حالا که حزب الله لبنان توانسته است ستونهای خیمه اسرائیل را تکان دهد، می تواند مدعی باشد بنیان این ستونها را شیردختران و شیرپسرانی لرزاندند که کمربندهایشان پر از انفجار و شهادت بود. به همین بهانه نقد کتاب کمربندهای انفجاری را می خوانیم که به تازگی توسط نشر شاهد منتشر شده است.
«کمربندهای انفجاری» از معدود کتاب هایی است که با کلامی روایت گونه، به گوشه ای از مسائل مربوط به مبارزات و مبارزان فلسطینی پرداخته است و از این زاویه، اثری بسیار ارزشمند و خوب است.
انتشارات «نشر شاهد» به گفته خود طبق وظیفه ای که گسترش فرهنگ ایثار و شهادت و تبیین و تشریح زندگی شهیدان است،با چاپ این کتاب قصد داشته است گوشه ای از تاریخ مقاومت و مبارزات ملت مسلمان فلسطین و سرگذشت شهیدان این سرزمین مقدس را به نمایش گذارد.
کتاب مذکور تدوین رضا عبداللهی صابر و ترجمه فاضله میرغفوریان، در هشتاد و پنج صفحه و بیست و سه بخش می باشد که البته یک فصل بندی مناسب می توانست این بیست و سه قسمت را به سه فصل کلی بخش بندی کند:
بخشی که به روایت گوشه ای از زندگی و کیفیت شهادت چند تن از شهدای فلسطینی پرداخته است، بخشی در استناد به وصیت نامه ای از برخی شهدای انتفاضه و فصلی هم در استناد به بیانیه های صادره از گروههای مختلف مبارزاتی در فلسطین به مناسبت شهادت چند تن دیگر از شهدایشان.
متاسفانه علی رغم موضوع و دیدگاه نسبتا جدید کتاب و اهمیت آن، به یادآوری چند نکته شاید بیراه نباشد: اول اینکه مقدمه ای مفصل در ارتباط با تاریخچه (هر چند خلاصه)، چگونگی و چرایی مبارزات در فلسطین و نهایتا توضیحاتی در بررسی مسئله عملیات استشهادی و شهادت طلبانه، در این کتاب بسیار ضروری مینماید.
پیش از اینکه به ذکر نام و سرگذشت مجملی از برخی شهدای شهادت طلب پرداخته شود، علی القاعده مخاطبانی در نظر گرفته می شوند که اصلا در جریان دلایل، اهداف و کیفیت اینگونه عملیات قرار ندارند پس توضیحاتی در این زمینه لازم بوده است. در ثانی، در قسمت نخست کتاب که شهادت چهارده تن از شهدای فلسطینی شرح داده شده است، روایت هایی از چگونگی رشد و پرورش آن ها، محیط خانوادگی- اجتماعی و در نهایت کانالی که یک مبارز فلسطینی در آن قرار گرفته-تا به جایی برسد که هدفش شهادت باشد آن هم از طریق عملیات شهادت طلبانه- کمتر به چشم می خورد.
آوردن فرازها یا کل وصیت نامه های برخی از این شهدا در کتاب جایگاه خوب و مناسبی دارد اما جای داشت که بیشتر از آنها استفاده شود. در این قسمت، یکی از شهدایی که وصیت نامه او قید شده است، شهید محمود سالم صیام است که متاسفانه در کتاب هیچ توضیحی در مورد شخصیت، موقعیت و شهادت او آورده نشده است و حتما سؤالاتی در مورد او در ذهن شکل می گیرد: این شهید که وصیت نامه او در این کتاب ذکر شده، که بوده است، چه نقشی در مبارزات فلسطین ایفا می کرده و چگونه به شهادت رسیده است؟
در مورد قسمت پایانی کتاب هم جای داشت که حتی توضیحاتی در مورد مثلا جنبش مقاومت اسلامی حماس، جنبش جهاد اسلامی فلسطین و دیگر گروه هایی که برای شهادت شهدای مختلف فلسطین بیانیه صادر کرده اند آورده شود.
همه موارد ذکر شده فوق می توانستند در جذابیت، رسایی مفهوم و زیبایی و گیرایی بیشتر محتوای کتاب مؤثر باشند متاسفانه چاپ این کتاب کمی عجولانه و بدون توجه به اطلاعات کامل مخاطبین به نظر می آید. چرا که یک مخاطب ایرانی با اطلاعات متوسط، لزوما تمام ارگان ها و گروه های مبارزاتی فلسطینی و یا اصطلاحات و اهداف ریز آنها را نمی شناسد.
درست است که سیر کلی این مجموعه در راستای شناساندن فرهنگ شهادت طلبی است منتها «کمربندهای انفجاری» می توانست با اندک تامل بیشتر و کمی صرف وقت مفید برای ضمیمه کردن بخشهای متعددی که جایشان واقعا در میان قسمت های متعدد کتاب خالیست از جمله اینکه حتی عکسی از این همه شهدای ذکر شده در کتاب، به آن ضمیمه نشده است به یک کتاب مرجع پربار مبدل گردد.
در آخر باید متذکر شد که برای مؤسسه ای مثل نشر شاهد، حیف است که حین چاپ کتب های مفید، جدید و بکر،در راستای اهداف فرهنگی- اسلامی کشورمان، بخاطر پاره ای کوتاهی ها، از ارزش آثارش کاسته شود.