تاریخ انتشار: ۱۳ بهمن ۱۳۸۵ - ۱۵:۴۳

دکتر ناصر کرمی: جمعه به‌ مناسبت روز جهانی تالاب‌ها (دوم فوریه) شمار آن‌دسته از تالاب‌های ایران که در فهرست مونترو قرار دارند، هفت پهناب از مجموع 22 تالاب معاهده رامسر اعلام شد، که به‌نظر می‌رسد واقع‌بینانه نباشد.

فهرست مونترو آن‌دسته از تالاب‌های ثبت شده در معاهده رامسر را دربرمی‌گیرد که با خطر نابودی روبه‌رو هستند و مرور شرایط ثبت یک تالاب در این فهرست نشان می‌دهد که تقریباً تمامی تالاب‌های غیرساحلی و غیرمصنوعی کشور می‌بایست در این فهرست قرار گیرند.

به‌جرأت می‌توان گفت 20 سال گذشته بدترین دوره عمر تالاب‌های ایران بوده است و طی این 20 سال، دست‌کم نیمی از تالاب‌های ایران یا به‌طور قطعی نابود شده‌اند یا با تغییر شرایط زیست‌بومی بخش عمده توان خود برای زادآوری زیستی را از دست داده‌اند.

قهقرای تالاب‌های ایران 2 منشأ طبیعی و انسانی دارد. عامل طبیعی خشکسالی فراگیر و ویرانگر دهه 70 است که به‌ویژه در استان‌هایی همچون فارس، کرمان، هرمزگان و سیستان و بلوچستان موجب شد اغلب تالاب‌ها در دوره‌ای یک تا سه‌ساله به‌طور کامل خشک شده و بخش عمده حیات گیاهی و جانوری خود را از دست بدهند.

اما عامل انسانی در نابودی تالاب‌های ایران نقشی فراگیرتر داشته است. تغییر نظام هیدروشناختی، عدم رعایت حق آب طبیعی تالاب‌ها، ورود فاضلاب و پساب‌های شهری، صنعتی و کشاورزی، رعایت نکردن حریم طبیعی، تخریب پوشش گیاهی شکار و صید غیرمجاز و اجرای طرح‌های عمرانی فاقد ارزیابی زیست محیطی (برای مثال جاده میان‌گذر دریاچه ارومیه) از جمله مسائلی به‌شمار می‌آیند که کمابیش اغلب تالاب‌های ایران با آنها روبه‌رو هستند.

سال گذشته در همین ایام شماری از کارشناسان محیط‌زیست با انتشار نامه‌ای سرگشاده، نسبت به احتمال نابودی قطعی بیش از 90 درصد تالاب‌های ایران طی 2 دهه آینده هشدار داده بودند.

همان نامه را می‌توان از نو منتشر کرد. هیچ‌کدام از مستندات تنظیم چنان نامه‌ای تغییر نکرده است. آن آدم‌ها همچنان همان حرف‌ها را می‌زنند و تالاب‌ها هم همچنان به‌تدریج از طبیعت ایران پا ورمی‌چینند. آن نامه را می‌توان همچنان هر سال در روز جهانی تالاب‌ها منتشر کرد؛ تا وقتی که دیگر تالابی باقی نمانده باشد.