اخیرا اخباری مبنی بر افزایش موارد ابتلا به کوتاه قدی در میان نوزادان و کودکان انتشار یافته و اخبار نگران‌کننده دیگری نیز حکایت از آن دارد که متوسط طول قامت کودکان ایرانی نسبت به سابق کاهش یافته است. به‌منظور روشن شدن دلایل این امر و کسب آمارهای دقیق از میزان کوتاه قدی در کشور گفت‌وگویی با دکتر سید مرتضی صفوی مدیرکل پیشین دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت و استاد دانشگاه علوم پزشکی اصفهان انجام داده‌ایم.
- اخباری که درباره رواج کوتاه قدی در کودکان ایرانی انتشار می‌یابد تا چه حد به واقعیت نزدیک است؟
تا حد زیادی، در واقع کوتاه قدی در حال بدل شدن به یکی از معضلات سلامت در کشور است. در سوءتغذیه چند مبحث داریم؛ کوتاه قدی، لاغری و کم‌وزنی. ما در کوتاه قدی تغذیه‌ای نسبت وزن به قد را معیار قرار می‌دهیم. این نسبت در اصطلاح علمی استانتینگ نام دارد. برای مشخص شدن وضعیت ابتلای کودکان در سطح کشور به کوتاه قدی آمارها بهترین معیار سنجش هستند. هم‌اکنون آمارکوتاه قدی متوسط و شدید کودکان 15 تا 23 ماهه در شهرهای کل کشو11.5 درصد در روستاها19.3 درصد در پسران 15.01 درصد و در دختران14.5 درصد است. آمار کوتاه قدی خفیف نیز به این صورت است:23.6 درصد در شهرها، 27.6 درصد در روستاها، 26 درصد در پسران و 25درصد در دختران.
- آیا درباره کودکان بالای 15 تا 23 ماه هم تحقیقاتی انجام شده و آماری در زمینه کوتاه قدی وجود دارد؟
بله، در زمینه ابتلای کودکان 6ساله به کوتاه قدی نیز آمارهایی انتشار یافته است. این مقطع سنی به آن دلیل انتخاب شده که این کودکان در آخرین سال پیش از مدرسه قرار دارند و سال‌های جدی رشد آنان محسوب می‌شود.آمار کوتاه قدی متوسط و شدید در میان کودکان 6ساله نیز در کل کشور بدین ترتیب است: 8.7درصد در شهرها،16.04 درصد در روستاها،13.5 درصد در پسران و9.6 درصد در دختران.
اما کوتاه قدی خفیف در میان کودکان
6 ساله:20.5درصد در شهرها،29.5 درصد در روستاها،25.03درصد در پسران و23.5 درصد در دختران.
- آیا در سایر کشورها، به‌عنوان مثال کشورهای توسعه یافته هم کوتاه قدی کودکان شایع است یا این عارضه بیشتر مختص کشورهای در حال توسعه نظیر ایران است که از مشکلات سوءتغذیه کودکان نیز رنج می‌برند؟
بله، این مشکلات مرتبط با کشورهای در‌حال توسعه است. در کشورهای در حال توسعه مانند دانمارک که دولت هزینه بالایی جهت اختصاص یارانه شیر متقبل می‌شود، معمولا در مدارس شیر توزیع می‌شود و دولت‌ها نیز جهت ارائه شیر به مدارس هزینه می‌کنند، اما در کشوری نظیر کشور ما ایران متأسفانه مادران و نوزادان از کمبود کلسیم ناشی از مصرف کم شیر رنج می‌برند که پایین بودن میزان کلسیم خود می‌تواند از عوامل اصلی بروز کوتاه قدی در نوزادان باشد. در واقع رشد قد کودکان ایرانی در مقایسه با جوامع پیشرفته 5 تا 10سانتی‌متر پایین‌تر است و این امر نقصانی است که جوامع در‌حال توسعه نسبت به کشورهای پیشرفته دارند و مهم‌ترین دلیل آن نیز تفاوت در نوع تغذیه است.
- آیا هدفمندی یارانه‌ها و حذف تدریجی یارانه شیر را می‌توان عاملی جهت کاهش مصرف کلسیم و در نتیجه افزایش ابتلا به موارد کوتاه قدی در میان کودکان دانست؟
بله، طبیعتا درقانون هدفمندی یارانه‌ها به مسئله حفظ یارانه شیر کم‌توجهی شده و حتی به‌هنگام اجرای این قانون با متخصصان تغذیه در این رابطه مشورت‌های کارشناسی انجام نگرفته و نتیجه آن شده است که به‌طور تدریجی یارانه شیر حذف شود و سرانه مصرف کلسیم در کشور به میزان قابل توجهی کاهش یابد.