تاریخ انتشار: ۸ بهمن ۱۳۹۰ - ۰۶:۳۸

ترجمه - حمیدرضا خطیبی: اگر روسیه دوران استالین- آنگونه که وینستون چرچیل آن را در سال‌1939 توصیف کرد- معمایی رازآلود و پیچیده بود، کره‌شمالی 72‌سال پس از توصیف چرچیل بیش از روسیه برای سازمان‌های اطلاعاتی غرب پیچیده و رازآلود است.

انقلاب تکنولوژیک که پای جهان خارج را طی سال‌های اخیر از طریق اینترنت، گوشی‌های هوشمند، توییتر، فیس بوک و یوتیوب به قلمروی حکومت‌ها در سراسر جهان باز کرده، تازه در حال رسیدن به سواحل کره‌شمالی است.

کره‌شمالی هدف [اطلاعاتی] بسیار پیچیده‌ای است. هیچ‌گونه آزادی تردد برای شما در داخل خاک این کشور وجود ندارد و مردم آن حتی با یکدیگر به سختی ارتباط دارند، چه رسد به جهان خارج. مشغله نخست ایالات متحده و متحدانش درباره کره‌شمالی در حال حاضر این است که دریابند چه کسی زمام امور را در این کشور در دست گرفته است. تحلیل‌گران اطلاعاتی همچنین به‌دنبال یافتن علائمی از توازن قوا بین رهبر جدید و ارتش قدرتمند کره‌شمالی هستند، البته تمام تحلیل‌ها بر مبنای حدس و گمان است. دیوید مکسول، از مدیران برنامه مطالعات امنیتی در دانشگاه جورج‌تاون در واشنگتن به نکته مهمی برای سازمان‌های اطلاعاتی خارجی در قبال کره‌شمالی اشاره می‌کند: آنچه نفوذ به درون کره‌شمالی را دشوار می‌کند، تسلط حکومت این کشور بر جریان اطلاعات در این کشور است؛ نکته‌ای که موجب دوام رهبران پیونگ‌یانگ شده است.

در حال حاضر زیرساخت شبکه ارتباطات را در کره‌شمالی، شبکه‌ای از فیبر نوری تشکیل می‌دهد که 11سال پیش به‌صورت زیرزمینی نصب شد و امکان کنترل تبادل اطلاعات را برای حکومت این کشور آسان می‌کند. این در حالی است که امکان استفاده از شبکه جهانی تلفن همراه، ارتباطات ماهواره‌ای یا اینترنت در کره‌شمالی فراهم نیست.

به‌کارگیری جاسوس و دریافت اطلاعات انسانی از درون کره‌شمالی حتی بسیار دشوارتر است. یک مانع مهم در این زمینه برای سازمان‌های اطلاعاتی ایالات متحده آن است که آمریکا سفارتخانه‌ای در پیونگ‌یانگ ندارد تا بتواند از آن به‌عنوان پوشش افسران اطلاعاتی استفاده کند.خارجی‌های انگشت‌شماری اجازه ورود به کره‌شمالی را می‌یابند و آنان که به خاک این کشور وارد می‌شوند، فارغ از موقعیت خود و روابط کشورشان با کره‌شمالی، هرجا بروند آشکارا تعقیب می‌شوند. در اواخر دهه1980، جاستین نیوکا، از وزرای دولت زیمبابوه که همراه رابرت موگابه، نخست‌وزیر این کشور در چارچوب دیداری رسمی در کره‌شمالی به سر می‌برد، برای تهیه سیگار بدون همراه کره‌ای خود به لابی هتل محل اقامتش مراجعه کرد. ماموران امنیتی به محض دیدن او بدون همراهش، وی را متوقف کردند و به اتاقش بازگرداندند. آقای نیوکا بعدها در مصاحبه‌ای در این باره گفت: رفتار آنها مودبانه، اما جدی و بدون تعارف بود.

به گفته دیوید مکسول، امکان استفاده اطلاعاتی از اتباع کره‌شمالی که به خارج سفر می‌کنند عملا غیرممکن است؛ زیرا آنان نه تنها طی سفر تنها نیستند، بلکه خانواده‌هایشان تا سه نسل باید تاوان خیانت احتمالی آنها - و حتی پخش شایعه در این باره - را بدهند. پس از آنکه هوانگ‌جانگ یوپ، از مشاورین کیم‌جونگ ایل در سال1997 به کره‌جنوبی گریخت، همسر و یکی از دخترانش خودکشی کردند و 3فرزند دیگر او نیز به اردوگاه‌های کار فرستاده شدند.


درحالی‌که ایالات متحده برای کسب اطلاعات از کشورهایی چون، کوبا، روسیه و چین متکی به متحدین خود و در برخی موارد کشورهای رقیبش است، منابع مطمئن درباره کره‌شمالی معدود و جدا از هم هستند.

چینی‌ها دسترسی محدودی به کره‌شمالی دارند و تمایلی به در اختیار گذاشتن اطلاعاتشان با آمریکایی‌ها ندارند، چرا که تصور می‌کنند واشنگتن قصد سرنگونی حکومت پیونگ یانگ را دارد و با هدف مهار چین نیروهایش را در کره‌جنوبی نگه داشته است. به گفته یک مقام اطلاعاتی در واشنگتن، گزارش‌های پکن طی سال‌های اخیر از شرایط جسمی کیم جونگ ایل همواره مثبت و خوش بینانه بود.

آلمان از گذشته‌های دور کشوری بود که رهبران کره‌شمالی برای درمان راهی آن می‌شدند. اما از زمان فروپاشی دیوار برلین و پیوستن آلمان شرقی و غربی به یکدیگر، این کشور دیگر منبع [اطلاعاتی] موثقی درباره شرایط جسمی و سلامت رهبران کره‌شمالی محسوب نمی‌شود. به گفته یک مقام آمریکایی، این در حالی است که با بهبود سطح پزشکی و درمانی چین، این کشور تبدیل به مقصد درمانی رهبران پیونگ یانگ شده است. از سوی دیگر به‌نظر می‌رسد رهبر جدید کره‌شمالی جوان و سالم است و کمتر از پدر دائما بیمارش نیاز به مراقبت‌های درمانی دارد.آنچه به این چالش‌ها بیش از پیش دامن می‌زند این واقعیت است که به‌رغم عقب‌ماندگی عمومی کره‌شمالی، تشکیلات اطلاعاتی این کشور از ظرفیت و قابلیت بالایی برخوردار است.

دشواری‌های کسب اطلاعات درباره کره‌شمالی را تا حدی می‌توان با این نکته توجیه کرد که منافع ایالات متحده در این کشور متمرکز بر برنامه‌های هسته‌ای و موشکی پیونگ یانگ، صادرات سلاح از کره‌شمالی، حمایت از گروه‌های تروریستی و تهدید نظامی این کشور علیه همسایگانش است و جا به جایی نظامیان، آزمایش‌های موشکی و سایر فعالیت‌های نظامی توسط ماهواره‌های جاسوسی آمریکا رصد می‌شود.

اطلاعات اقتصادی، آنگونه که در مورد کشوری مانند چین اهمیت دارد، در مورد کره‌شمالی مد نظر واشنگتن نیست، زیرا کره‌شمالی تجارت محدودی با جهان خارج دارد. کسب گزارش درباره ثبات داخلی این کشور نیز - که درمورد کشورهایی چون مصر، سوریه و اینک روسیه بسیار مهم است- چندان با اهمیت ارزیابی نمی‌شود، چرا که تحلیل‌گران انتظار تغییر ناگهانی در کره‌شمالی ندارند.به گفته یک مقام آمریکایی، آگاهی فوری از درگذشت کیم جونگ ایل نیز چندان مهم نبود، چرا که در کره‌شمالی نیازی به جایگزینی فوری رهبر جدید احساس نمی‌شود.

طی سال‌های اخیر تصاویر اطلاعاتی دریافتی از کره‌شمالی شفاف‌تر شده است. چندی قبل، نیروی دریایی ایالات متحده یک کشتی حامل قطعات موشک را که از این کشور رهسپار میانمار بود، متوقف و آن را وادار به بازگشت به کره‌شمالی کرد.

بلومبرگ