تا اینکه در سال‌های بعد مدیران وقت دریافتند که توسعه شهر هم برنامه می‌خواهد و توسعه پایتخت نباید دلبخواه باشد. این شد که تهیه برنامه‌هایی برای آینده شهر ضروری به‌نظر رسید. اما در طول 5 دهه گذشته مدیران شهری4 بار نسخه‌هایی پیچیده‌اند تا تهران طبق آن توسعه یابد و زندگی کند.
تا چند روز دیگر قرار است جدیدترین و کارشناسی‌ترین برنامه شهری برای پایتخت رونمایی شود؛ برنامه‌ای که به گفته کارشناسان اجرای آن تحولی جدی در زندگی شهری به‌وجود خواهد آورد.
عبدالعزیز فرمانفرماییان، 45سال پیش نخستین طرح جامع شهری برای تهران را در سال 1345 طراحی کرد و 2سال بعد به مرحله اجرا درآورد.
برنامه وی برگرفته از طرح پیشنهادی برای تعدادی دیگر از شهرهای دنیا بود و البته در تهیه و تدوین آن توجهی به اقلیم، فرهنگ، ساختار اجتماعی، محیط‌زیست و دیگر موارد موجود در تهران نشده بود.
این برنامه در 8پهنه خطی در نظر گرفته شد که افق دید آن تا سال 1375 بود. با اجرایی شدن این طرح، به‌تدریج روستاهای بسیاری به درون شهر کشیده شدند و شهر تهران توسعه افسار گسیخته‌ای در پیش گرفت که همین موضوع موجب نابسامانی و به هم ریختگی چهره شهر شد. همین مورد موجب شد تا این برنامه به مرور زمان کمرنگ شده و مدیران شهری هم از آن غافل بمانند تا کار به جایی برسد که دوباره مدیران شهری بی‌برنامگی شهر را یک معضل بدانند.
برنامه‌ای جدید
اما حدود سال 82 بود که به‌تدریج باز هم زمزمه‌هایی مبنی بر تهیه و تدوین برنامه‌ای با عنوان طرح جامع شهر تهران از سوی مدیران شهری به گوش رسید؛ طرحی که بعد از سال‌ها کار کارشناسی و بررسی جوانب مختلف و توجه به هرآنچه در طرح‌های قبلی نادیده گرفته شده بود، آذرماه سال گذشته به تصویب شورای اسلامی شهر تهران رسید تا پس از این نهاد، نوبت به تصویب کمیسیون ماده 5 برسد.
خسرو دانشجو، سخنگوی شورای اسلامی شهر تهران بعد از تصویب این برنامه اظهار داشت: در تدوین و بررسی طرح تفصیلی، وقت و هزینه بسیاری صرف شده که امیدواریم شهرداری تهران هرچه زودتر این طرح را برای اجرا به مناطق ابلاغ کند و شاهد اجرای سریع آن باشیم. وی افزود: هم‌اکنون به حجمی از مصوبات در این مورد رسیده‌ایم که می‌توانیم به سمت اجرا حرکت کنیم.
شورای شهر نیز مشتاقانه منتظر ابلاغ طرح تفصیلی به مناطق است.در نهایت فروردین ماه امسال بود که شهرداری تهران طرح تفصیلی را به معاونت‌های اجرایی خود ابلاغ کرد تا از ابتدای سال 90 تمامی مجوزهای مطابق با طرح تفصیلی تهران صادر شود.
در همین ارتباط نیز مدیرکل شهرسازی و طرح‌های شهری شهرداری تهران گفت: همه ساخت و سازهایی که از ابتدای امسال آغاز شده است براساس طرح تفصیلی انجام می‌شود و قوانین طرح تفصیلی برای همه ساخت و سازهایی که از سال 90 شروع شده لازم الاجراست.
مجید پاکساز با اشاره به ساخت و سازهای فعلی در شهر تهران و میزان انطباق آن با طرح تفصیلی تصریح کرد: برای ساخت و سازهایی که هم‌اکنون در تهران در حال انجام است درصورتی که پروانه ساخت داشته و تخلف ساختمانی نیز در آن صورت نگرفته باشد، پایان کار صادر می‌شود و رعایت حقوق مالک در آن دیده شده است. وی افزود: طرح تفصیلی جدید تهران از ابتدای سال، ملاک عمل مناطق قرار گرفته است.
فردای بهتر
طرح تفصیلی برای تهران بسیار مهم‌تر از آن چیزی است که فکرش را می‌کنید. چه آنکه مهدی چمران، رئیس شورای اسلامی شهر تهران و رئیس شورای‌عالی استان‌ها اوایل اردیبهشت ماه در سالروز تأسیس شوراها از تصویب این طرح به‌عنوان مهم‌ترین افتخار شورای شهر نام برد که از امسال در تمام مناطق شهری تهران به‌اجرا درآمده است.
به گفته چمران، با توجه به وسعت تهران تهیه این طرح کار بسیار بزرگ و مشکل و حتی خارق‌العاده‌ای نه در کشور که در میان سایر کشورهای دیگر بود که طبق دستور شهردار تهران از ابتدای امسال در حال اجراست.
رئیس شورای اسلامی شهر تهران با تأکید بر اینکه طرح تفصیلی یکپارچه شهر تهران یک طرح خشک نبوده و طرحی راهبردی و قابل انعطاف است، تصریح کرد: گروهی 15 تا 20نفره از استادان شهرسازی این تغییرات را زیر نظر داشته، ضمن اینکه برخی تغییرات به‌صورت دوره‌ای 5 ساله در این طرح اعمال خواهد شد.
شاید خیلی‌ها مطرح کنند که تهران شهری بی در و پیکر است اما جلوگیری از گسترش و توسعه بیشتر شهر یکی از مهم‌ترین موضوعات مورد تأکید در طرح تفصیلی تهران است و حتی مساحت تهران کمتر از آنچه الان است در نظر گرفته شده است.
نادر کرمی، قائم مقام معاونت شهرسازی و معماری شهرداری تهران در این ارتباط می‌گوید: در طرح جامع تهران تأکید جدی شده است که از گسترش شهر جلوگیری شود و قرار نیست مساحت تهران از مساحت فعلی بیشتر شود. ضمن اینکه با توجه به هر پهنه تعداد طبقات نیز مشخص است و مدیریت سلیقه‌ای در آن اعمال نخواهد شد تا از بروز ناهنجاری در گسترش شهر جلوگیری شود.
این امر به این نکته اشاره دارد که از این پس ساخت و سازها در تهران ساماندهی می‌شود و این دیگر سلیقه افراد نخواهد بود که بلندی و کوتاهی ساختمان‌ها را مشخص کند. طرح تفصیلی تهران را باید تحولی بزرگ در عرصه مدیریت شهری کشور دانست؛ طرحی که قرار است با توجه به کارشناسی‌های صورت گرفته در آن و توجه به مسائل مختلفی از جمله اقلیم، محیط‌زیست، فرهنگ و اقتصاد و دیگر مسائل دخیل در اداره شهرها، آینده بهتری را برای شهروندان تهرانی رقم بزند؛ طرحی که اجرای آن را می‌توان پایانی بر 45سال بی‌توجهی به قانون در اداره شهر تلقی کرد.