دولت نیز بر همین اساس وزارتخانه‌های صنایع و معادن را با بازرگانی و وزارت راه و ترابری را با مسکن و شهرسازی ادغام کرد. با این حال این دومی به یکی از چالشی‌ترین موضوعات روز بدل شده؛ چرا که دولت برخلاف انتظار حاضر نشد وزیر جدید را به مجلس معرفی کند و با این استدلال که وزیر فعلی، همان وزیر قبلی است و یک بار از مجلس رأی اعتماد گرفته، الزامی در معرفی وی به مجلس احساس نمی‌کند. از سوی دیگر مجلس معتقد است که وزارتخانه ادغام شده وزارتخانه جدیدی است و وزیر قبلی برای مسئولیت دیگری تأییدیه مجلس را دریافت کرده است، بنابر این نیاز به کسب رأی اعتماد مجدد از مجلس دارد. همچنین از نظر مجلس مهلت قانونی 3ماهه معرفی وزیر راه و ترابری به اتمام رسیده و سرپرست کنونی که همان وزیر مسکن و شهرسازی است، حق هیچ‌گونه دخل و تصرف در این وزارتخانه را ندارد. نظر دولت در این خصوص را در گفت‌وگو با محمدرضا میرتاج‌الدینی، معاون پارلمانی رئیس جمهور جویا شدیم.
- دولت لایحه ادغام وزارتخانه‌های راه و مسکن را چه زمانی به مجلس ارائه می‌کند؟
هر زمان که جمع‌بندی نهایی آماده شود آن را به مجلس می‌فرستیم. در قانون هم برای آن زمان خاصی منظور نشده است.
- یعنی عجله‌ای ندارید؟
چرا، اما هر وقت آماده شد می‌فرستیم. فعلاً با همان وظایف 2 وزارتخانه قبلی وزارتخانه ادغام شده کار خودش را ادامه می‌دهد تا یک بررسی کارشناسانه جدیدی صورت بگیرد و شرح وظایف جدید تدوین شود و شرح وظایف جدیدی که اضافه می‌شود را ارائه می‌کنیم؛ با ملاحظه شرح وظایف قبلی چون برای آنها از قبل قانون داریم.
- ولی مهلت 3ماهه معرفی وزیر راه چند روز پیش به پایان رسید؟
بعد از این دیگر وزارت راه و ترابری‌ای نداریم تا برای آن وزیر یا سرپرست معرفی کنیم. ماده 53 قانون برنامه پنجم دولت را مکلف کرده تا وزارتخانه‌ها را ادغام کند و دولت هم به مصوبه مجلس عمل کرده است.
- وزارتخانه‌های راه و مسکن با هم ادغام شدند؟
با هم نه! وزارتخانه راه و ترابری در وزارت مسکن و شهرسازی ادغام شد. بنابر این وزارت مسکن و شهرسازی طبق روال قبلی خودش فعالیت می‌کند و وزیر خودش را دارد، اما وظایف جدیدی به آن اضافه شده و وزیر فعلی با توسعه حوزه کاری به فعالیت خودش ادامه می‌دهد. اتفاقا این امر مسبوق به سابقه هم هست و در زمان ادغام وزارت معادن در وزارت صنایع وزیر جدید به مجلس معرفی نشد و وزیر صنایع تصدی وزارت صنایع و معادن را بر عهده گرفت.
- ولی در زمان ادغام وزارتخانه‌های جهاد سازندگی با کشاورزی که نسبت به آن موخر هم هست، وزیر به مجلس معرفی شد؟
چون این دو وزارتخانه با هم ادغام شدند و وزیر جدیدی معرفی شد.
- ولی مجلس اعتقاد دارد تا زمانی که لایحه به مجلس نرود و مصوبه مجلس را نداشته باشد ادغام قانونی نیست.
مجلس خودش این قانون را تصویب کرده. ماده 53 می‌گوید دولت مکلف است یک یا چند وزارتخانه را به نحوی در وزارتخانه‌های دیگر ادغام کند و تا پایان سال دوم برنامه تعداد وزارتخانه‌ها از 21 وزارتخانه به 17وزارتخانه کاهش یابد. توجه بفرمایید که این تکلیف برای دولت مشخص شده. گفته نشده که دولت لایحه آن را تهیه و به مجلس ارائه کند. بنابر این حق ادغام برای دولت تصریح شده است.
- یعنی دولت هر وزارتخانه‌ای را می‌تواند با هر وزارتخانه دیگری ادغام کند؟
بله می‌تواند.
- فرض بفرمایید دولت بخواهد وزارت خارجه را با وزارت جهاد کشاورزی که یک وزارتخانه غیرمرتبط است ادغام کند، اینجا مجلس حق نظر دادن ندارد؟
چرا غیرمرتبط؟! دولت عاقل است و وزارتخانه‌های مرتبط را با هم ادغام می‌کند. قانونگذار هم عاقل بوده و یک جهتی داشته و آن اینکه اولا ادغام را در اختیار دولت قرار داد چون می‌داند اگر قرار باشد در اختیار دولت نباشد و لایحه تهیه شود و بعد برود در مجلس رویش بحث شود و... تا چند وزارتخانه بخواهد ادغام شود چندین ماه معطل می‌شود. اما دولت سر وقت اینها را بررسی می‌کند و همه را یکجا اعلام می‌کند و دیگر تعللی و خدشه‌ای در روند کاری وزارتخانه‌ها به وجود نمی‌آید.
- با این اوصاف دیگر چه الزامی وجود دارد که لایحه ادغام به مجلس فرستاده شود؟
همین دیگر، الزامی وجود ندارد.
- یعنی دولت می‌تواند لایحه را به مجلس ارائه ندهد؟
اصل ادغام را قانون نگفته باید به مجلس بفرستد و به اختیار دولت گذاشته است. اما گفته وظایف و اختیارات وزارتخانه‌های جدید با پیشنهاد دولت به تصویب مجلس شورای اسلامی می‌رسد. حالا اگر ما یک وزارتخانه جدیدی ایجاد کردیم، وظایف آن را باید به مجلس بفرستیم. تا زمانی هم که این وظایف را به مجلس ارائه نداده‌ایم، همان وظایف قبلی که مصوب مجلس هست عمل می‌شود. در قانون اساسی هم تعیین وظایف و تعداد وزارتخانه‌ها در اختیار مجلس قرار داده شده است.
- مگر شرح وظایف و اختیارات که به تصویب مجلس می‌رسد حکم اساسنامه را برای وزارتخانه ندارد؟ چگونه وزارتخانه‌ای بدون طی این مراحل شکل می‌گیرد؟
وزارتخانه‌هایی وجود دارند و وظایف آنها هم مشخص است. اینها تنها قرار است کنار همدیگر قرار بگیرند. یکی در دیگری ادغام می‌شود. این امر روشنی است دیگر. چرا اینقدر سخت می‌گیرید؟
- ما سخت نمی‌گیریم، این نظر مجلس است.
منظور من هم شما نیستید(با خنده) این موضوعی است که ضرورت آن را همه اذعان دارند؛ هم مجلس و هم دولت. و آن هم کوچک کردن دولت است. 2راه هم بیشتر وجود ندارد؛ یا باید در مجلس تصویب شود که راه طولانی‌ای دارد و ده‌‌ها نظر مطرح می‌شود و موجب افت راندمان کاری دولت و معطل شدن چند وزارتخانه می‌شود و این قطعا به ضرر مملکت است. بر این اساس قانونگذار اختیار ادغام را به دولت داد و گفته خودتان ادغام کنید. دستگاه اجرایی بهتر می‌داند که کدام وزارتخانه‌ها تناسب بیشتری با هم دارند و حتی بعد از ادغام هم می‌تواند بعضی قسمت‌ها را تفکیک کند و به وزارتخانه دیگری بدهد که اینها هم در لایحه ذکر می‌شود. نحوه ادغام را هم در قانون گفته «به نحوی» یعنی نحوه ادغام را هم مطلق در اختیار دولت قرار داده است. دولت هم وزارت راه و ترابری را در مسکن ادغام کرده. یعنی مسکن را پایه فرض کرده و وزارت راه را به آن افزوده است.
- همین که یک شرح وظایف متفاوتی به یک وزارتخانه بار شود آیا وزارتخانه جدیدی به وجود نمی‌آید؟
نه. اگر این طور باشد که هر وزارتخانه و سازمانی هر تغییری در آن ایجاد شود باید وزیر عوض شود؛ چرا که درس ساختار وزارتخانه تغییر ایجاد شد. فرض بفرمایید تعداد معاونت‌ها اضافه یا کم شود یا سازمانی از زیرمجموعه یک وزارتخانه به وزارتخانه دیگری منتقل شود. آیا در اینجا باید وزیر مجددا از مجلس رأی اعتماد بگیرد؟ از نظر ما ادغامی که صورت گرفته توسعه وظایف یک وزارتخانه است و نیازی به معرفی وزیر وجود ندارد.
- اگر مجلس به این نتیجه برسد که شرح وظایف جدید ماهیت وزارت سابق را دگرگون کرد، چه؟!
به هر حال مجلس با تصویب ماده 53 قانون برنامه پنجم اصل ادغام را پذیرفته است.
- در آنجا کلیت موضوع ادغام تصویب شده؟
قانون خودش زبان دارد و از نظر حقوقی ما باید بر مبنای قانون عمل کنیم. وقتی که قانونگذار ادغام را به دولت تکلیف می‌کند باید لوازم این ادغام را هم بپذیرد. ادغام فقط این نیست که اسمی پاک شود و نام جدیدی جایگزین آن شود؛ وقتی ادغام صورت می‌گیرد طبعا وظایف وزارتخانه سابق به وزارتخانه جدید منتقل می‌شود. دولت هم همین کار را کرده است و وظایف جدیدی خارج از وظایف کنونی این دو وزارتخانه به آنها اضافه نشده است. اگر خواستیم وظایف جدیدی اضافه کنیم یا تغییراتی ایجاد کنیم آن وقت وزارت جدید می‌شود و برای آن وظایف جدید باید به مجلس لایحه بدهیم، دولت هم بنا دارد پس از آنکه این ادغام صورت گرفت و کارها شروع شد، یک مطالعه کارشناسی در مورد عملکرد جدید انجام شود و وظایفی را که ضرورت ندارد یا لازم است اضافه شود طی یک لایحه‌ای به مجلس بفرستد.
- یعنی الان وزارت ادغام شده مسکن و راه در حال فعالیت است ولی لایحه بعدا به مجلس ارائه می‌شود؟
بله. الان وزارت مسکن و شهرسازی و راه و ترابری با همان وظایف قانونی قبلی به فعالیت خودش ادامه می‌دهد تا تغییراتی که قرار است در وظایف ایجاد شود همراه با نام جدید طی لایحه‌ای به مجلس فرستاده شود.
- یک بحثی هست و آن اینکه مجلس صلاحیت آقای نیکزاد را بر حسب وظایف وزارت مسکن و شهرسازی مورد بررسی قرار داده، الان یکسری وظایف جدیدی به شرح وظایف وزارت متبوع ایشان اضافه شده که نیاز به کسب رأی اعتماد مجدد از سوی مجلس دارد.
اگر این طور نگاه کنیم در هر چیزی می‌شود تشکیک کرد. این تفسیر جدیدی از قانون است. وقتی یک وزیر رأی اعتماد می‌گیرد شرط نمی‌کنند که اگر بعدا وظایفی اضافه شد مورد تأیید نیست.
- اگر وزیر جدیدی غیر از آقای نیکزاد مدنظر باشد به مجلس معرفی می‌شود؟ فرض بفرمایید از میان وزرای موجود.
بله. قطعا اگر وزیر جدیدی مطرح شود به مجلس معرفی می‌کنیم.
- رئیس مجلس اعلام کرده سرپرست وزارت راه حق دخل و تصرف در وزارتخانه را ندارد ولی آقای نیکزاد تغییراتی در یکی از معاونت‌ها ایجاد کردند.
ادغام وزارتخانه‌های مسکن و راه قانونی است و وقتی دولت ادغام وزارتخانه‌ها را تصویب کرد حق دخل و تصرف برای وزیر به وجود آمده است.
- اصلا چرا وزارتخانه‌های مسکن و راه برای ادغام انتخاب شدند؟ استیضاح وزیر راه در تصمیم دولت نقشی داشته؟
ما برنامه برای ادغام وزارتخانه‌های مرتبط داشتیم ولی وقتی این استیضاح انجام شد و وزیر راه عزل شد، دولت نخواست برای 3-4 ماه فرد جدیدی معرفی کند تا در زمان ادغام یکی از وزرا برکنار شود.
- برای وزارتخانه ورزش و جوانان چه زمانی وزیر معرفی می‌شود؟
برای آن فعلا برنامه‌ای نداریم و در زمان مقتضی تصمیم گرفته می‌شود.
- ولی مجلس اعلام کرده با پایان مهلت قانونی سازمان تربیت بدنی حق برداشت از خزانه را ندارد؟
مگر ورزش کشور می‌تواند تعطیل شود؟ بالاخره آیا ورزش کشور بدون پول می‌تواند ادامه فعالیت داشته باشد؟
- سؤال ما هم همین است. شما چه برنامه‌ای برای حل این مشکل دارید؟
در قانونی که مجلس تصویب کرده، زمانی برای معرفی وزیر معین نشده است. مجلس گفته ادغام می‌شوند اما نگفته چه کسی باید ادغام کند.
- مگر هر دو سازمان زیرمجموعه دولت نیستند؟
خب، چرا در قانون تصریح نکردند که دولت مکلف است؟ وقتی یک حکمی داده می‌شود یا باید گفته شود دولت اجازه دارد یا مکلف است. مجلس برای اینکه با ایراد شورای نگهبان مواجه نشود به شکل دیگری نوشتند و گفتند «ادغام می‌شوند.» خب چه کسی باید ادغام کند؟ لابد ادغام شده‌اند دیگر! این موضوع مبهم است و حقوق‌دانان روی آن تأمل دارند. صرف نظر از این موضوع، زمان خاصی هم مشخص نشده و تشکیل وزارتخانه مستلزم برنامه‌ریزی و صرف زمان است.
- دولت برنامه‌ای برای ادغام دارد؟
دولت نظرش را اعلام خواهد کرد.
- چرا دولت وزرا را در پایان مهلت قانونی معرفی می‌کند؟
درست است که مهلت 3ماهه در قانون معین شده ولی به هر حال مجلس هم باید فرصت بررسی صلاحیت وزیر معرفی شده را داشته باشد. دولت از حداکثر مهلت قانونی برای بررسی بهترین گزینه بهره می‌برد.
- با توجه به تغییراتی که باید در تعداد وزارتخانه‌ها ایجاد شود، احتمال دارد دولت دهم هم به مرز تغییر نیمی از وزیران برسد؟
خیر، احتمال ندارد.
- اصرار بر عدم معرفی وزیر جدید به مجلس به دلیل نگرانی از همین موضوع نیست؟
نه، ارتباطی با این موضوع ندارد.