطالعه روزنامه یا مطالب در فاصله‌های نزدیک نبوده‌اند، به مرور زمان مجدداً قادر به مطالعه مطالب بدون استفاده از عینک می‌شوند.
این حالت به دلیل شروع روند آب مروارید و در نتیجه افزایش قدرت انکساری عدسی و دید نزدیک این افراد است. بنابر این در صورت اصلاح خود بخود نزدیک‌بینی در یک فرد مسن باید احتمال ایجاد آب مروارید را مطرح کرد.
11. جراحی عمل آب‌مروارید تنها وقتی باید انجام شود که به طور کامل رسیده باشد.
آب مروارید یک پرده ایجاد شده در جلوی چشم نیست، بلکه حالت ابری و غبار‌آلود شدن عدسی چشم است.
با توجه به روشهای جراحی که قبلاً وجود داشت، عمل آب مروارید باید تا رسیدن (کامل شدن) آب مروارید به تعویق می‌افتاد، اما در حال حاضر مختل شدن واضح بینایی را دلیل انجام عمل جراحی می‌دانند و همین‌که اختلال بینایی باعث ناتوانی فرد در انجام کارهای روزمره یا مورد علاقه وی شود، می تواند تحت عمل جراحی آب مروارید قرار گیرد.
12. پیوند چشم انسان عملی است که در کشورهای پیشرفته انجام می‌شود
در حال حاضر عمل پیوند کامل چشم بدلیل ناتوانایی‌های علمی و عملی موجود غیر ممکن است. چشمها توسط ریسمان های باریکی به نام عصب بینایی به مغز متصل می‌شوند.
هر عصب بینایی حاوی بیش از یک میلیون رشته عصبی بوده و در نتیجه غیر قابل پیوند است. به همین دلیل چشمها هرگز از جایگاهشان به هنگام جراحی جدا نمی‌شوند.
البته سال‌ها است که عمل پیوند قرنیه (قسمت شفاف و قدامی چشم) انجام می پذیرد و گاهی این عمل با عمل پیوند چشم اشتباه می شود. این عمل در ایران هم سالهاست که انجام می‌شود.
13. استفاده از عینک باعث وابسته شدن فرد به آن می‌شود
عینک های طبی جهت اصلاح عدم وضوح بینایی تجویز می‌شوند، بنابر این بدلیل واضح شدن دید، افراد تمایل به استفاده بیشتر از آنها را دارند. گرچه این حالت شبیه وابستگی به عینک است ولی در حقیقت به خاطر تمایل فرد به واضح‌تر دیدن است.