همشهری آنلاین- مریم دری‌منش: مسابقات لیگ اروپا از تغییر نام جام یوفا به وجود آمد که توسط ارنست تومن سوئیسی، ‌اوتوریو باراسی ایتالیایی و سر استنلی راس انگلیسی (یکی از روسای بعدی فیفا) طراحی شده بود.

این تورنمنت برای تیم‌هایی ایجاد شده بود که در شهرهای آنها به طور منظک نمایشگاه‌های تجاری برپا می‌شد. این جام نمایشگاهی، در ۱۸ آوریل سال ۱۹۵۵ متولد شد، دو هفته پس از معرفی جام قهرمانان باشگاه‌های اروپا.

در اولین جام نمایشگاهی تیم‌های منتخب شهرهای بارسلونا، ‌بازل، بیرمنگام، کپنهاگ، فرانکفورت، لوزان، لایپزیگ، لندن، میلان و زاگرب حضور پیدا کردند. برگزاری این جام سه سال ادامه داشت و بازی‌ها همزمان با برپایی نمایشگاه برگزار می‌شد. تیم شهر بارسلونا که منحصرا از بازیکنان باشگاه اف. ث. بارسلونا تشکیل شده بود، ‌ در فینال اولی دوره در دو بازی رفت و برگشت با نماینده شهر لندن روبرو شد و در مجموع با نتیجه ۸ بر ۲ به برتری رسیده و قهرمان این دوره شد.

در دور دوم، سازمان‌دهندگان تورنمنت تیم‌های باشگاهی شهرها را در مسابقات شرکت دادند، البته بازهم تیم‌های شهرهای نمایشگاهی.

۱۶ تیم در رقابت‌های فصل ۶۰/۱۹۵۸ شرکت داشتند و این مسابقات به صورت مسابقات سالیانه درآمد. در سال ۱۹۶۲ تعداد تیم‌ها به ۳۲ تیم افزایش یافت که در این میان بیش از ۱۰۰ تیم در شروع بازی‌ها حضور داشتند.

در سال‌های آغازین، تیم‌هایی از جنوب اروپا، عمدتا از اسپانیا عناوین قهرمانی را کسب می‌کردند. از جمله بارسلونا که سه بار، و والنسیا که دوبار قهرمان شدند.

در سال ۱۹۶۸ با قهرمانی لیدز یونایتد، برای اولین بار یک تیم از اروپای شمالی این مقام را به دست آورد و این شروع سری شش ساله قهرمانی تیم‌های انگلیسی بود.

جام یوفا

پنجمین قهرمانی انگلیسی‌ها را تیم تاتنهام هاتسپر در فصل ۷۲/۱۹۷۱ جشن گرفت که نامش به عنوان اولین قهرمان جام یوفا در تاریخ این جام ثبت شد. از آنجایی که برگزاری این تورنمنت، دیگر با برپایی نمایشگاه در ارتباط نبود، نام آن از جام نمایشگاهی به جام یوفا تغییر پیدا کرد.

از دهه ۱۹۷۰ باشگاه‌های آلمانی، هلندی، ‌ بلژیکی و سوئدی با تیم‌های انگلیسی بر سر تصاحب جام به رقابت پرداختند. در بین سال‌های ۱۹۶۸ و ۱۹۸۴ با قهرمانی یوونتوس تورین ایتالیا در سال ۱۹۷۷، تنها یک تیم از جنوب اروپا موفق به کسب مقام قهرمانی شد.

اما پس از هردو قهرمانی متوالی رئال مادرید در اواسط دهه ۸۰، در سال ۱۹۸۹ با قهرمانی تیم ناپل، سری قهرمانی تیم‌های ایتالیایی آغاز شد. در طول یازده سال، هشت بار باشگاه‌های این کشور قهرمان جام یوفا شدند. اینتر نازیوناله (اینتر میلان) در این فاصله زمانی سه بار جام را به دست آورد.

در سال ۲۰۰۰ با قهرمانی گالاتاسرای، اولین تیم ترکیه‌ای موفق به تصاحب یک جام اروپایی شد. به استثنای سال‌های ۱۹۶۴ و ۱۹۶۵ که بازی نهایی در شهر بارسلونا و شهر تورین انجام شد، دیگر دیدارهای فینال مانند بازی‌های مراحل قبل به صورت رفت و برگشت انجام می‌شدند. تازه از سال ۱۹۹۸ قهرمان این جام در تک بازی فینال شناخته می‌شود. در آن سال در یک فینال کاملا ایتالیایی اینتر میلان سه بر صفر اس. اس. لاتزیو را در ورزشگاه پارک دو پرنس پاریس شکست داد.

موفق‌ترین تیم‌ها در این جام اینترمیلان، یوونتوس تورین و لیورپول، هرکدام با سه مقام قهرمانی هستند.

از فصل ۲۰۰۰/۱۹۹۹ که تصمیم به تشکیل "جام برندگان جام" گرفته شد، قهرمان جام حذفی هر کشور به این جام راه پیدا می‌کند. به علاوه بازندگان مرحله سوم مقدماتی لیگ قهرمانان اروپا هم راهی این جام می‌شوند. همچنین تیم‌های سوم هشت گروه‌ لیگ قهرمانان وارد جام یوفا می‌شوند.

برای اولین بار در فصل ۰۵/۲۰۰۴ مرحله گروهی این جام با حضور ۴۰ تیم آغاز شد که هرکدام چهار بازی انجام داده بودند.

لیگ اروپا

از فصل ۲۰۱۰/۲۰۰۹ جام یوفا به لیگ اروپای یوفا تغییر نام داد و تیم‌های مرحله گروهی آن به ۴۸ تیم افزایش پیدا کرد که مانند لیگ قهرمانان اروپا در مجموع شش بازی (نیمی در خانه و نیمی در خانه حریف) انجام می‌دهند. باشگاه‌های اتلیتکو مادرید و اف. ث. پورتو اولین قهرمانان این تورنمنت جدید بودند.

طراحی جام توسط برتونی

جام ۱۵ کیلویی از نقره که بر روی یک پایه مرمری قرار گرفته، توسط کارخانه برتونی در میلان برای فینال سال ۱۹۷۲ طراحی و ساخته شد. برخلاف جام لیگ قهرمانان اروپا، این جام دسته ندارد و زیبایی آن به سادگی‌اش می‌باشد. نیمه بالای پایه گروهی از بازیکنان را در تعقیب یک توپ نشان می‌دهد. در واقع آنها جام هشت گوش را نگه‌ داشته‌اند که با آرم یوفا تزئین شده است.

مسیر رسیدن به فینال

مسابقات لیگ اروپا از سه مرحله مقدماتی، یک مرحله پلی‌آف، یک مرحله گروهی و پنج مرحله حذفی تشکیل می‌شود.

مرحله مقدماتی

در سه مرحله مقدماتی و یک مرحله پلی‌آف تیم‌ها دوبار در مقابل یکدیگر قرار می‌گیرند، یک بار در خانه و یک بار در خانه حریف. تیم‌هایی که بیشترین گل را زده باشند به مرحله بعدی راه پیدا می‌کنند. اگر دو تیم در این قمست مساوی باشند، تعداد گلِ زده در خانه حریف، یا ضربات پنالتی تیم برتر را تعیین می‌کند.

مرحله گروهی

به ۳۸ تیم برنده مرحله پلی‌آف، ۱۰ تیم بازنده مرحله پلی‌آف لیگ قهرمانان اروپا هم اضافه می‌شوند، سپس این تیم‌ها به ۱۲ گروه ۴ تیمی تقسیم ‌می‌شوند. بین ماه‌های سپتامبر و دسامبر هر تیم دو بار به صورت رفت و برگشت با هر یک از تیم‌های دیگرِ گروهش روبرو می‌شود. دو تیم اول هر گروه به مرحله ۳۲ تیمی صعود می‌کنند، ‌ مرحله‌ای که هشت تیم سوم مرحله گروهی لیگ قهرمانان نیز به آن اضافه می‌شوند.

مرحله حذفی

از مرحله‌ای که ۳۲ تیم آخر حضور دارند، تا نیمه نهایی تیم‌ها به صورت رفت و برگشت با هم روبرو می‌شوند و قوانین این مرحله همانند مراحل مقدماتی و پلی‌آف می‌باشد.

در مرحله ۳۲ تیمی، تیم‌های اول هر گروه و چهار تیم سوم گروه‌های لیگ قهرمانان که بهترین نتایج را کسب کرده باشند. تیم‌های یک گروه با یک کشور نمی‌توانند با هم مصاف دهند. اما از مرحله یک هشتم نهایی دیگر هیچ محدودیتی در این باره وجود ندارد.

فینال

دیدار فینال به صورت تک بازی در ورزشگاهی که از قبل انتخاب شده است، برگزار می‌شود.

فهرست کلی قهرمانان این جام:

  • ۱۹۵۸ - بارسلونا
  • ۱۹۶۰ - بارسلونا
  • ۱۹۶۱ - آ. اس. رم
  • ۱۹۶۲ - والنسیا
  • ۱۹۶۳ - والنسیا
  • ۱۹۶۴ - رئال زاراگوسا
  • ۱۹۶۵ - فرانس واروش بوداپست
  • ۱۹۶۶ - بارسلونا
  • ۱۹۶۷ - دینامو زاگرب
  • ۱۹۶۸ - لیدز یونایتد
  • ۱۹۶۹ - نیوکاسل یونایتد
  • ۱۹۷۰ - آرسنال
  • ۱۹۷۱ - لیدز یونایتد
  • ۷۲/۱۹۷۱: تاتنهام هاتسپر از انگلیس
  • ۷۳/۱۹۷۲: لیورپول از انگلیس
  • ۷۴/۱۹۷۳: فاینورد روتردام از هلند
  • ۷۵/۱۹۷۴: مونشن گلادباخ از آلمان
  • ۷۶/۱۹۷۵: لیورپول
  • ۷۷/۱۹۷۶: یوونتوس تورین از ایتالیا
  • ۷۸/۱۹۷۷: آیندهوون از هلند
  • ۷۸/۱۹۷۹: مونشن گلادباخ
  • ۸۰/۱۹۷۹: اینتراخت فرانکفورت از آلمان
  • ۸۱/۱۹۸۰: ایپسویچ از انگلیس
  • ۸۲/۱۹۸۱: گوتبورگ از سوئد
  • ۸۳/۱۹۸۲: اندرلشت از بلژیک
  • ۸۴/۱۹۸۳: تاتنهام هاتسپر
  • ۸۵/۱۹۸۴: رئال مادرید از اسپانیا
  • ۸۶/۱۹۸۵: رئال مادرید
  • ۸۷/۱۹۸۶: گوتبورگ
  • ۸۸/۱۹۸۷: بایر لورکوزن از آلمان
  • ۸۹/۱۹۸۸: ناپل از ایتالیا
  • ۹۰/۱۹۸۹: یوونتوس تورین
  • ۹۱/۱۹۹۰: اینتر میلان از ایتالیا
  • ۹۲/۱۹۹۱: آژاکس آمستردام از هلند
  • ۹۳/۱۹۹۲: یوونتوس تورین
  • ۹۴/۱۹۹۳: اینتر میلان
  • ۹۵/۱۹۹۴: پارما از ایتالیا
  • ۹۶/۱۹۹۵: بایرن مونیخ از آلمان
  • ۹۷/۱۹۹۶: شالکه ۰۴ از آلمان
  • ۹۸/۱۹۹۷: اینتر میلان
  • ۹۹/۱۹۹۸: پارما
  • ۰۰/۱۹۹۹: گالاتاسرای از ترکیه
  • ۰۱/۲۰۰۰: لیورپول
  • ۰۲/۲۰۰۱: فاینورد روتردام
  • ۰۳/۲۰۰۲: پورتو از پرتغال
  • ۰۴/۲۰۰۳: والنسیا از اسپانیا
  • ۰۵/۲۰۰۴: سزکا مسکو از روسیه
  • ۰۶/۲۰۰۵: سویا از اسپانیا
  • ۰۷/۲۰۰۶: سویا
  • ۰۸/۲۰۰۷: زنیت سن پترزبورگ از روسیه
  • ۰۹/۲۰۰۸: شاختار دونتسک از اوکراین
  • ۱۰/۲۰۰۹: اتلتیکو مادرید از اسپانیا
  • ۱۱/۲۰۱۰: پورتو
  • ۱۲/۲۰۱۱: اتلتیکو مادرید از اسپانیا
  • ۱۳/۲۰۱۲: چلسی
  • ۱۴/۲۰۱۳: سویا
  • ۱۵/۲۰۱۴: سویا
  • ۱۶/۲۰۱۵: سویا
  • ۱۷/۲۰۱۶: منچستر یونایتد
منبع: همشهری آنلاین