متکی که با ایسنا گفت‌وگو کرده است، در نیمه دهه 1980 سفیر جمهوری اسلامی ایران در ترکیه بود. در دوره وزارتش بر دستگاه دیپلماسی کشورمان، روابط ایران و ترکیه شاهد دوران اوج خود بود و ترکیه توانست در عرصه‌های مهمی از سیاست خارجی ایران نقش‌آفرینی‌های مثبتی نشان دهد.
زمانی که متکی از وزارت خارجه رفت، وزیر خارجه ترکیه اولین فردی بود که در تماسی با متکی "از نقش موثر وی در ارتقاء روابط تهران و آنکارا " تقدیر کرد و گفت: "شناخت شما از ترکیه و روابط مقامات عالی ترکیه با جنابعالی در تعمیق اعتماد و تحکیم همکاری‌ها نه تنها در روابط دوجانبه بلکه در مسائل منطقه‌یی و موضوعات بین‌المللی کارساز بوده است."
منوچهر متکی با بیان این که بازخوانی پرونده ترکیه به عنوان یک کشور بزرگ اسلامی در منطقه و همسایه ایران در سه دهه گذشته اهمیت زیادی دارد خاطرنشان کرد: سه دهه پیش و در سال 1980 در ترکیه آخرین کودتای نظامی توسط ژنرال کنعان اورن و در راستای کودتاهای قبلی (که هر 10 سال یکبار به منظور تثبیت نظام لاییک و سکولاریستی آتاتورک در ترکیه انجام می‌شد)، مدیریت کشور را در پی تحولات جدید در منطقه به ویژه تحول عظیم انقلاب اسلامی در ایران (1979) و امضای موافقت نامه ننگین کمپ دیوید (1979) به دست گرفت.
او افزود: تورگوت اوزال که یک اقتصاددان تکنوکرات و از لحاظ سیاسی لیبرال بود با خانه‌نشین شدن سیاستمداران قدیمی ترکیه از جمله سلیمان دمیرل، نجم‌الدین اربکان و بولنت اجویت توسط کودتاگران که از فعالیت سیاسی منع شده بودند، با سازماندهی حزب آناوطن (مام میهن) در انتخابات مجلس پیروز شد و به عنوان نخست‌وزیر، کابینه‌اش را تشکیل داد. با وجود فضای امنیتی کشور که توسط نظامیان ایجاد شده بود، اوزال در رویکردی هدایت شده چهره‌هایی اسلام‌گرا چون کاظم اکسای و محمد کچه‌جیلر را در کابینه‌اش به کار گرفت و خود نیز با وجود برخورد خشن نظامیان با اسلام‌گرایان رفتاری مسالمت‌جویانه با آنان داشت.
متکی ادامه داد: مردم مسلمان ترکیه که تفکرات دیکته شده غرب توسط آتاتورک را نپذیرفتند و اعتقادات عمیق اسلامی آنان همواره نکته مکث و تردیدی از سوی غرب در نگاه به این کشور بود، این بار با بهره‌گیری از تجربه گران‌سنگ ملت مسلمان ایران به سازماندهی جدیدی در میان اقشار مختلف به ویژه جوانان پرداختند. حجاب به نمادی در مبارزه علیه لاییسم و نظام سکولار آتاتورک تبدیل شد. بازار انتشارات اسلامی گرم و تجمعات بعضا ده‌ها هزار نفره جوانان متدین و مصمم ترکیه در طول سال های 1980 از تحولاتی جدی در آینده‌ای نزدیک خبر می‌داد.
وزیر پیشین امور خارجه کشورمان این پرسش را که چرا مرزبانان نظام لاییک ترکیه با وجود نگرانی از رشد اسلام‌گرایی در این کشور قادر به تحمیل کودتای دیگری در سررسید 10ساله آن نشدند و مهم‌تر این که چگونه اسلام‌گرایان در انتخابات محلی (شهرداری‌ها) و متعاقب آن در انتخابات مجلس پیروز و دولت مورد قبول خود به نخست‌وزیری مرحوم اربکان را تشکیل دادند را کلید واژه و رمزگشای تحولات سه دهه گذشته ترکیه دانست.
وی اظهار کرد: اگرچه آمریکایی‌ها شرایط جدید ترکیه در نیمه دهه 1990 را برنتافتند و به علت نگرانی جدی از مواضع دولت اسلام‌گرای نجم الدین اربکان به ویژه در مقابله با منافع نامشروع صهیونیزم جهانی، بالاخره با جنگ روانی ـ تبلیغاتی و از طریق عوامل خود دولت وی را ساقط کردند، اما بیداری اسلامی و مسلمانان ترکیه راه خود را یافته بودند و تنها چند سال بعد موفق شدند شاگردان اربکان را این بار در «حزب عدالت و توسعه» به رهبری رجب طیب اردوغان به پیروزی برسانند و اینک ترکیه یک دهه با مدیریت جدید را پشت سر گذاشته است.
این دیپلمات پیشین کشورمان افزود: جایگاه ترکیه در 10 سال گذشته واقعا متحول شده است. کشوری که در دوران جنگ سرد تنها به عنوان کمربند امنیتی برای منافع غرب ارزیابی می‌شد، کشوری که دولت‌هایش همانند رژیم شاه در ایران باید حامی سیاست‌ها و منافع نامشروع رژیم صهیونیستی در خاورمیانه به دستور آمریکا باشد، در سایه بیداری اسلامی به کشوری تاثیرگذار در منطقه، جهان اسلام و تا حدودی بین‌الملل تبدیل شد، برای اولین‌بار درخواست میزبانی سران سازمان کنفرانس اسلامی را مطرح کرد و در مسائل منطقه‌ای مانند عراق، افغانستان و یا موضوع هسته‌ای ایران وارد شد. این یک ترکیه جدید است که باید هم توسط دیگران و هم از سوی رهبران کنونی ترکیه بازشناسی شود تا بتوان ارزیابی درستی از چرایی و چگونگی تحولات عمیق و زیربنایی جامعه امروز ترکیه پیدا کرد.
او یادآور شد: بدیهی بود که جمهوری اسلامی ایران از این بالندگی ترکیه در سیاست‌های داخلی و منطقه‌ای که در پرتو بیداری و خواست ملت مسلمان و همسایه‌اش پدیدار شد حمایت و استقبال کند. ترکیه‌ای که رئیس‌جمهور کودتاگرش در دهه 1980 در سفرش به ارزروم ، خطاب به زنان می‌گفت حجابتان را بردارید زیرا غربی‌ها فکر می‌کنند شما به خاطر زشت بودن حجاب می‌پوشید! در دوره جدید به کشوری تبدیل شده است که همسران رئیس‌جمهور، نخست‌وزیر و وزیر خارجه‌اش محجبه هستند که این موضوع حاوی پیام بسیار مهمی است.
مدیران امروز ترکیه موقعیت پدیدار شده را حفظ کنند
متکی با بیان این که ملت عزیز ترکیه صلاحیت و قابلیت چنین جایگاهی را دارد، تاکید کرد: مدیران امروز ترکیه باید این موقعیت پدیدار شده را حفظ و از آن حراست کنند. مهم است که ترکیه این بالندگی و تاثیرگزاری در مسائل منطقه‌ای را احساس کند. ما و ترکیه پیرامون مسائل مهم منطقه‌ای مانند افغانستان، عراق، قره‌باغ، لبنان و موضوعاتی چون فن‌آوری هسته‌ای و نیز تحولات ماه‌های اخیر در جهان عرب چه در سطح دوجانبه و چه در قالب کار گروه‌های منطقه‌ای تبادل نظر و همکاری‌های خوبی داشتیم.
وی با اشاره به موج بیداری اسلامی در کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا خاطرنشان کرد: بیداری اسلامی و قیام‌هایی که در منطقه پدیدار شد آن چنان پرشتاب، گسترده و عمیق بود که هنوز هم پس از گذشت حدود 8 ماه بسیاری نتوانستند این تحولات را رمزگشایی و چرایی پیدایش آن را تحلیل کنند. برخی هم که به تحلیل‌هایی دست یافته‌اند نمی‌توانند باور کنند که حرکت خودجوش مردمی به واسطه لبریز شدن صبر ملت‌هایی بوده است که حداقل سه دهه گذشته را با یک ظلم رو به تزاید پشت سر گذاشتند.
مردم منطقه نخستین و محوری‌ترین نقش‌آفرین تحولات هستند
سفیر سال‌های دور کشورمان در ترکیه با بیان این که ما باید نقش‌آفرینان و بازیگران مستقیم و غیرمستقیم را در این صحنه شناسایی کنیم، نخستین و محوری‌ترین نقش‌آفرین این تحولات را مردم منطقه دانست و توضیح داد: ملت‌های مسلمان حوزه عربی در عصیانی بی‌سابقه به مناسبات ظالمانه حاکم و ذلت‌پذیری حکمرانان‌شان در برابر اسراییل و آمریکا خالق چنین صحنه‌های با شکوه، تاریخی و الهام‌بخش شده‌اند.
وزیر پیشین امور خارجه کشورمان اظهار کرد: نقش‌آفرینان دوم در مقابل مردم، حکومت‌های این کشورها هستند که رفتارشان نسبت به این تحولات بسیار قابل توجه است. آنان در ابتدا این تحولات را جدی نگرفتند سپس سعی کردند به روش‌های معمول و سنتی با آن برخورد و اعتراضات را سرکوب کنند و وقتی نتیجه نگرفتند، دست به دامن اربابان‌شان شدند.
او با اشاره به علل تحولات کشورهای لیبی، مصر، یمن و بحرین گفت: دسته سوم بازیگران و به عبارت درست‌تر «مداخله‌گران» در این تحولات، غرب یعنی آمریکا و اروپا بودند. آن‌ها هم در ابتدا تصویر روشنی از این قیام‌ها نداشتند. برخوردهای متفاوت و مواضع متضادشان در هفته‌های آغازین این قیام‌ها نشان می‌دهد که سراسیمه و مبهوت هستند. غرب به شدت نگران از دست دادن عوامل سرسپرده خود در این کشورها و از آن مهم‌تر روی کارآمدن نظام‌های جدیدی براساس خواست و اراده ملت‌ها که قطعا مطلوب آن‌ها نخواهد بود، است.
تعامل غرب در برخورد با قیام‌ها در منطقه چندگانه و منافقانه بود
متکی افزود: مشکل غرب این بود که نمی‌دانست چگونه وارد معرکه شود. بعد از گذشت حدود یک ماه از موج قیام‌ها در تونس، مصر، بحرین، یمن و رسیدن آن به لیبی، غرب فرصت را مناسب شمرده و با درگیر کردن شورای امنیت سازمان ملل شرایط را برای دخالت‌های خود بر اساس استراتژی مشخصی فراهم کردند. این استراتژی بر ویرانی زیرساخت‌های اقتصادی و نظامی لیبی از یک‌سو، مراقبت در هدف قرار ندادن قذافی و نزدیکان خانوادگی و نظامی او از سوی دیگر و در نهایت در طولانی کردن پروسه سقوط قذافی و وابسته کردن رهبران مخالفان استوار بود. البته تعامل غرب در برخورد با این قیام‌ها در منطقه متفاوت، چندگانه و منافقانه بود وآن چه برای آنان هیچ اهمیتی نداشت منافع و خواست ملت‌ها بود.
او از اتحادیه عرب، شورای همکاری خلیج‌فارس، اتحادیه آفریقا و کشورهایی چون ترکیه، عربستان و قطر به عنوان بازیگران منطقه‌ای در این تحولات نام برد و افزود: غیر از اتحادیه آفریقا که نقش بسیار کمرنگی داشته است، سایر بازیگران منطقه‌ای در صفحه طراحی شده شطرنج آمریکا حرکت می‌کنند. به عنوان مثال عمرو موسی ـ دبیرکل اتحادیه عرب ـ درخواست تصویب قطعنامه و حمله به لیبی را می‌دهد و البته استراتژی ناتو در این عملیات که هنوز هم ادامه دارد را پیش‌تر تشریح کردم. وزیر امور خارجه انگلیس بعد از بمباران ناتو در مصاحبه‌ای اظهار کرد که قذافی هدف بمباران‌های ما نیست! هم اینک نیز که قذافی پس از سقوط، از سیاست صدام در دامن زدن به ناامنی از طریق انفجارات و تخریب استفاده می‌کند، غرب از این فرصت برای فشار به رهبران مخالفان در تحمیل مطالباتش بهره می‌جوید.
لشکرکشی عربستان به بحرین خلاف موازین بین‌المللی است
وزیر خارجه پیشین کشورمان عملکرد شورای همکاری خلیج‌فارس در تحولات منطقه را مداخله‌جویانه، سرکوبگرایانه علیه مردم این کشورها و کمک به حفظ حکومت‌های مورد اعتراض ملت‌های‌شان دانست و تصریح کرد: طرح شورای همکاری خلیج‌فارس برای یمن بی‌اعتنایی به خشم خروشان میلیونی مردم این کشور و فشار به آنان برای پذیرش عروسک خیمه شب‌بازی حکومت علی عبدالله یعنی معاون او به عنوان جانشین بود. شورای همکاری خلیج فارس در جنایت‌های آل‌خلیفه یعنی شکنجه‌های قرون وسطایی و شهادت جوانان، زنان و مردانی که حقوق اولیه خود را مسالمت‌جویانه مطالبه کرده‌اند شریک است. هم‌چنین لشکرکشی شورای همکاری خلیج فارس به فرماندهی نظامیان عربستان سعودی برای سرکوب ملت بحرین برخلاف موازین و مقررات بین‌المللی است.
نقش عربستان، ترکیه و قطر در تحولات منطقه به شدت سوال‌برانگیز است
متکی نقش کشورهای عربستان، ترکیه و قطر در تحولات منطقه را به شدت مشکوک و سوال‌برانگیز دانست و اظهار کرد: عربستان باید پاسخگوی اقدامات ضدمردمی خود در قبال ملت‌های تونس، مصر، بحرین، یمن و با رویکردی متفاوت در سوریه باشد. اقدامات سعودی‌ها که با هدف ایجاد رعب در دل اکثریت مردم این سرزمین (حجاز) که مخالف جو خفقان و دیکتاتوری حاکم هستند و نیز کمک سیاسی و نظامی برای روی کار ماندن حکمرانان جائر در آن کشورها صورت می‌پذیرد، هرگز از ذهن این ملت‌ها پاک نخواهد شد و به تعبیر مقام معظم رهبری منفور ملت‌های منطقه خواهد شد.
متکی خاطرنشان کرد: قطر که دقیقا در یک چارچوب و ماموریت تعریف شده از سوی بازیگران خارج منطقه‌ای و جالب‌تر با هزینه درآمدهای کلان حاصل از فروش گاز استخراج شده از ذخایر مشترک با جمهوری اسلامی ایران در حوزه پارس جنوبی و شمالی به نقش‌آفرینی‌های منطقه‌ای به صورت نیابتی روی آورده است، بعد از کمک به تحقق پروژه تجزیه جنوب سودان با همراهی کویت و امارات متحده عربی، اینک در اجرای نقشه راه آمریکا و اسرائیل در رویارویی با انقلاب‌های منطقه به عنوان یک پیمانکار وارد عمل شده است. از همراهی نظامی با ناتو در لیبی تا مشارکت در کشتار مردم بحرین و ازحمایت از جنایات علی عبدالله صالح در یمن تا بازی‌های مرموز و مشکوک علیه دولت ضداسراییلی و ضدغربی سوریه زنجیره‌ای از عملکرد دولت قطر را تشکیل می‌دهد که باید به افکار عمومی منطقه توضیح دهد.
وزیر امور خارجه پیشین کشورمان با بیان این که در منطقه باید از دو کشور غیرعرب اما مهم یعنی جمهوری اسلامی ایران و ترکیه نام برد، وی ارتباط و نسبت ایران با بیداری اسلامی در خاورمیانه و شمال آفریقا را در سه محور الهام‌بخشی، دخالت نکردن میدانی و تحلیل مواضع جمهوری اسلامی ایران مورد بررسی قرار داد.
او در تحلیل موضوع الهام‌بخشی ایران در تحولات منطقه گفت: انقلاب اسلامی و آموزه‌های امام خمینی (ره) چونان شجره طیبه‌ای بود که بر اصل ثابت آن شاخه‌های فراوانی در این سوی و آن سوی جهان رویید. دمیدن آگاهی و شکل‌گیری و تقویت تدریجی مقاومت برای مطالبات به حق و ایستادگی در برابر بی‌عدالتی محصول این الهام‌بخشی بود.
متهم کردن ایران به دخالت در کشورها، کمکی به شیوخ منطقه نمی‌کند
متکی در ادامه با بیان این که ایران هیچ دخالت عملیاتی، اجرایی و میدانی در شروع و ادامه قیام‌های مردمی منطقه نداشته است، تاکید کرد: اساسا یکی از ویژگی‌ها و شاخص‌های ممتاز این حرکت عظیم، استقلال و وابسته نبودن آن به خارج و مسالمت‌جویانه بودن آن است. تبلیغات برخی از شیوخ منطقه در متهم کردن جمهوری اسلامی ایران به دخالت در این کشورها کمکی به آنان و اربابان غربی آن‌ها نمی‌کند. این ادعاهای اتهامی نشانگر نگرانی آنان از شرایط داخلی و مردم خود از یک‌سو و محق جلوه دادن خود برای دخالت تخریبی علیه مردم از جمله در یمن و بحرین است.
وی در توضیح مواضع جمهوری اسلامی درباره تحولات اخیر در منطقه گفت: در این‌باره سخن برای گفتن بسیار است. به اختصار مواضع ایران را می‌توان در سه سطح رهبری، مردم و دولت بررسی کرد. موضع مقام معظم رهبری که در بیانات صریح و شفاف ایشان از نخستین روزهای بروز این قیام‌ها قابل فهم است، دقیق، کارشناسانه، آسیب‌شناسی منطبق بر آخرین اطلاعات و تحولات میدانی و از جایگاهی خیرخواهانه در جهت خواست و منافع مردم است. سخنرانی جامع ایشان در گشایش گردهمایی اخیر بیداری اسلامی در تهران نشانگر قطعیت به ثمر رسیدن این خیزش‌های الهی و مردمی از یک‌سو و هشدارهای لازم برای مقابله با فتنه‌ها و انحرافات رنگارنگ دشمنان است.
این دیپلمات پیشین کشورمان اضافه کرد: به اعتقاد من مواضع اندیشمندانه، مسئولانه و قاطع مقام معظم رهبری در دو جنگ 33 و 22 روزه رژیم صهیونیستی علیه لبنان و غزه به نفع مقاومت و حماس و حمایت صمیمانه وجدی ایشان از مطالبات منطقی و به حق ملل مسلمان منطقه در قیام‌های اخیر علیه مناسبات ظالمانه حاکم، زمینه‌های لازم را برای شناسایی ایشان در جایگاه رهبری جهان اسلام فراهم کرده است.
متکی تصریح کرد: موضع اقشار مختلف مردم کشورمان در هشت ماه گذشته نیز نشان‌دهنده حمایت آنان از ملت‌های مظلوم و به‌پا خاسته است. آنان در هر فرصت و مناسبتی در دانشگاه‌ها، همایش‌ها و میزگردها، مقالات رسانه‌ها و نمازهای جمعه این حمایت را به نمایش گذاشته‌اند.
چرا دستگاه دیپلماسی ایران در ورطه بی‌اقدامی افتاد؟
وی اضافه کرد: اما تعامل مسئولان اجرایی کشور در ارتباط با بیداری اسلامی و انقلاب‌های منطقه، عموما دیرهنگام، مبهم و بعضا غیرقابل دفاع است. دستگاه دیپلماسی ما در ابتدای این تحولات دچار بی‌تحلیلی شد که با توجه به شتاب وگستره این قیام‌ها، شاید جای خرده‌گیری نباشد. اما در پی مواضع صریح رهبری انقلاب و در طول هشت‌ماه گذشته، بی‌اقدامی در این عرصه نیازمند توضیح به ملت و افکار عمومی است. برخی از کسانی که در دولت از جایگاه آمرانه به وزارت امور خارجه برخوردارند باید پاسخ دهند با کدام بررسی کارشناسانه و تحلیل میدانی و یا اطلاعات قابل استناد خیزش عظیم و زلال ملت‌های منطقه را طراحی آمریکایی می‌دانند؟! که بر اساس آن دستگاه دیپلماسی را به ورطه بی‌اقدامی سوق داده‌اند.
رهبران ترکیه دچار یک اشتباه تحلیل و محاسبه شده‌اند
وزیر پیشین امور خارجه در ادامه به بررسی نقش ترکیه به عنوان دیگر بازیگر غیرعرب منطقه‌ای پرداخت و گفت: ترکیه در آغاز قیام‌های مردمی و مشاهده خروش توفنده ملل منطقه آن چنان به وجد آمده بود که اردوغان در اوج‌گیری قیام مردم مظلوم بحرین و به خاک و خون کشیده شدن آنان در میدان لوءلوء (شهدا) در مراسمی در استانبول از عاشورا و قیام کربلا سخن گفت. در تحولات ماه‌های نخستین مصر نیز تعامل ترکیه به گونه‌ای است که تلقی افکار عمومی آن است که رهبران ترکیه در کنار ملت بزرگ مصر و مطالبات‌شان قرار دارند و وزیر امور خارجه و نخست‌وزیر ترکیه تورهای منطقه‌ای و خارج از منطقه‌شان را تشدید کردند.
او ادامه داد: اما مدتی است شاهد رکود در دیپلماسی ترکیه هستیم. ناگهان ترکیه تمام قد در کنار ناتو قرار می‌گیرد و سخنی از حمایت ترکیه از بیداری اسلامی شنیده نمی‌شود؛ هم‌چنین تبادل نظر آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها با ترکیه و مشورت‌های ترکیه با جریان ارتجاعی منطقه به پیشقراولی پادشاه عربستان افزایش می‌یابد.
به اعتقاد متکی بررسی سیاست خارجی ترکیه در ماه‌های اخیر نشان می‌دهد که رهبران ترکیه دچار یک اشتباه تحلیل و محاسبه شده و قدم در بازی خطرناکی نهاده‌اند.
وی اظهار کرد: دولت کنونی ترکیه چنان چه مسیر خود را که آشکارا با القائات آمریکا و وعده‌های مرتجعان منطقه پای در آن نهاده است را تصحیح نکند، نه تنها در افکار عمومی جهان اسلام بلکه نزد مردم خویش در ترکیه نیز دچار مشکل جدی خواهد شد.
ترکیه نباید شریک ناتو در تخریب لیبی شود
متکی در ادامه به اشتباهات راهبردی ترکیه پرداخت و نخستین اشتباه راهبردی دولت ترکیه را قرار گرفتن این کشور در کنار ناتو خواند و گفت: ترکیه نباید شریک ناتو در تخریب زیرساخت‌ها و خسارت‌های چند میلیارد دلاری این کشور شود. اردوغان می‌بایست متوجه شود که هدف آمریکا و ناتو ساقط کردن قذافی از طریق بمباران نیست. آن‌ها در پشت پرده و از طریق فشار به رهبران مخالفان در حقیقت به دنبال چینش‌های سیاسی و قراردادهای نفتی و نظامی در دوره بعد از قذافی بودند. و این همان نکته‌ای است که مقام معظم رهبری به کرات در بیانات خود بدان هشدار داده‌اند.
تغییر موضع ترکیه در مورد بحرین فاقد هرگونه توجیهی است
متکی درباره دومین اشتباه ترکیه اظهار کرد: تغییر موضع ترکیه از حمایت جدی از مردم بحرین تا میزبانی عامل شکنجه‌ها و کشتار آنان یعنی آل‌خلیفه در آنکارا فاقد هرگونه توجیهی است. آیا عبدالله گل می‌خواست مباحث مربوط به کنفرانس مبارزه با تروریزم را که آمریکا و بحرین نیز عضو آن هستند را مرور کنند؟!
چرا ترکیه در کنار عربستان و قطر قرار گرفته است؟
وزیر پیشین امور خارجه کشورمان سومین اشتباه ترکیه را قرار گرفتن این کشور در کنار عربستان و قطر که در کشتار مردم بحرین شرکت داشته و هم‌اینک نیز در مقابله با مردم یمن از دیکتاتور این کشور حمایت می‌کنند دانست و افزود: آیا رهبران ترکیه می‌خواهند الگوی حکومتی و دمکراسی پادشاهی منطقه را به سوریه صادر کنند؟! البته پادشاه عربستان در نظر دارد با دعوت از پادشاهان مراکش و اردن به اجلاس شورای همکاری خلیج فارس و عضویت آنان در این شورا اتحادیه شاهنشاهی در جهان عرب را پایه‌ریزی کند. ترکیه باید دریافته باشد که اقدامات این مثلث، یک ابتکار منطقه‌ای نیست. یک کار گروه عملیاتی است که سیاست‌های آمریکا و غرب را علیه ملت‌های مسلمان با مصادره قیام‌های‌شان بر عهده گرفته است که البته موفق نخواهد شد.
اظهارات اردوغان در مصر شکاف عمیقی در باور مسلمانان نسبت به رهبران ترکیه ایجاد کرد
رئیس پیشین دستگاه دیپلماسی ایران چهارمین اشتباه ترکیه را این گونه یادآور شد: اظهارات اردوغان در مصر شکاف عمیقی در باور مسلمانان منطقه و به ویژه مردم ترکیه نسبت به مبانی اعتقادی و اسلامی رهبران کنونی ترکیه ایجاد کرد. اردوغان و هم‌فکران او در دولت وحزب عدالت و توسعه باید چگونگی روی کار آمدن خود در ترکیه را بازخوانی کنند.آیا اردوغان آماده است به مردم ترکیه بگوید که حاصل ده‌ها سال مبارزات آن‌ها علیه نظام اسلام‌ستیز لاییک در ترکیه بازگشت دوباره به قانون اساسی و حکمرانی سکولار خواهد بود؟ البته ایشان پاسخ مطالب خویش در مصر را از جوانان غیور مصری و احزاب مسلمان آن کشور شنیدند.
ترکیه باید در مورد برگزاری اجلاس معارضان سوریه پاسخگو باشد
متکی در بیان پنجمین اشتباه راهبردی ترکیه گفت: رهبران ترکیه باید پاسخ دهند آنانی که در قیام‌های ملل مسلمان و مظلوم منطقه از تونس تا بحرین هیچ دفاعی از آنان نمی‌کنند، چه شده است که در سوریه با اتخاذ حادترین مواضع علیه بشار اسد داعیه دفاع از مردم سوریه را مطرح می‌کنند. ترکیه در اوج‌گیری قیام میلیونی مردم در کشورهای تونس، مصر، بحرین، یمن، لیبی و متعاقبا اردن، عربستان و مراکش هرگز مخالفان حکومت این کشورها را به استانبول دعوت نکرد. چه شده است در مورد سوریه حتی قبل از این که مخالفتی جدی در سوریه شکل بگیرد، مخالفان پیشین حکومت سوریه را که سال‌ها در کشورهای اروپایی ساکن بودند را در کنفرانسی در استانبول گرد هم می‌آورد. دستور چنین ماموریتی از کدامین مرکز قدرت صادر شده بود؟
این دیپلمات پیشین کشورمان با طرح این سوال که عربستان و قطر با چه هدفی در کنار ترکیه پول، سلاح و رسانه‌های خود به ویژه الجزیره و العربیه را علیه سوریه به‌کار گرفته‌اند؟ خاطرنشان کرد: آیا واقعا این اقدامات در دفاع از مردم سوریه است؟! به اعتقاد من دولت سوریه با توجه صادقانه به مطالبات واقعی مردم و عملی کردن اصلاحات مطرح شده از یک‌سو و ایستادگی در برابر مداخلات خارجی از سوی دیگر می‌تواند از بحران پیش‌روی عبور کند، مردم خود را شادمان و دشمنانش به ویژه آمریکا و صهیونیست‌ها را مایوس کند. درغیر این صورت روسیاهی برای رهبران ترکیه و دیگر اعضای این کار گروه خواهد ماند.
اقدام نمایشی در اخراج سفیر رژیم صهیونیستی
وی در ادامه بررسی اشتباهات راهبردی ترکیه، به دو اقدام دیگر دولت این کشور که در هفته‌های اخیر صورت گرفته است پرداخت که آن‌ها را قابل توجه و تامل خواند.
متکی نخستین مورد را اقدام نمایشی در اخراج سفیر رژیم صهیونیستی دانست و گفت: مردم مسلمان ترکیه به ویژه جوانان پرشور و انقلابی آن همواره مخالف وجود سفارت اسرائیل در کشورشان بوده و هستند. اینک که در کشورهای عمده عربی مانند مصر و اردن با مطالبه جدی مردم آن برای قطع روابط با رژیم صهیونیستی مواجهیم، اقدام وزیرخارجه ترکیه به تقلیل روابط سیاسی از سفیر به کاردار، در حقیقت فرار به جلو با هدف پیشگیری از طرح مطالبه مشابه در ترکیه است. در آینده‌ای نزدیک و پس از تغییر شرایط کنونی، با کم‌ترین فشار از سوی آمریکا روابط نظامی تعلیق شده، احیا و سفیران مبادله خواهند شد. دولت اسلام‌گرای ترکیه می‌تواند برای فرار از فشار غربیان موضوع ادامه یا قطع روابط با رژیم صهیونیستی را در ترکیه به رفراندوم بگذارد و نتیجه رفراندوم از هم اکنون قابل پیش‌بینی است .
موافقت با استقرار سپر موشکی
او دومین مورد را موافقت با استقرار سپر موشکی در خاک ترکیه خواند و افزود: می‌توان این اقدام در رابطه با رژیم صهیونیستی را گامی مقدماتی برای برداشتن گام اصلی یعنی استقرار موشک‌های آمریکایی در ترکیه دانست. قول درآمدی که نسیه است و تحمیل هزینه‌ای که نقد است. ترکیه در سال‌های اخیر سیاست به صفر رساندن (Zero Base) اختلافات با کشورهای منطقه به ویژه همسایگان را در دستور کار دیپلماسی خود قرار داد.
او ادامه داد: وزیر خارجه ترکیه یک‌سال پیش در بروکسل در ملاقات با من گفت ناتو از ما می‌خواهد اعلام کنیم ترکیه با تهدید مواجه است و ما نپذیرفتیم. زیرا ترکیه با همه کشورهای منطقه دوست است و با هیچ تهدیدی مواجه نیست. اصرار ناتو از آن جهت بود که در صورت اعلام یک عضو به در معرض تهدید بودن می‌توانند تمهیداتی از جمله استقرار موشکی را عملیاتی کنند. اکنون سوال از داود اوغلو این است که طی یک‌سال گذشته چه تهدیدی از سوی همسایگان برای ترکیه حادث شده است؟ البته موضوع سپر موشکی که به آمریکا و روسیه ارتباط دارد مورد نظر و تحلیل من نیست، بلکه مرادم از این اشاره توجه دادن به تغییرات راهبردی در سیاست خارجی ترکیه در منطقه است.
متکی در پایان این گفت‌وگو اظهار کرد: به عنوان کسی که با مردم عزیز ترکیه و بسیاری از رهبران کنونی آن آشنا و سابقه طولانی دوستی و همکاری دارم می‌گویم تحولات منطقه جدی است، بیداری اسلامی زیرساخت خاورمیانه جدید است، رژیم صهیونیستی در منطقه و آمریکا در جهان بزرگ‌ترین طرف‌های بازنده دومینوی قیام‌های مردمی خواهند بود. بر این اساس حتی در نگاه سوداگرانه، شرط‌بندی روی اسب بازنده خلاف عقل است. البته ما و شما در پیروی از دستورات اسلامی و همراهی با اراده ملت‌های‌مان موظف به دفاع از حق و مظلومان هستیم.