همشهری‌آنلاین: خاطره‌نویسی در حوزه موسیقی باید از کلی‌گویی دور و به چرایی خوبی رفتار و کار موسیقی‌دان بپردازد.

به گزارش همشهری‌آنلاین سیدعلیرضا میرعلی‌نقی، محقق و پژوهشگر تاریخ موسیقی ایران ضمن ابراز این نکته در نشست نقد و بررسی کتاب «ارغنون ساز فلک» و اشاره به سیطره بخش مقالات پژوهشی بر خاطره‌گویی‌ها در کتاب یاد شده گفت:

ذکر خاطره عیب نیست بلکه بخشی از تاریخ موسیقی است که هیچ گاه ضبط نشده ولی مهم است.

وی با ابراز خرسندی از انتشار کتاب که در قالب ارجنامه منتشر شده، توضیح داد: ارجنامه‌نویسی دو شکل دارد یا خاطره‌گویی است یا موضوع ربطی به سوژه اصلی کتاب ندارد و به شخصی تقدیم می‌شود. در حوزه موسیقی بخش خاطره‌گویی پررنگ‌تر است و بالای 10 عنوان ارجنامه و یادنامه مکتوب شده.

میرعلینقی افزود:از چاپ این کتاب بسیار خوشحالم و برای استاد فریدون حافظی که نخستین بار در اواخر دهۀ 60 ایشان را زیارت کردم، آرزوی سلامتی دارم. ایشان در زمرۀ هنرمندانی است که نه دشمن دارد و نه منتقد. دلیلش را نمی دانم اما 88 سال چنین زندگی کردن،کار هرکسی نیست و این امر، از هنر ایشان بارزتر و شایان توجه تر است. این سخن میرعلینقی با تشویق حضار مواجه شد. وی پیرامون کتاب نیز افزود: تا کنون یادنامه های بسیاری برای موسیقیدانان و نوازندگان چاپ و منتشر شده است.

 از یادنامۀ استاد صبا در سال 1336 تا یادنامۀ استاد کریمی که یک مقالۀ علمی بیش نداشت. بیشتر این یادنامه ها هم جنبۀ اخوانیات داشته و دارند. این ارجنامه اما، کتابی است که بخش علمی و دانشورانۀ آن بر بخش اخوانیات آن می‌چربد و این حسن کتاب است.

مولف کتاب موسیقی‌نامه وزیری در ادامه افزود: مایلم چند نکته هم در نقد کتاب عرض می کنم. در مقالۀ آقای محسن محمدی با عنوان "فهرست صفحه‌های 78 دور....."، صفحۀ 224 نامی ذکر شده با عنوان احمد حسنی که وجود خارجی ندارد و کاش ایشان ایران بودند و این امر را پاسخ می‌دادند. دیگر اینکه این کتاب در بخش تصاویر، از معرفی کسانی که تصویرشان آمده سرباز زده است و امید می‌رود این نقص در چاپ های بعدی اصلاح گردد. دیگر اینکه چنین کتابی، از داشتن فهرست موضوعی نمایه بی‌بهره است. خوب بود آقای ساکت، به این امر توجه می‌کردند. وی در پایان سخنان خود، حضار را به مطالعۀ مقالات آقای محمدی و دکتر حجاریان توصیه نمود.

به گزارش همشهری‌آنلاین در این نشست که عصر شنبه،16 مهر در سرای اهل قلم برگزار شد،
محمد سریر، آهنگساز و رئیس خانه موسیقی، مصطفی ساکت، نویسنده کتاب «ارغنون ساز فلک»، نیما تجبر، کارشناس موسیقی و ادبیات و سیدعلیرضا میرعلی‌نقی، پژوهشگرو مورخ موسیقی حضور داشتند.

مصطفی ساکت ،مولف کتاب، در آْغاز برنامه درباره ویژگی‌های این اثر گفت: کتاب «ارغنون‌ساز فلک»شامل 46 مقاله، خاطره و شعر است که در طی 17 ماه از اردیبهشت 88 تا شهریور 89 به گردآوری و سامان دادن آن برخاسته‌ام. وی افزورد: آنچه مرا واداشت تا به افتخار استاد حافظی دست به انتشار این کتاب بزنم، اخلاق و رویۀ هنری ایشان است؛ گوهری که همۀ دوستان هنرمند و هنردوستان، بدان اذعان و اعتراف دارند. وی گفت: در واقع اخلاق ایشان برتر از هنر ایشان متجلی است و جوانان هنرجو و هنرمند باید به این سلوک و شیوۀ هنرورزی به دیدۀ عنایت بنگرند و این راه را دنبال کنند.


.
نویسنده کتاب «ارغنون ساز فلک» ادامه داد: نکته مهمی که در خلال گردآوری کتاب با آن روبه‌رو شدم این بود که استادان موسیقی با قلم سر سازگاری ندارند. برخی از استادان موسیقی هم که اهل قلم بودند، به دلیل شرایط جسمانی نتوانستند این کار را انجام دهند ولی من به هر شیوه‌ای که امکان داشت از دوستداران و استادان موسیقی نوشته‌ا‌‌‌ی گرفتم.
وی در ادامه بخشی از یادداشت «رحیم معینی کرمانشاهی» را برای حاضران در نشست خواند.

پس از ساکت، دکتر محمد سریر، رییس هیئت مدیرۀ خانه موسیقی با تاکید بر اهمیت اینگونه حرکت‌های فرهنگی گفت: چاپ اینگونه کتاب‌ها جای خوشحالی بسیار دارد. فریدون حافظی هنرمندی از تبار تکنوازی است. هنری که امروز کمتر بدان توجه می شود و جوانان و شاگردان این اساتید باید این راه را دنبال کنند. وی افزود: از قدیم تا به امروز دو گونۀ موسیقی پلیفونی و مونوفونی رواج داشته است. گونه-هایی که با پایمردی استاد کلنل وزیری پاگرفت. تکنوازی در زمرۀ گروه دوم قرار می گیرد و فریدون حافظی از اساتید این شیوۀ موسیقایی است. وی حافظی را هنرمندی متشخص، اخلاقمدار و دوست داشتنی دانست و افزود:

فریدون حافظی به هنر از دریچۀ ژرفتری و به گونۀ دیگری می نگرد چون در رشتۀ دیگری تحصیلات عالیه کرده است. همین امر، او را ویژه تر و چنین برتر ساخته است.

دیگر سخنران این جلسه دکتر نیما تجبر بود. وی دانش آموختۀ دکتری زبان و ادبیات پارسی است و در حوزۀ موسیقی در متون و ادبیات گذشته کارهای درخور نگرشی دارد. تجبر با ابراز خوشحالی از حضور در این نشست و نیز ارجگزاری بر استاد حافظی و ساکت به عنوان مولف و گردآورنده این کتاب دربارۀ ارتباط موسیقی و ادبیات سخن گفت و اظهار کرد: این دو در ریشه و بنیان وابستگی ذاتی دارند و در گوهر خیال انگیزی وامدار یکدیگرند، اما اهالی موسیقی و ادبیات از هم دورند. وقتی به روند موسیقی نگاه کنیم و به ویژه بر خوانندگان متاخر نظر بیفکنیم، می‌بینیم شعر را درست نمی‌خوانند در حالی که خوانندگان کهن وقت بسیاری برای این موضوع می‌گذاشتند.

تجبر با بیان اینکه متن‌های ادبی پر از نکات بی‌شمار موسیقی ایرانی است در حالی که هیچ‌کدام از این دو گروه -ادیبان و موسیقیدانان- خود را متولی شناخت و استخراج این نکات نمی‌دانند، ‌اضافه کرد: ادیبان و موسیقی‌دانان نیازمند همکاری و هم‌اندیشی با یکدیگرند. ادبیات در تار و پود خود با موسیقی در هم تنیده است. این پیوند باید اسبابی شود که این دو گروه همواره برای جست و جو و عرضه فرهنگ و بهبود یکدیگر تلاش کنند.

وی در ادامه افزود: البته چون جلسۀ نقد است، اجازه دهید انتقاداتی پیرامون کتاب مطرح کنم. در بخش اول کتاب، از چندین نفر تقریراتی به رشتۀ تحریر درآمده است. برخی از این تقریرات بسیار کوتاه‌اند. بسیار خوب بود این تقریرات در بخشی جداگانه می آمد. دیگر اینکه مقالات کتاب از انسجام و همسویی لازم برخوردار نیست. وی ادامه داد: هرچند به دلیل گستردگی مباحث در حوزۀ موسیقی، این امر تا حدودی اجتناب ناپذیر است، اما امیدوارم آقای ساکت، در چاپ های بعد این نقص را رفع کند. تجبر در پایان سخنان خود، بخش "موسیقی و تاریخ" این کتاب را از جمله بخش‌های خواندنی کتاب عنوان کرد.

ساکت نیز در پایان سخنان تجبر، با اشاره به سخنان وی گفت: سخن دکتر تجبر متین است. اگر بر گذشته نظر کنید، برنامۀ وزین گلها را می‌بینید که این خلا را پر کرده بود و برنامۀ بسیار خوبی بود برای تعامل و همکاری هنرمندان و ادبا؛ چنانکه یکی از بزرگترین غزل و ترانه‌سرایان معاصر، مرحوم رهی معیری، همکاری تنگاتنگی با این برنامۀ فاخر داشت. وی افزود: این همکاری در کارهای وزین و زیبا و گونه‌گون و نیز درست خوانی خوانندگان، چون مرحوم استاد بنان، ثمرات نیکوی خود را نشان داده است.

 ساکت در پاسخ به  انتقاد میرعلینقی درباره نداشتن نمایه برای کتاب گفت: این کار به دو دلیل صورت نگرفت. یکی اینکه گستردگی مباحث مطرح شده چنان بود که تناسبی میان مدخل‌ها و تعداد صفحات ارجاع شده و کل کتاب به وجود نمی‌آمد و دیگر اینکه در مجموعه مقالات، رسم بر این نیست که کتاب نمایه و فهرست موضوعی داشته باشد.

در پایان این نشست، فاضل جمشیدی ضمن ارجگزاری مقام هنری فریدون حافظی، خواستار پیگیری و به سرانجام رسیدن بحث بیمۀ هنرمندان شد. ساکت هم در همین راستا خبر از بستری شدن استاد منصور نریمان در بخش مراقبت‌های ویژه داد و بر خواستۀ بجای جمشیدی، تاکید کرد. دکتر سریر نیز قول پیگیری این امر را از سوی نهاد خانۀ موسیقی داد.

در پایان نیز استاد حافظی و امین‌الله رشیدی، به ذکر نکاتی چند پرداختند. جلسه با پرسش و پاسخ و عکس یادگاری هنرمندان به پایان رسید.

مصطفی ساکت، دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی هوا و فضا و هنرجوی دوره عالی نوازندگی تار و سه تار استاد حافظی است و کتاب ارغنون ساز فلک به قیمت 15 هزار تومان از سوی انتشارات عرفان به بازار کتاب عرضه شده است. 

منبع: همشهری آنلاین