به گزارش همشهری‌آنلاین به نقل از مهر مراسم رونمایی کتاب «از گذر گِل تا دل» پایان نامه دکتری «حسام‌الدین سراج» خواننده موسیقی سنتی و دانشجوی رشته معماری، با حضور جمعی از اهالی موسیقی، هنر و ادبیات در تالار شهناز خانه هنرمندان ایران برگزار شد.
سهیل محمودی، شاعر و ترانه‌سرا که اجرای این مراسم را بر عهده داشت، در سخنانی کوتاه با اشاره به سابقه آشنایی‌اش با حسام‌الدین سراج گفت: من از بهار 59 با آقای سراج دوست هستم و هنر او همواره نشان‌دهده توجهش به ذات یگانه باقی فناناپذیر است.
وی افزود: سراج را بیشتر در هنر آواز و موسیقی، متبحر می‌دانند و این در حالی است که او در رشته معماری ساختمان هم تبحر خاصی دارد و سعی در پیوند دادن هنرهایی مانند معماری با موسیقی داشته است.
در ادامه این برنامه سیدمحمدحسن شهرستانی از دوستان سراج، با اشاره به رابطه موسیقی و ادبیات و خدمتی و تاثیر متقابل این دو بر هم گفت: ادبیات و به ویژه شعر، تجلی عواطف یک ملت در قالب احساس است و جلوه اندیشه و نتیجه پیوند هنر با گچ و آجر، معماری یک ملت، با رنگ، نقاشی یک ملت و با صوت، موسیقی یک ملت است.
شهرستانی با بیان اینکه «شعر فارسی بدون موسیقی، اساساً شعر نیست» ادامه داد: یکی از عنصرهای اصلی در تعریف یک شعر، موسیقی آن است و ما در تاریخ موسیقی، شاهد تاثیر بزرگان موسیقی در معرفی شعرهای خوب بوده‌ایم.
وی با ذکر مثالی افزود: سعدی در زمان خودش در شیراز شهرتی نداشت تا اینکه جوان خوش سیمایی، غزلِ با مطلع «نظر خدای بینان ز سر هوا نباشد» او را با صوتی بسیار خوش، خواند و همین باعث شد نظر همگی به شعر جلب شود و سراغ شاعر را گرفتند و سعدی را یافتند.
این کارشناس عرصه موسیقی در عین حال گفت: البته غزل‌های فاخر و نیرومند هم موسیقی را بلند می‌کند؛ شعر فاخر زمینه‌از به کار انداختن موسیقی فاخر است و موسیقی فاخر باعث معرفی جلوه شاعران بزرگ است.
شهرستانی اضافه کرد: شاعران ما از فردوسی تا نظامی همه در دستگاه‌های موسیقی، شعر می‌سروده‌اند و حتی گفته‌اند می‌توان 54 دستگاه عروضی را در غزلیات شمس (مولانا) یافت.
وی با بیان اینکه «هر کدام از این شاعران به دلیلی اینگونه شعر می‌سروده‌اند» گفت: فردوسی برای بیان مجموعه‌های حماسی و در عین حال حِکمی، از بحر متقارب که واقعاً می‌توان با آن رژه رفت، استفاده کرده است؛ مولوی در مثنوی از بحر رَمَل استفاده کرده که می‌توان با آن سِماع کرد و نظامی هم با ریتمی خیزانی و پرشور، مخزن‌الاسرار را سروده است.
این کارشناس عرصه موسیقی در پایان بار دیگر تاکید کرد: پیوند موسیقی فاخر و شعر فاخر، موجب بالندگی هر دو خواهد شد و ادبیات ما هم مرهون کسانی مانند حسام‌الدین سراج است که دستی در هر دو داشته‌اند.
ندیمی: علم ما به اشیاء رشد کرده ولی فهممان از کل هستی از دست داده‌ایم
در این برنامه همچنین هادی ندیمی استاد راهنمای حسام‌الدین سراج در تدوین پایان نامه دکتری با عنوان «از گذر گِل تا دل» در سخنانی گفت: ما در عالمی قاعده‌مند زندگی می‌کنیم و در این هستی، دغم شده‌ایم؛ نتیجتاً ما علم به اشیا پیدا کرده‌ایم ولی فهممان را از کل هستی از دست داده‌ایم.
وی افزود: بیشترین آسیبی که با از دست دادن این بینش به جامعه وارد شده، متوجه هنر شده است و به همین خاطر است که امروز خیلی‌ها از مرگ هنر یاد می‌کنند و اینکه اصولاً چیزی به نام هنر به معنای فاخر آن وجود ندارد و یا اگر هست، بسیار کم است.
ندیمی اضافه کرد: مشکل فهم ماست نه قاعده‌مندی عالم؛ فهم ما باید استعلا پیدا کند. عالم هم قاعده‌مند است و هم وحدانی و در واقع عالم هستی، ذو مراتب است و از زمانی که بشر به چیزی خارج از عالم مادی، قائل نشد، عالم همه در عالم ماده حذف شد.
وی عالم ماده را هم عالم غیریت و تضاد، غیبت و دوری‌ها و پژوهش حسام‌الدین سراج را گامی در جهت تعالی هنر توصیف کرد و افزود: هنر با جوهر هستی سر و کار دارد و خارج از آن نیست؛ بیشترین معرفت ناشی از فهم عالم ذو مراتب وحدانی قاعده‌مند، به هنر می‌رسد و به آن جان می‌بخشد.
در این مراسم همچنین حسام‌الدین سراج، با تقدیر از ندیمی و شهرستانی، مختصری از پژوهش «از گذر گِل تا دل» خود را ارائه کرد.
وی همچنین در پایان با همراهی تار شهرام میرجلالی، قطعه‌ای با همین عنوان (از گذر گِل تا دل) را به آواز خواند که مورد استقبال حاضران قرار گرفت.
«از گذر گل تا دل» بررسی تطبیقی حسام‌الدین سراج درباره زیبایی‌شناسی موسیقی و معماری است که اخیراً در قالب کتابی از سوی موسسه انتشاراتی «نیستان» روانه بازار شده است.