این در حالی است که اعمال مقررات قرنطینه واردات کالاهای مصرفی به‌خصوص محصولات کشاورزی توسط وزارت جهاد کشاورزی و سایر دستگاه‌های ذی‌ربط از موضوعاتی است که به عنوان مانع اصلی واردات سریع کالا به منظور تنظیم بازار این محصولات از آن یاد می‌شود؛ به نحوی که به گفته اصناف این عامل موجب شده با وجود اقدامات وزارت بازرگانی، اصناف و اتحادیه‌ها برای تنظیم بازار سیب زمینی و گوجه فرنگی، روند افزایش قیمت این محصولات تداوم یابد.
از سوی دیگر به گفته اصناف و اتحادیه‌ها این امر موجب شده که با توجه به قدرت بالای فسادپذیری این محصولات بسیاری از محصولات کشاورزی ثبت سفارش شده پس از چند روز ماندگاری در گمرکات کشور برای انجام مقررات قرنطینه فاسد شده و زیان توأم واردکنندگان و نابسامانی قیمت و عرضه این محصولات را به همراه داشته است، گرچه وزارت جهاد کشاورزی اعمال این مقررات را به منظور جلوگیری از ورود آفات و حفظ سلامتی محصولات کشاورزی ضروری می‌داند.
این در حالی است که اعمال این سیاست در بخش کشاورزی و ورود این محصولات به دلیل اعمال قرنطینه و نظارت و کنترل سلامت محصولات وارداتی زمانبر است، بر این اساس در نشستی مشترک چندی پیش وزیران بازرگانی و جهاد کشاورزی در حضور رئیس جمهوری، تصمیماتی برای تنظیم بازار و تسهیل واردات محصولات کشاورزی اتخاذ شد، دیدگاه‌های برخی کارشناسان پیرامون تأثیر این تصمیم بر تولید و تنظیم بازار محصولات کشاورزی در پی می‌آید.
در نشست مشترک چندی پیش وزیران بازرگانی و جهاد کشاورزی در حضور رئیس جمهوری، به منظور تنظیم بازار و کنترل قیمت‌ها، اخذ برخی مجوزهای قبل از ورود محصولات کشاورزی لغو و در شرایط قرنطینه این محصولات تسریع شد.
بر اساس این توافق، با توجه به مشکلات به‌وجود آمده در تنظیم بازار برخی از محصولات کشاورزی و افزایش غیرواقعی قیمت آنها به‌ویژه (سیب زمینی و گوجه فرنگی) و برای جلوگیری از ادامه این روند، شرایط قرنطینه‌ای به‌گونه‌ای خواهد بود که از کند کردن ورود این محصولات جلوگیری خواهد شد، همچنین باید واردات و صادرات کالاها بدون هرگونه موانع غیرتعرفه‌ای انجام شود.
از سوی دیگر طبق این توافق، واردکنندگان کالاهای کشاورزی نیز باید شرایط ورود کالا را رعایت نموده و مسئولان قرنطینه با کنترل ورود محصولات نیز باید در اقدامات خود تسریع و مانعی ایجاد نکنند. در این توافق تأکید شده است تا محصولات کشاورزی که به دلیل صادرات با کمبود در بازار و گرانی مواجه شده‌اند، به‌وسیله واردات به‌موقع در حجم و قیمت مناسب جایگزین شود.
تصمیمات غلط و نابسامانی بازار
دبیرکل خانه کشاورز با اشاره به این تصمیم و تأثیر آن در تنظیم بازار محصولات کشاورزی می‌گوید: از آنجا که امکان کنترل نحوه واردات محصولات کشاورزی توسط دولت وجود ندارد و اکنون بیشتر این محصولات از برخی کشورهای خاص همجوار صورت می‌گیرد، معتقدم اعمال این روش‌ها و حذف برخی موانع غیرتعرفه‌ای مانند کاهش مدت زمان قرنطینه محصولات وارداتی کشاورزی تأثیر چندانی در کاهش قیمت یا تنظیم بازار این محصولات نخواهد داشت، بهتر آن است که به‌جای اعمال این سیاست‌ها که در نهایت به زیان تولید کنندگان و مصرف کنندگان این محصولات است محصولات کشاورزی از کشورهایی مانند کشورهای اروپایی که از آفات کمتری برخوردار هستند، وارد شود. این در حالی است که اکنون واردات این محصولات از برخی کشورها که تولیدات آنها با مشکلاتی از نظر آفات مواجه است، صورت می‌گیرد که حتی کاهش زمان قرنطینه و تسهیل ورود این محصولات نیز در واقع به به نفع تولید داخلی نخواهد بود.
برای ورود محصولات کشاورزی به دلیل اهمیت سلامت تولید داخل آن، وزارت جهاد کشاورزی ملزم است تا نظارت و کنترل کافی اعمال کند و این‌گونه تصمیمات و کاهش مدت زمان مورد نیاز برای قرنطینه این محصولات در واقع امکان ورود بیماری‌ها و آفات نباتی به کشور را افزایش می‌دهد.
عیسی کلانتری در زمینه ادعای واردکنندگان در زمینه طولانی بودن زمان اعمال قرنطینه و تأثیر آن بر تأخیر واردات و ضرر تنظیم بازار محصولات کشاورزی می‌افزاید:می‌توان به روش‌های دیگری مدت زمان قرنطینه این محصولات را کاهش داد؛ به‌طور مثال به‌جای واردات سیب زمینی از کشور پاکستان که با آفاتی همراه بوده و نیازمند انجام قرنطینه است بهتر است این محصول از کشورهایی مانند کشورهای اروپایی که محصولات آنها از سلامت لازم برخوردار است و نیاز به صرف زمان طولانی برای قرنطینه محصولات آنها وجود ندارد، وارد شود؛ چراکه سیب زمینی وارداتی از پاکستان دارای آفت است و قرنطینه آن زمانبر خواهد بود.
از سوی دیگر بهتر است دولت به‌جای تسهیل سیاست‌های واردات محصولات کشاورزی و محصولاتی مانند سیب زمینی، سیاست استمرار کشت که اکنون در سطح محدودی اعمال می‌شود را توسعه دهد تا نیاز داخل به این محصول در فصل زمستان از محل تولید داخل تأمین شود. این مطلب را در تابستان امسال به مسئولین ذی‌ربط اعلام کردیم اما کسی به آن توجهی نکرد و در نتیجه نابسامانی کنونی در بازار این محصول را شاهد هستیم.
وی در زمینه نابسامانی قیمت و عرضه محصولات کشاورزی با وجود اعمال سیاست‌های تنظیم بازار، می‌گوید:این سیاست‌ها تنها تأثیر منفی در قیمت و عرضه محصولات کشاورزی داشته است چرا که تا چند سال پیش که تنظیم بازار این محصولات توسط دولت صورت نمی‌گرفت هیچ‌گاه قیمت سیب درختی مرغوب در بالاترین قیمت به 600 تا 700 تومان نمی‌رسید اما در سالهای اخیر و با اعمال این سیاست‌ها تاکنون قیمت این محصول از 1000 تومان کمتر نبوده است و در حالی که قبلاً این محصولات در طول چند روز با نوسان قیمت و عرضه روبه‌رو بود اکنون در بیشتر طول سال قیمت‌ها بسیار بالا است و این محصولات در سایه سیاست‌های تنظیم بازار به قیمت‌های بسیار بالا عرضه می‌شود.
باید گفت، در واقع افزایش واردات این محصولات تنها باعث افزایش قیمت‌ها شده است تا پیش از واردات نارنگی خارجی به بازار قیمت این محصول 200 و حداکثر 300 تومان بود. این در حالی است که در سال جاری قیمت این محصول در بازارهای داخلی کمتر از 500 تا600 تومان نبوده چراکه نارنگی وارداتی هیچ‌گاه به قیمتی کمتر از 600 تومان عرضه نشده و این امر در افزایش قیمت نارنگی تولید داخل نیز مؤثر بوده است.
همچنین عرضه گوجه فرنگی حتی به قیمت 1200 تومان در شرایط کنونی نیز نشانگر ناکار‌آمدی این سیاست‌ها در تنظیم بازار محصولات کشاورزی بوده است که این نابسامانی‌ها خصوصاً در روزهای پایانی سال و شب عید بیشتر می‌شود.
تأثیر تسهیل شرایط قرنطینه در تنظیم بازار
از سوی دیگر رئیس مجمع امور صنفی، توزیعی و خدماتی با اشاره به این‌که واردات محصولات کشاورزی نیازمند طی مدت زمان قرنطینه است، می‌گوید: نظارت بر واردات این محصولات با اعمال مقررات توسط وزارت جهاد کشاورزی صورت می‌گیرد تا در صورتی که محصولات وارداتی مشکلی نداشت اجازه واردات داده شود.
گرچه هنوز توافق اخیر وزارتخانه‌های بازرگانی و جهاد کشاورزی به اتحادیه‌ها و اصناف ابلاغ نشده و باید این تصمیمات ابلاغ شود تا وارد کنندگان با اطلاع از این شرایط نسبت به واردات اقدام کنند.
قاسم نوده فراهانی می‌افزاید: اکنون برای قرنطینه محصولات کشاورزی از 10تا30 روز زمان لازم است که در نشست اخیر مقرر شده این زمان حداکثر به 10 روز کاهش یابد. گرچه به‌زودی با عرضه سیب زمینی و گوجه فرنگی تولیدی بندر عباس و جیرفت به بازار، نیازی به واردات این محصول نخواهد بود.
وی می‌افزاید: همچنین بر اساس آمار ارایه شده از میزان تولید و مصرف محصولات کشاورزی در کشورمان برای تنظیم بازار، کمبودی در زمینه تأمین میوه و مرکبات شب عید وجود ندارد و وزارتخانه‌های بازرگانی و جهاد کشاورزی در صورت نیاز به واردات در این زمینه تصمیم‌گیری و وارد کنندگان نسبت به واردات اقدام خواهند کرد. همچنین این توافق‌نامه باعث تسریع در واردات محصولات کشاورزی شده و این امر از سو‌دجویی برخی افراد برای احتکار محصولات کشاورزی مورد نیاز تنظیم بازار شب عید جلوگیری خواهد کرد.
توافقی که عقیم خواهد ماند
از سوی دیگر عضو هیأت رئیسه کمیسیون کشاورزی با هشدار به وزرای جهاد کشاورزی و بازرگانی، می‌گوید: اگر نظارت و مدیریت قوی و منسجمی از سوی دستگاه‌های مسئول در فرآیند تولید و توزیع انجام نشود یقیناً سلف‌خران و واسطه‌ها توافق وزرای بازرگانی و جهاد کشاورزی را عقیم می‌گذارند.
هدایت‌الله میر مراد زهی با مثبت ارزیابی کردن همکاری وزارتخانه‌های بازرگانی و جهاد کشاورزی می‌افزاید: همکاری اصولی وزارتخانه‌های بازرگانی و جهاد کشاورزی از هم‌اکنون یقیناً موجب کنترل قیمت و تزریق سریع‌تر محصولات کشاورزی به بازار به‌ویژه در روزهای پایانی سال می‌شود.
نماینده سراوان خواستار تقویت مدیریت و نظارت در فرآیند تولید و توزیع شده و می‌افزاید: تعدادی از مسئولان میادین میوه و سبزی معتقدند، واسطه‌های زیادی در میادین اصلی میوه و سبزی مستقر هستند که تولیدات کشاورزان را به قیمت پایین اما به‌صورت نقدی خریداری و به بارفروشان یا فروشندگان محصولات کشاورزی در سطح شهرها می‌فروشند.
به نظر آنها، این طیف موجب افزایش قیمت مصرف‌کننده شده و کنترل چنین وضعیتی، نیازمند مدیریت و نظارت قوی وزرای کشاورزی و بازرگانی است.
این عضو هیأت رئیسه کمیسیون کشاورزی با بیان این‌که در مبادی ورودی کشور به‌ویژه مناطق گرمسیری همچون منطقه سیستان و بلوچستان موانعی از سوی دولت ایجاد شده است که موجب شده تا قرنطینه محصولات کشاورزی به‌درستی انجام نشود، می‌گوید: به عنوان یک کارشناس بخش کشاورزی پیشنهاد می‌کنم در مبادی ورودی کشور، پست‌های قرنطینه نباتی دارای کارشناسان متخصص مستقر شده تا بی‌آن‌که به مرکز استان رفت‌وآمدی شود، در صورت اثبات آلوده نبودن محصولات کشاورزی کاغذبازی اداری حذف و محصولات کشاورزی سریع‌تر به بازار مصرف وارد شود.
گرچه در صورت افزایش سطح زیرکشت زمین‌های کشاورزی و افزایش برداشت در هکتار، طبیعتاً میزان تولیدات محصولات کشاورزی نیز افزایش می‌یابد.