از آنجا که مجریان و برگزارکنندگان انتخابات اصولگرایان بودند انجمن صنفی روزنامه نگاران مسلمان ترتیب یک برنامه میزگرد را برای کنکاش در نحوه برگزاری انتخابات داد. برای این برنامه از علیرضا زاکانی عضو هیات نظارت مرکزی بر انتخابات و نماینده مجلس دعوت به عمل آوردند.
مجری برنامه اعلام کرد که از آقایان حسین مرعشی، مرتضی حاجی، عبدالواحد موسوی لاری و محمد علی نجفی از ائتلاف اصلاح‌طلبان هم برای شرکت در این میزگرد دعوت شده است که آنها به دلیل مشغله کاری و ....عذرخواهی کرده و نتوانستند شرکت کنند در حالی که اگر آنها بودند میزگرد پربارتر و همه جانبه تری تشکیل می شد.
مجری برنامه پس از این خبر، مقدمه کوتاهی در ویژگی‌های انتخابات 24 آذر از جمله عدم توجه مردم به فهرستها، انتخاب افراد معتدل، ضعیف شدن طیف تحریمی‌ها و بالاخره تجربه همزمانی انتخابات گفت و علیرضا زاکانی را وارد بحث اصلی کرد.
***
8 ویژگی
زاکانی که بیشتر به عنوان یک چهره از جریان اصولگرا و نه یک ناظر انتخابات در این جلسه حاضر شده بود به هشت موضوع در رابطه با انتخابات اشاره کرد که نقاط مثبت کار اصولگرایان در برگزاری انتخابات به شمار میرفت.
نخست آنکه افزایش حضور مردم در این انتخابات با توجه به شرایط حساس کشور موضوع مهم هسته‌ای که صدور قطعنامه را علیه ایران به دنبال داشت تحت‌الشعاع قرار داد ضمن اینکه موضع نظام را در سیاست خارجی تقویت کرد.
موضوع دوم تجربه تجمیع انتخابات بود که از نظر زاکانی به عنوان تجربه‌ای مثبت که قادر است کشور را از هزینه‌های فراوان مادی و معنوی آسوده سازد و نظم و نسقی به برگزاری انتخابات بدهد، ارزیابی شد.
موضوع سوم حضور همه جریانات فعال سیاسی در انتخابات است که به پرشورتر شدن فضای انتخاباتی و تثبیت دموکراسی در کشور کمک کرد، ضمن این که اصولگرایان را از تهمت‌های اجرای روشهای بسته و مخالف دموکراسی مبرا نمود.
موضوع چهارم انتخاب افراد معتدل از هر جناح سیاسی توسط مردم بود، حذف تندروها هم دستاورد بزرگی برای اصولگرایان به شمار میرفت.
موضوع پنجم حضور فعال و گرم رسانه‌ها در این انتخابات بود که باعث تشویق مردم به شرکت در انتخابات شد.
از نظر زاکانی انتخاب مردم از بین اصولگرایان هم یکی دیگر از موضوعات قابل توجه و دقت بود؛ انتخاباتی که اصولگرایان با تشتت وارد آن شدند که نمره‌ای منفی برای آنها بود اما از جهت نتیجه باز هم به نفع آنان تمام شد. این درحالی بود که رقیب با یک تفاهم و وحدت جدی در سراسر کشور ظاهر شدند.
وی انتخاب اصولگرایان را تاکید مردم بر عدالت خواهی و آرمانهای انقلاب و ابراز اعتماد به مجریان و ناظرین و قبول توسعه سیاسی در کادر خدمتگزاری دانست.
موضوع هفتم از ویژگی‌های این انتخابات سلامت آن بود که با کمترین تنش و بیشترین حضور نسبت به دوره گذشته همراه بود. زاکانی از رشد 13 درصدی مشارکت مردم در انتخابات گفت و اینکه انتخاب سهیلا جلودارزاده می‌تواند یکی از دلایل سلامت انتخابات باشد.
زاکانی موضوع هشتم را پیام مردم به اصولگرایان دانست که مردم به آنها گفتند اگر به دنبال استمرار خدمتید باید دست در دست یکدیگر داشته و تنها به ارزشها، امام و رهبری و خدمت صادقانه به مردم فکر کنید.
پس از مقدمه زاکانی خبرنگاران به طرح سوالاتی پرداختند که بیشتر به مسائل و شبهات مطرح شده پیرامون انتخابات اختصاص داشت.
وحدت اصولگرایان در آینده
سوال اول در مورد علت ناموفق ماندن اصولگرایان برای ایجاد وحدت در درون خودشان بود. زاکانی جواب داد: از بهمن سال 84 یک هسته اولیه با عنوان شورای معتمدین متشکل از آقایان حداد عادل، توکلی، باهنر، چمران، عسگراولادی، فدایی (قبل از مسئولیت نظارت بر انتخابات) و بنده تشکیل شد.
البته آقای محصولی هم بود که با توجه به تاکید بر عدم ورود دولت به این برنامه‌ها، از شورا خارج شد. این شورا با هدف ایجاد زمینه همبستگی و وحدت در حدود 11ماه جلسات متعدد و منظم داشت اما برخی دوستان فکر می‌‌کردند که به صورت مستقل می‌توانند پیروز شوند و این انتخابات را یک وزن‌کشی بین جریان‌های اصولگرا می‌دانستند.
به نظر این دوستان، دوم خردادی‌ها محلی از اعراب نداشته و فرصتی هم برای بروز و ظهور نداشتند و رقابت اصلی میان اصولگرایان بود، ما نظر این دوستان را نفی می‌کردیم و معتقد بودیم که نباید دعواها به داخل اصولگرایان کشیده می‌شد. اما برخی از دوستان به صراحت سهم خود را می‌خواستند و خود را مستغنی از وحدت می‌دانستند. انتخابات 24آذر هم مشخص کرد که اگر دوم خردادی‌ها امکان حضور در شوراها را یافتند از قبل تفرقه در میان ما بود لذا باید این پیام را گرفته باشیم که وحدت را در دستور کار قرار دهیم.
زاکانی تأکید کرد که اصولگرایان صحبتهای اولیه را برای وحدت در انتخابات آینده آغاز کرده‌اند.
آرا چگونه شمرده شد؟
از این نماینده مجلس در مورد شبهاتی که در شمارش آرا ایجاد شد و بویژه علت تاخیر در اعلام نتایج آرا، علت عدم هماهنگی در شمارش رایانه‌ای و دستی سوال شد که گفت: برگزاری همزمان سه انتخابات در کشورمان یک استثنا و این خود یک عامل در تاخیر شمارش آرا بود، بخصوص که شمارش آرای شوراها در سایت‌ها پس از شمارش آرای دو انتخابات دیگر آغاز شد. از سوی دیگر مشارکت بالای مردم نسبت به انتخابات‌قبل شورا و خبرگان نیز یکی دیگر از علت‌ها بود. در انتخابات قبلی شوراها مشارکت 41درصد بود که این بار 60درصد شد . دور قبل تعداد داوطلبان در تهران 900 نفر بود این بار 1200 نفر. چند ساعت در شمارش آرا تاخیر شد تا نظارت و اجرا به همگرایی در مورد نحوه شمارش آرا برسند.
نرم‌افزاری که قرار بود با آن شمارش آرا انجام شود، سه روز قبل از انتخابات به هیات نظارت داده شد. هیات نظارت زمان برای بررسی آن را کم می‌دانست، با این حال قرار شد رای 50 نفر از مشهورین تهران که در چهار لیست مطرح بودند علاوه بر شمارش مکانیزه به صورت دستی هم شمارش شود و اگر اختلاف معنی داری بین این دو وجود داشت، صندوق دوباره بازشماری شود. اما هیچ اختلاف معنی داری گزارش نشد.
زاکانی گفت: قاطعانه می‌گویم که تخلف سازماندهی شده امکان ظهور و بروز در این انتخابات نداشت، چون آرا مکانیزه و با حضور ناظران و مجریان بر سر هر رایانه شمارش شد. اما یک اشکال در نحوه اعلام آرا بود، گویندگان آرا که متفاوت می شدند آرا متفاوت می‌شد . تصمیم گرفتیم به صورت ترکیبی آرا را اعلام کنیم و همه از یک منطقه و یک حوزه نباشد . برای معترضین هم آرا دوباره شمارش شد. در انتخابات گذشته 3 روز طول کشید که آرای نهایی اعلام شود این بار 5 روز شد.
مجری برنامه از عضو هیأت نظارت پرسید آرا روی ورقهای دستی گرفته شده بود چطور آن را رایانه‌ای خواندید؟ زاکانی پاسخ داد: از رایانه به عنوان ماشین حساب استفاده شد. در آموزش و پرورش ریز آرا خوانده و وارد کامپیوتر شد . سر هر کامپیوتر چهار نفر حضور داشتند یکی آرا را می‌خواند یکی وارد کامپیوتر می‌کرد، یکی نظارت می‌کرد که اسامی درست وارد کامپیوتر شود یکی هم آرا را دستی می‌نوشت.
مجری از زاکانی سوال کرد که چرا رای‌گیری و شمارش آن مکانیزه نمی‌شود؟ زاکانی جواب داد: مکانیزه کردن شرایط می‌خواهد . در شرایط ما و بالای هزار کاندیدا و در حالی که زیر‌ساختهای مکانیزه شدن را هم نداریم مشکل است.
از این نماینده مجلس پرسیده شد چرا به نمایندگان مجلس که دنبال پرینت شمارش آرا بودند پرینت ندادید که شبهات کمتر شود ؟ پاسخ داد وزارت کشور وظیفه ای نداشت که این کار را بکند. چون مجلس خودش یک طرف کار بود و همه مدارک را داشت و نمایندگان می‌توانستند از هیات نظارت همه مدارک را بگیرند و یا ملاحظه کنند. لازم نبود از وزارت کشور گرفته شود.
خبرهایی در حاشیه بحث تجمیع انتخابات
در مورد تجربه تجمیع هم پرسشهایی مطرح شد که پاسخهای زاکانی در بر دارنده خبرهایی جدیدی بود. از جمله اینکه نمایندگان مجلس در پی تجمیع انتخابات مجلس و ریاست جمهوری هستند تا مجلس و دولتی هماهنگ تشکیل شود .
زاکانی این خواسته را دور از دسترس می‌دانست چرا که همزمانی این دو انتخابات یعنی تمام شدن دوره مجلس و دولت در یک زمان که می‌تواند مشکلات زیادی از جهت خوابیدن همه کارها تا تشکیل دولت و مجلس و روی غلطک افتادن آنها ایجاد کند. از همه اینها مهمتر این است که هماهنگ شدن دولت و مجلس مقدمات می خواهد که مهمترین آن وجود ساختارهای حزبی در کشور است تا احزاب بتوانند مردم را به انتخاب کسانی متمایل کنند که این وحدت و همگرایی عملا در انتخاب مردم تجلی کرده و عملی شود صرف همزمانی نمی تواند این خواسته را برآورده کند.
عضو هیأت نظارت همچنین از راه حلهایی گفت که مطرح شده تا همزمانی این دو توجیه‌پذیر شود مانند اینکه انتخابات مجلس مثل انتخاب اعضای شورای نگهبان دوره‌ای شود یعنی نیمی از نمایندگان بمانند و نیمی دیگر از طریق انتخابات وارد مجلس شوند و این نیمی که مانده‌اند در دور بعد از مجلس خارج شوند. زاکانی معتقد بود حل این مشکلات زمان می‌خواهد و نباید وارد آن شد. ضمن اینکه تشکیل مجلس قبل از دولت هم حکمت دارد.
قابل اغماض بود
آخرین پرسش از موضوع زریبافان دبیر هیات دولت بود که بدون استعفا وارد انتخابات شد و با وجود آنکه بارها رئیس هیات مرکزی نظارت از او خواست کنار رود از این کار خودداری و حتی در فهرست حامیان دولت نیز قرار گرفت. سوال این بود که آیا این دهن‌کجی یک نفر به یک مجلس نبود؟ زاکانی اعتقاد نداشت که او در برابر مجلس ایستاده است.
او گفت: وزارت کشور معتقد بود که پست دبیری هیات دولت نیاز به استعفا ندارد در حالی که ما می‌گفتیم مدیران کل زیر مجموعه دبیر دولت هم باید استعفا بدهند چه رسد به دبیر .
ما صورتجلسه‌ای مال سال 80 یا 81 را پیدا کردیم که شغل ایشان جزو مشاغل دولتی محسوب شده بود و باید استعفا می‌داد این را برای وزارت کشور فرستادیم و زریبافان استعفا کرد. زاکانی در برابر این پرسش که استعفای او بعد از مهلت قانونی بوده و دیگر پذیرفتنی نبوده است گفت : چون مشکل در برداشت متفاوت مجریان و ناظرین بوده اشکالی ندارد.