تاریخ انتشار: ۷ دی ۱۳۹۰ - ۰۸:۴۹

سید رضا صائمی: «آی‌فیلم» یک شبکه عرب‌زبان ایرانی است که در ۹سپتامبر ۲۰۱۰ مصادف با عید فطر سال ۱۳۸۹ آغاز به کار کرد.

هدف اصلی این شبکه، پخش فیلم‌ها و سریال‌های ایرانی برای جهان عرب در تمام طول ساعات شبانه‌روز است. رویدادهای تاریخی، مشاهیر و روحیه استعمارستیزی از موضوعاتی است که قرار است در این شبکه مطرح شوند. مخاطبان مورد نظر این شبکه حدود ۳۰۰میلیون نفر هستند و پیش‌بینی می‌شود یکی از شبکه‌های پرطرفدار جهان عرب شود.

این شبکه در بسیاری از کشورهای عربی دفتر دارد. برنامه‌های تهیه‌شده در این شبکه توسط دوبلورهای کشورهای سوریه، لبنان و امارات متحده به زبان عربی برگردانده می‌شوند. البته مدتی است که این شبکه مجهز به سیستمی شده که همزمان مخاطب می‌تواند با انتخاب زبان فارسی این فیلم و سریال‌ها را به زبان اصلی تماشا کند. اما آنچه تا‌کنون از این شبکه شاهد بودیم بازپخش فیلم و سریال‌هایی بوده که مخاطبان ایرانی بارها آن را از شبکه‌های داخلی خودمان نیز دیده بودند. حتی برخی از این سریال‌ها پس از مدت کوتاهی که از پایان پخش آن در شبکه‌های داخلی گذشته روی آنتن می‌روند.

واقعیت این است که بازپخش فیلم و سریال‌های ایرانی برای مخاطبان عرب زبان که قبلا این آثار را ندیده‌اند ممکن است تازگی داشته باشد اما برای مخاطب ایرانی فقط تکرار مکررات است و جذابیت و تازگی ندارد.

البته بازپخش این مجموعه‌ها بدون کارکرد هم نیست. مثلا اگر کسی موفق نشده تا در زمان پخش یک سریال آن را تماشا کند اکنون از این فرصت برخوردار است که به تماشای آن بنشیند یا بازپخش برخی سریال‌ها و طنزهای شبانه مثل پاورچین، زیرآسمان شهر و بدون شرح که در یک ماه گذشته از این شبکه پخش شد به واسطه حس نوستالژیک و جاذبه خاطره بازی برای بسیاری از مخاطبان ایرانی دلنشین است و لذا نمی‌توان کارکرد آنها را در جلب رضایت مخاطب انکار کرد اما بدون شک این ساختار و برنامه‌ریزی برای یک شبکه بین‌المللی کافی نیست و مخاطبان انتظار دارند تا با آثار تولیدی و اختصاصی این شبکه مواجه شوند؛ سریال‌ها و تله‌فیلم‌هایی که محصول تولیدات این شبکه تلویزیونی بوده و برای نخستین‌بار و فقط توسط این شبکه قابل دریافت باشد. همین تولیدات اختصاصی است که موجب اعتبار و هویت بخشی به این شبکه شده و آن را وابسته و آبشخور شبکه‌های دیگر نمی‌کند. بدیهی است که تازگی یا تکراری بودن محتوای برنامه‌های این شبکه، با تعیین نوع مخاطبان آن معلوم می‌شود. اگر مخاطبان این شبکه را کشورهای همسایه و عرب‌زبان بدانیم قطعا این برنامه‌ها طراوت و تازگی دارد و به‌نظر می‌رسد با رویکردی که این شبکه در انتخاب سریال‌های ایرانی دارد بتواند طیف‌های مختلفی از مخاطبان خارجی را جذب کند.

هرچند که باید اهتمام بیشتری روی دوبله این آثار به زبان عربی داشت تا محصول کار مثل آثار سطحی و نازل شبکه‌های فارسی‌زبان ماهواره‌ای نشود اما وقتی قلمرو مخاطبان این شبکه به بینندگان داخلی و فارسی زبان ایرانی نیز گسترش یافته است سهم آثار تولیدی و تازه باید بیشتر شود که درحال‌حاضر صفر بوده و به غیر از بازپخش مجموعه‌های تلویزیونی چیز دیگری وجود ندارد. هرچند ذائقه مخاطب ایرانی و میل فرهنگی او به تداعی خاطرات گذشته و لذت از این نوستالژی موجب شده تا‌ «آی فیلم» مخاطبان ایرانی خود را حفظ کند. اتفاقا این شبکه فرصتی است تا از ظرفیت‌های نمایشی و انسانی که در بخش فیلم و سریال نهفته است استفاده شده و چه بسا از طریق تولیدات این شبکه بتوان به آثار فاخر و ارزشمندی دست یافت که به‌ تدریج «آی فیلم» را به شبکه‌ای مرجع در تولیدات آثار نمایشی بدل کند. ضمن اینکه این شبکه از حیث محتوی و مضمون نیز نیازمند تنوع بیشتری در انتخاب سوژه است.

اکثر فیلم‌ها و سریال‌هایی که از‌ «آی فیلم» پخش می‌شود یا ملودرام‌های خانوادگی است یا مجموعه‌های طنز و کمدی، درحالی‌که می‌توان با پوشش گونه‌های دیگر سینمایی تعداد بیشتری از سلیقه‌ها را جذب کرد و موجب افزایش مخاطبان این شبکه شد. البته مدیر شبکه بین‌المللی فیلم و سریال ایران معتقد است:«شعار اصلی «آی فیلم» شبکه نمایش برای خانواده است و همین شعار بیانگر ویژگی منحصر به فرد «آی فیلم» است زیرا بسیاری از رقبای ما، فاقد جایگاه مناسب برای پخش در محیط سالم خانوادگی هستند. یکی از مهم‌ترین دلایل جذابیت «آی فیلم» در خارج از کشور رعایت همین ارزش‌های فرهنگی و انسانی است» ولی واقعیت این است که همین خانواده ایرانی نیز انتظار دارد تا تنوع بیشتری در آثار نمایشی این شبکه وجود داشته باشد و هرکس با هر سلیقه‌ای بتواند ژانر مورد علاقه خود را در این شبکه پیدا کند.

به‌نظر می‌رسد که شبکه «آی فیلم» برای اعتلای کیفی خود و افزایش و رضایت مخاطبانش باید سهم تولیدات خود را دست‌کم به اندازه بازپخش فیلم و سریال‌ها بالا ببرد و از ظرفیت‌های تبلیغاتی شبکه‌های داخلی برای معرفی این آثار و دیده‌شدن آنها استفاده کند. این شبکه می‌تواند اعتبار رسانه ملی را در تولید آثار نمایشی بالا ببرد.