از سوی دیگر اداره چنین شهرهایی با توجه به برنامه‌ریزی لازم که به آن اشاره شد، کار یک نفر نیست. در دنیای کنونی برای اداره کلانشهرها، مدیریت‌های شهری باید از نظرات محققان و پژوهشگران این عرصه نیز برخوردار شوند؛ این در حالی است که مدیریت شهری تهران در چند سال اخیر به این مسئله توجه داشته و از همین رو مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهرداری تهران فقط روی فعالیت‌های علمی و پژوهشی تمرکز دارد. در همین ارتباط، این مرکز همزمان با هفته پژوهش در ماه آذر، چهارمین جشنواره پژوهش و نوآوری در حوزه مدیریت شهری را برگزار خواهد کرد. در این فرصت گفت‌وگویی داشته‌ایم با سیدمحمد مجابی، معاون‌علم و فناوری مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران که ریاست چهارمین جشنواره پژوهش و نوآوری را نیز بر عهده دارد.
- جشنواره پژوهش و نوآوری که توسط مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهرداری تهران برگزار می‌شود، با چه هدفی آغاز به کار کرد؟
با توجه به دستور شهردار تهران مبنی بر اینکه باید در فعالیت‌های خود پایه علمی را به صورت جدی دنبال کنیم و فعالیت‌های شهرداری تهران علم‌محور باشد، در نتیجه یکی از موارد مهمی که ما می‌توانستیم از نظرات و دیدگاه‌های متخصصان و عالمان مدیریت شهری در شهرداری تهران استفاده کنیم، برگزاری همین جشنواره پژوهش است.
یکی از سیاست‌های اصلی ما نیز در شهرداری تهران این است که به نشر علم و ترویج یافته‌های تخصصی خود بپردازیم که برای این امر باید از فرهیختگان، عالمان و صاحبان آثار علمی در حوزه مدیریت شهری استفاده کنیم و ترغیب و تشویق برای این رویکرد علمی در حوزه مدیریت شهری را دنبال کنیم. به همین منظور جشنواره‌ای با عنوان جشنواره پژوهش و نوآوری در حوزه مدیریت شهری از 4سال پیش در شهرداری تهران آغاز شد و شکل گرفت که تاکنون 3جشنواره آن برگزار شده است. در 3جشنواره قبل خوشبختانه میزان آثاری که به ما رسید از ارزش و جایگاه خوبی برخوردار بود به نحوی که بیش از چند هزار اثر علمی در این 3جشنواره به شهرداری تهران رسید و این آثار نیز مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. چهارمین جشنواره پژوهش و نوآوری در حوزه مدیریت شهری نیز در سال‌جاری در هفته پژوهش و روز 21آذر در مجموعه برج میلاد برگزار خواهد شد که در این جشنواره به قدردانی از پژوهشگران و صاحبان مطالعه و آثار در حوزه مدیریت شهری خواهیم پرداخت.
- محورهای انتخاب شده برای این جشنواره شامل چه مواردی می‌شوند؟
محورهای منتخب برای این جشنواره عبارتند از: مدیریت بحران، معماری و شهرسازی، مالی و سرمایه‌گذاری، خدمات شهری، اجتماعی و فرهنگی، فنی، عمرانی و استاندارد‌سازی، مدیریت فناوری و حکمرانی شهری، حمل‌ونقل و ترافیک، محیط‌زیست و توسعه پایدار و موضوع ویژه جشنواره ما هم جهاد اقتصادی است؛ با عنوان اقتصاد شهری پایدار. ما در این 10محور تمام آثار را مورد بررسی و داوری قرار خواهیم داد. ارسال آثار نیز از 15مهرماه امسال تا 30آبان‌ماه خواهد بود و امیدواریم نتایج را یک هفته قبل از برگزاری جشنواره به منتخبان اعلام کنیم.
- حضور علاقه‌مندان به شرکت در این جشنواره به چه شکل است؟ آیا فقط محققان تهرانی در این جشنواره حضور خواهند داشت؟
جشنواره اول فقط در میان علاقه‌مندانی که در شهرداری تهران حضور داشتند، برگزار شد، اما از جشنواره دوم به بعد این جشنواره دارای آثار بسیار ارزشمند و فاخری از شهرستان‌ها و کلانشهرهای دیگر بوده است که حتی تعدادی از برگزیدگان جشنواره هم از میان همین آثار بودند.
ما برگزیدگانی را که انتخاب می‌کنیم در حوزه مقاله، کتاب، طرح پژوهشی و پایان نامه دانشجویی است. ضمن اینکه از مسائل مهمی که ما بعد از انتخاب این نمونه‌ها دنبال خواهیم کرد این است که بتوانیم این آثار را به مرحله کاربست نزدیک کنیم. اطلاعات کامل این جشنواره نیز برای آشنایی بیشتر علاقه‌مندان روی سایت مرکز مطالعات و برنامه شهر تهران به نشانی RPC.TEHRAN.IR قرار داده‌ایم و امیدواریم که از آثار فاخر و ارزشمندی که علاقه‌مندان برای جشنواره می‌فرستند، بتوانیم استفاده کنیم.
- نتیجه جشنواره‌های قبلی چطور در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفته است؟
همزمان با برگزاری جشنواره چهارم، در حاشیه این برنامه نمایشگاه مجازی برپا می‌شود که در آن تمام آثار و نتایج به دست آمده از دوره‌های قبل به نمایش گذاشته خواهد شد. همچنین در کنار برگزاری این جشنواره در سال‌های قبل، نشست‌های تخصصی متعددی برگزار شده‌اند که تمام مطالب مطرح شده در این نشست‌ها نیز به صورت فایل‌های کامپیوتری در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌گیرد و همین طور آثار قبلی روی لوح فشرده در اختیار شرکت‌کنندگان قرار خواهد گرفت.
- آیا دسترسی به این آثار قبل از جشنواره ممکن است؟
بله، از حدود یک هفته به برگزاری جشنواره، نمایشگاه مجازی ما در اختیار علاقه‌مندان قرار خواهد گرفت.
- ارتباط با مدیران شهری کلانشهرهای دیگر برای حضور در این جشنواره تا چه اندازه دیده شده است تا آنها نیز بتوانند از آثار ارائه شده به جشنواره در شهرهای خودشان استفاده کنند؟
هم امسال و هم سال‌های گذشته جمع‌آوری آثار برای این جشنواره را از مدیریت‌های کلانشهرهای دیگر درخواست کرده‌ایم و از همین رو خود آنها نیز بهطور کامل در جریان برنامه‌ها و آثار هستند، ضمن اینکه ما در سال‌های گذشته آثار منتخبی از شهرهای دیگر مانند اصفهان، همدان و رشت داشته‌ایم که مورد قدردانی هم قرار گرفته‌اند. در کنار این موضوع تمام آنچه مربوط به برنامه‌های ما برای این جشنواره است در ماه آینده با حضور معاونان برنامه‌ریزی کلانشهرها و مراکز استان‌ها در نشستی برای این جشنواره به این دوستان ارائه خواهد شد تا بتوانیم مشارکت جدی کلانشهرها و مراکز استان‌ها را در این جشنواره داشته باشیم.
- برآیند کاری آثاری که برای جشنواره ارائه می‌شوند را می‌توان در معاونت‌های مرتبط با این موضوعات در مدیریت‌های شهری به کار برد. در این حالت مفاهیمی مانند محیط‌زیست یا استاندارد‌سازی که به آنها اشاره کردید در کدام قالب قرار می‌گیرند؟ آیا نگاه جدیدی در این عرصه شکل گرفته است؟
عناوینی که ما برای این جشنواره در نظر گرفته‌ایم همان‌هایی هستند که مدیریت شهری بهطور مستقیم با آنها ارتباط دارد. مدیریت شهری کار پیچیده‌ای است و موارد متعددی برای یک مدیریت مناسب وجود دارد حتی در مدیریت شهری ما نباید فقط به خود شهر توجه کنیم، بلکه باید مسائل پیرامونی شهر و عوامل مؤثری که می‌تواند بر مدیریت شهر اثرگذار باشد، هم مورد توجه قرار بگیرد؛ یعنی به این معنا نیست که برای یک محور، یک موضوع و حوزه فعال باشد. مثلا عناصر مختلف شهری می‌تواند در حوزه‌های مختلف تأثیرگذاری خود را نشان دهد. یک موضوع می‌تواند هم در حمل‌ونقل و هم اجتماع اثرگذار باشد. ما باید همه این موارد را با هم ببینیم. اما محورهای تعریف شده برای این همایش همان‌هایی هستند که بهطور معمول در دسته‌بندی فعالیت‌های شهرداری وجود دارد. ما زیر مجموعه هر محور، موارد متعددی را باز کرده‌ایم که شرکت‌کنندگان می‌توانند از آنها استفاده کنند. به‌عنوان مثال، در حوزه شهرسازی به مسائل موجود، ریزتر نگاه کرده‌ایم و مواردی از قبیل بهسازی بافت‌های فرسوده، توانمندسازی سکونتگاه‌های غیررسمی، مدیریت منظر شهری، شهرهای جدید و توسعه منفصل، سالمندان، معلولان و فضاهای شهری، عمران و نوسازی شهری و غیره از این نمونه‌ها هستند.
اگر به این محورها هم توجه کنیم می‌بینیم که اینها در حوزه‌های دیگر هم می‌توانند اثرگذار باشند. در برخی حوزه‌ها هم همانطور که اشاره کردید در شهرداری حوزه مستقلی وجود ندارد. مثلا موضوع مدیریت بحران یک حوزه بسیار جدی است که ما آن‌را به صورت جداگانه در نظر گرفته‌ایم یا موضوع محیط‌زیست و توسعه پایدار نیز به همین شکل در نظر گرفته شده است.
- درباره موضوع ویژه امسال جشنواره هم که گفتید به جهاد اقتصادی اشاره دارد توضیح دهید که بهطور مشخص قرار است به چه مسئله‌ای بپردازد؟
زمانی که بحث جهاد اقتصادی را مطرح می‌کنیم با نگاهی که برای این عنوان در نظر گرفته شده است هر اقدامی که به اقتصاد پایدار شهری کمک کند را می‌توان در این حوزه قرار داد. اما اینکه با چه اقداماتی می‌توان بهره‌وری را افزایش داد و نیز با یک کار جهادی این موضوع را جلو ببریم و ساختار اقتصادی خود را اصلاح کنیم برای ما مهم است. خیلی از اقداماتی که در حوزه‌های مختلف ما انجام می‌شود اگر با نگاه بهره‌وری بیشتر به آن نگاه کنیم یا هزینه- فایده‌های منطقی و دقیق را به دست بیاوریم می‌توان به نتایج خوبی برای مدیریت بهتر شهر دست یافت. از مسائل متعددی که در حوزه اقتصاد پایدار شهری می‌توانیم استفاده کنیم این است که چطور منابع درآمد پایدار را در شهر داشته باشیم یا مشارکت‌های بیشتری که منجر به افزایش سرمایه در شهر می‌شوند را دنبال کنیم یا اینکه خیلی از تهدیدهای موجود در مدیریت شهری را بتوانیم به فرصت تبدیل کنیم. همه اینها می‌تواند اثرات جدی در اداره بهتر شهر داشته باشد که ما در این موضوع ویژه جشنواره به آن می‌پردازیم.