سال‌های رو به تخته سیاه

این ساختار در بیشتر کشور‌های جهان در یک الگوی 12‌ساله شکل گرفته که از ابتدای رشد مناسب جسمی (حدود 6‌سال) شروع شده و به بلوغ قانونی (حدود 18‌سال) ختم می‌شود. جزئیات الگو در نقاط مختلف بسیار متفاوت است و در بین کشورهای مختلف و حتی درون کشورهایی مانند کانادا و سوئیس اختلاف‌هایی را نشان می‌دهد. در بررسی این تفاوت‌ها می‌توان دریافت که جز اروپا، نمونه‌های افراطی ساختار آموزشی بیشتر در کشورهای کوچک و درحال توسعه هر قاره اجرا می‌شود و اغلب کشورهای توسعه‌یافته به‌جای دنبال کردن الگوها و دگرگونی دائم دوره‌های کوتاه و بلند به‌دنبال تقویت کاربردی آموزش و استفاده مفید از ساعات درسی هستند؛ ساعاتی که بنا به استعداد دانش‌آموزان تعیین می‌شود نه سیاست‌های کارشناسان که دانش‌آموز را وادار به داشتن استعدادی خاص کند! اگر مقصود از آموزش عمومی ایجاد مهارت‌های همگانی مورد نیاز است و فارغ‌التحصیلان آن باید برای ورود به بازار کار یا تحصیلات عالی آماده شوند این کارکرد تنها با تغییر دوره‌ها و‌سال‌ها عوض نخواهد شد. در این گزارش می‌توانید شمایی از الگو‌های آموزشی در چند کشور و قاره جهان را مشاهده کنید.

برنامه آموزشی در 5 کشور

کره جنوبی

از‌سال 1948، مدارس کره ملزم هستند تا برنامه درسی ملی را اجرا کنند. ساختار وزارت آموزش و پرورش کره 3 - 3 -6 است که شامل 6‌سال ابتدایی، 3‌سال راهنمایی و 3‌سال دبیرستان است. بیشتر مدارس در کره دولتی هستند ولی تعدادی مدرسه خصوصی نیز وجود دارد. ‌سال تحصیلی در کره از اول مارس تا آخرین روز فوریه و شامل بیش از 220 روز است که از این میان، 204 روز به آموزش و 16 روز به فعالیت‌های فوق‌برنامه و جشنواره اختصاص دارد. 3دوره تعطیلی در طول‌سال تحصیلی اعمال می‌شود. دانش‌آموزان در هر هفته، از دوشنبه تا شنبه به مدرسه می‌روند. در سطح ابتدایی، دانش‌آموزان 24 تا 31‌ساعت در هفته و در سطح دبیرستان، 34‌ساعت در هر هفته به مدرسه می‌روند. پیش از این متوسط تعداد دانش‌آموزان در کلاس‌های درس دوره ابتدایی 37نفر بود و این تعداد برای دوره راهنمایی و دبیرستان 10 نفر بیشتر می‌شد.

کانادا

کشور کانادا دارای یک حکومت مرکزی و چندین حکومت فدرالی استانی است که آموزش و پرورش آن به وسیله استان‌ها اداره می‌شود. ساختار آموزش و پرورش کانادا عموما 3- 3- 6 است و در طول‌سال، 180 تا 200 روز درسی وجود دارد که تعطیلات ملی و محلی بر آن تاثیر می‌گذارد. دانش‌آموزان ابتدایی هفته‌ای 30ساعت به مدرسه می‌روند که 23 تا 24‌ساعت از آن، صرف تدریس و بقیه آن صرف بازی روزانه، نهار و زنگ تفریح می‌شود. در دبیرستان، دانش‌آموزان هفته‌ای 30 تا 35‌ساعت به مدرسه می‌روند. در کانادا ممکن است کلاس‌هایی با بیش از 40 دانش‌آموز وجود داشته باشند ولی یک دهه پیش میانگین تعداد دانش‌آموزان در ایالت کبک، برای دوره ابتدایی 27 نفر و برای دوره دبیرستان 30 نفر بود.

ژاپن

آموزش و پرورش طبق الگوی 3-3-6 است. آموزش اجباری شامل ‌6سال در مدارس ابتدایی و ‌3سال در مدارس متوسطه است. در آموزش و پرورش ژاپن هم مدرسه خصوصی وجود دارد و هم مدرسه دولتی اما دولت بر آموزش تسلط کامل دارد. ‌سال تحصیلی از اول آوریل شروع و 31مارس تمام می‌شود و بیشتر مدارس ابتدایی و متوسطه، به‌مدت 35 هفته یا 190 روز باز هستند. روزهای مدرسه‌ای در هر هفته از دوشنبه تا جمعه است و دانش‌آموزان در هر روز، 6‌ساعت به مدرسه می‌روند. تعداد متوسط دانش‌آموز در کلاس‌های ابتدایی 29 نفر و دردوره متوسطه 34نفر است.

سنگاپور

هر دانش‌آموز سنگاپوری حداقل 10سال آموزش عمومی می‌بیند که شامل 6سال دوره ابتدایی و 4سال متوسطه است. تمام دانش‌آموزان در پایان پایه ششم، دریک آزمون ملی ارزشیابی می‌شوند سپس براساس توانایی‌هایشان، در یکی از دوره‌های نظری یا فنی ثبت‌نام می‌کنند. پس از پایان دبیرستان، دانش‌آموزان حتما باید یک دوره دو‌ساله را برای ورود به کالج کمبریج - سنگاپور بگذرانند. هر‌سال تحصیلی، شامل 4 ترم 10هفته‌ای است. بین ترم‌های 1 و 2 و بین ترم‌های3 و 4 مدارس یک هفته تعطیل است.

یک تعطیلات 4هفته‌ای در پایان نیم‌سال و یک تعطیلات طولانی 6هفته‌ای در پایان‌سال وجود دارد. هفته درسی مدارس از دوشنبه تا جمعه است و فعالیت‌های فوق‌برنامه، قبل یا بعد از‌ساعت مدرسه یا در روز شنبه برگزار می‌شود. متوسط تعداد دانش‌آموزان در کلاس‌های دوره ابتدایی 37نفر، در کلاس‌های دبیرستانی 35نفر و در سطح کالج کمتر از 22نفر است.

انگلستان

آموزش اجباری در انگلستان از 5‌سالگی تا 16‌سالگی است و سطوح ابتدایی ( 11 - 5‌سالگی ) و راهنمایی ( 16 - 11‌سالگی ) را در برمی‌گیرد. تا پایان پایه 11، درس‌های ریاضی و علوم، اجباری هستند. در انگلستان، ‌سال تحصیلی به 3بخش تقسیم شده است که شامل یک تعطیلات تابستانی طولانی و یک تعطیلات کوتاه 2 تا 3هفته‌ای در کریسمس و عید پاک است. هفته درسی مدارس از دوشنبه تا جمعه و روز درسی، تقریبا 6‌ساعت است. متوسط تعداد دانش‌آموزان در دوره ابتدایی در هر کلاس 27دانش‌آموز و در دوره دبیرستان، 22دانش‌آموز در هر کلاس است. طبق قانون بیشتر مدیران مدارس توسط انجمن محلی تعیین می‌شوند.

دوره های آموزشی در 5 قاره

اروپا

مقطع آموزش پایه( اجباری): آموزش پایه در تعداد کمی از کشورهای این قاره (7 درصد) برای مثال کشورهای آلبانی، مقدونیه، لهستان و... تنها مقطع ابتدایی را در برمی‌گیرد. در اکثر کشورها نیز (88درصد) این مقطع شامل مقطع ابتدایی و مقدماتی متوسطه می‌شود. این وضعیت در کشورهایی مانند آلمان، بلژیک، انگلیس، هلند و... اجرا می‌شود. در میان کشورهای اروپایی طولانی‌ترین مقطع آموزش مربوط به کشور هلند با 13‌سال و بعد از آن کشورهایی مانند آلمان، بلژیک و... به میزان 12‌سال به طول می‌انجامد. کوتاه‌ترین مقطع آموزش پایه نیز 8‌سال بوده که در کشورهایی مانند،اسلوونی، بلغارستان، رومانی، سن‌مارینو و... دیده می‌شود.

سن ورود به آموزش پیش دبستانی: در میان کشورهای اروپایی پایین‌ترین سن ورود به آموزش پیش‌دبستانی سن دو‌سالگی بوده که در کشورهای اسپانیا، ایسلند، فرانسه و... مشاهده شده و بالاترین سن ورود به این مقطع پنج سالگی است که تنها در کشور سوئیس به اجرا درمی‌آید. در اکثر کشورهای این قاره سن ورود به مقطع پیش‌دبستانی سن 3‌سال است.
مقطع آموزش ابتدایی: پایین‌ترین سن ورود به مقطع آموزش ابتدایی سن چهار‌سالگی است و مسن‌ترین دانش‌آموزان شاغل به تحصیل در مقطع ابتدایی نیز در کشورهای لهستان و مقدونیه به‌دلیل طولانی بودن آن مقطع با 14‌سال سن به چشم می‌خورد. طولانی‌ترین مقطع ابتدایی با 8‌سال نیز در کشورهای آلبانی و مقدونیه به اجرا درمی‌آید. کوتاه‌ترین طول مقطع نیز 3‌سال بوده که متعلق به روسیه است. مقطع آموزش متوسطه در اکثر کشورهای این قاره (86 درصد) به 2مقطع کوتاه‌تر تقسیم شده که با عناوین مقطع مقدماتی متوسطه و مقطع تکمیلی متوسطه شناخته می‌شوند. کوتاه‌ترین طول مدت متوسطه در مجموع کشورهای قاره اروپا در کشورهای آلبانی، مقدونیه و لهستان با طول مدت 4‌سال دیده شده و طولانی‌ترین مقطع متوسطه 9‌سال است که در کشور آلمان به اجرا درمی‌آید.

اقیانوسیه

مقطع آموزش پایه: در برخی از کشورهای این قاره (20 درصد) برای مثال کشورهای تووالو، جمهوری وانواتو، ساموآ و... تنها مقطع ابتدایی را دربرمی‌گیرد و در اکثر کشورها نیز (65 درصد) این مقطع شامل دو مقطع ابتدایی و مقدماتی متوسطه می‌شود. این روال آموزشی در کشورهایی مانند استرالیا، توکلو، زلاندنو، گوام به اجرا درمی‌آید. درمیان کشورهای اقیانوسیه طولانی‌ترین مقطع آموزش پایه مربوط به کشورهای توکلو و سانوآی آمریکا با 12‌سال طول مدت مقطع است. کوتاه‌ترین مقطع آموزش اجباری متعلق به جمهوری وانواتو است که در آن مقطع، آموزش حداقل 6‌سال به‌طول می‌انجامد.

سن ورود به آموزش پیش‌دبستانی: پایین‌ترین سن ورود به آموزش پیش‌دبستانی سن دو‌سالگی بوده که در کشور زلاندنو مشاهده شده و بالاترین سن ورود به این مقطع پنج‌‌سالگی است که در کشورهای گوام، نائورو و پاپواگینه‌نو دیده می‌شود. در نیمی از کشورهای این قاره سن ورود به مقطع پیش دبستانی سن سه‌‌سالگی بوده و در بقیه کشورها این میزان، از سن دو‌سالگی تا پنج‌‌سالگی متغیر است.

مقطع آموزش ابتدایی: پایین‌ترین سن ورود به مقطع آموزش ابتدایی سن پنج‌‌سالگی است که در کشورهای استرالیا، توکلو، زلاندنو و.... دیده می‌شود و مسن‌ترین دانش‌آموزان شاغل به تحصیل در مقطع ابتدایی نیز در کشورهای توکلو، توالو و گوام و.... (به‌دلیل طولانی بودن آن مقطع) با 13‌سال سن دیده می‌شود. طولانی‌ترین مقطع ابتدایی با 9‌سال در توکلو اجرا می‌شود. کمترین طول مقطع نیز با 5‌سال در کشورهایی مثل کالدونیای جدید و پولنسیا فرانسه دیده می‌شود.

مقطع آموزش متوسطه: در برخی از کشورهای قاره اقیانوسیه (45درصد) نظام آموزشی تنها به 2گروه تقسیم شده و از تفکیک بیشتری برخوردار نیست. کوتاه‌ترین طول مدت متوسطه در مجموع کشورهای قاره اقیانوسیه در کشور توکلو با مدت 2‌سال و در کشورهای توالو، گوام، نائورو با طول مدت 3‌سال و طولانی‌ترین مقطع متوسطه 7‌سال در کشورهایی مانند تونگا، جمهوری وانواتو، زلاندنو و... دیده می‌شود.

آمریکا

مقطع آموزش پایه: در برخی از کشورهای این قاره(31درصد)تنها مقطع ابتدایی را در برمی‌گیرد. برای مثال کشورهای، پاناما، مکزیک، پرو، پاراگوئه و... و در برخی از کشورها (69 درصد) مانند، آرژانتین، ایالات متحده آمریکا، دومینیکن، گرانادا و.... اجرا می‌شود. درمیان کشورهای آمریکایی طولانی‌ترین مقطع آموزش پایه مربوط به کشورهای آنگوئیلا و سنت کریستوفرونویس با 12‌سال است. کوتاه‌ترین مقطع آموزش پایه نیز به کشورهایی اختصاص دارد که آموزش در آن تنها مختص مقطع ابتدایی بوده و حداقل 5‌سال به طول می‌انجامد مانند کشور کلمبیا.

سن ورود به آموزش پیش‌دبستانی: درمیان کشورهای آمریکایی پایین‌ترین سن ورود به آموزش پیش دبستانی سن دو‌سالگی بوده که در کشورهای گوادلوپ، مارتینی گویان فرانسه و... مشاهده می‌شود و بالاترین سن ورود به این مقطع پنج‌سالگی است که کشورهای پاناما، گواتمالا، کوبا، شیلی از آن جمله‌اند. در اکثر کشورهای این قاره سن ورود به مقطع پیش دبستانی 3‌سال (47درصد) است.

مقطع آموزش ابتدایی: پایین‌ترین سن ورود به مقطع آموزش ابتدایی سن پنج‌سالگی است که در کشورهای باهاما بلیز و سنت لوسیا و.... دیده می‌شود و مسن‌ترین دانش‌آموزان شاغل به تحصیل در مقطع ابتدایی نیز در کشور السالوادور به‌دلیل طولانی بودن آن با 15‌سال سن و سپس کشورهای برزیل و ونزوئلا با 14‌سال سن دیده می‌شود. طولانی‌ترین مقطع ابتدایی با 9‌سال در کشورهای السالوادور و ونزوئلا و پس از آنها کشورهای دومینیکن، شیلی، برزیل و... با 8‌سال طول مدت مقطع اجرا می‌شود. کوتاه‌ترین طول مقطع 5‌سال بوده که در کشورهایی مثل، کلمبیا، گویان فرانسه، گوادلوپ و... به اجرا درمی‌آید. مقطع آموزش متوسطه در اکثر کشورهای این قاره (65 درصد ) به دو مقطع کوتاه‌تر تقسیم شده که با عنوان مقطع مقدماتی متوسطه و مقطع تکمیلی متوسطه شناخته می‌شوند. کوتاه‌ترین طول مدت متوسطه در ونزوئلا با طول مدت 2‌سال و طولانی‌ترین مقطع متوسطه 7‌سال در کشورهای جامائیکا، سورینام، گوادلوپ و... است.

آفریقا

مقطع آموزش پایه: در بسیاری از کشورهای قاره آفریقا (50درصد) تنها شامل مقطع آموزش ابتدایی می‌شود مانند (کشورهای اتیوپی، چاد، کامرون و گینه) و این درحالی است که در برخی کشورها نیز (41درصد) این مقطع از دو مقطع ابتدایی و مقدماتی متوسطه متشکل می‌شود. این وضعیت در کشورهای الجزایر، کنگو، تونس، نامیبیا، نیجر و... مشاهده می‌شود. در میان کشورهای آفریقایی طولانی‌ترین مقطع آموزش پایه به کشورهای ری‌یونیون، سنت هلنا، گابن و... با 10‌سال تعلق دارد. کوتاه‌ترین مقطع آموزش پایه نیز به کشورهایی اختصاص دارد که آموزش در آن مقطع تنها مختص مقطع ابتدایی با حداقل دوره آموزشی چهار‌ساله است که از آن جمله می‌توان به کشورهای سائوتومه و پرنسیپه اشاره کرد.

سن ورود به آموزش پیش دبستانی: درمیان کشورهای آفریقایی پایین‌ترین سن ورود به آموزش پیش‌دبستانی سن دوسالگی (در کشور ری یونیون) و بالاترین سن ورود به این مقطع سن شش‌‌سالگی است که در کشور نامیبیا گزارش شده است. در اکثر کشورهای این قاره سن ورود به مقطع پیش دبستانی در سنین 3‌ یا 4‌سال است.

مقطع آموزش ابتدایی: پایین‌ترین سن ورود به مقطع آموزش ابتدایی سن پنج‌‌سالگی در کشورهای سنت‌هلنا، سیرالئون و موریتوس دیده شده و مسن‌ترین دانش‌آموزان شاغل به تحصیل در مقطع ابتدایی نیز در کشور لیبی به‌دلیل طولانی بودن آن با 14‌سال سن مشاهده می‌شود. طولانی‌ترین مقطع ابتدایی با 9‌سال طول مدت مقطع در کشورلیبی و پس از آن کشورهای ملاوی و سودان با 8‌سال اجرا می‌شود. کوتاه‌ترین طول مقطع نیز4‌سال است.

مقطع آموزش متوسطه: در اکثر کشورهای این قاره (87/5درصد) مقطع متوسطه خود به دو مقطع کوتاه‌تر تقسیم می‌شود که با عنوان دوره مقدماتی متوسطه و مقطع تکمیلی متوسطه شناخته می‌شود. کوتاه‌ترین طول مدت مقطع متوسطه در کشور‌های لیبی و سودان با طول مدت 3‌سال گزارش شده و طولانی‌ترین مقطع متوسطه 7‌سال در کشورهای گینه، موزامبیک، چاد و.... دیده می‌شود.

آسیا

مقطع آموزش پایه: برخی از کشورهای قاره آسیا (26درصد) ازجمله کشورهای ترکیه، سوریه، ویتنام، ایران، امارات متحده عربی و... تنها شامل مقطع آموزش ابتدایی و در بیشتر کشورها نیز (48درصد) این مقطع دو مقطع آموزش ابتدایی و مقدماتی متوسطه را شامل می‌شود. در میان کشورهای آسیایی طولانی‌ترین مقطع آموزش به کشور برونئی با 12‌سال و کشور آذربایجان، ارمنستان، قزاقستان به‌مدت 11‌سال تعلق دارد. کوتاه‌ترین مقطع آموزش پایه نیز به کشورهایی اختصاص دارد که آموزش در آن مقطع تنها مختص مقطع ابتدایی بوده و حداقل دوره آموزشی 5‌سال به طول می‌انجامد. از جمله کشورهای فوق می‌توان به کشورهای میانمار، مغولستان، ویتنام و... اشاره کرد.

سن ورود به مقطع آموزش پیش دبستانی: در میان کشورهای آسیایی کمترین سن ورود به آموزش پیش‌دبستانی سن دو‌‌سالگی در کشور قبرس و بیشترین سن ورود به این مقطع سن‌ پنج‌سالگی است که در کشورهای تایلند، اندونزی، ایران و.... دیده می‌شود. در اکثریت قریب به اتفاق کشورهای قاره آسیا سن ورود به مقطع آموزش پیش‌دبستانی 3‌سال (48درصد) یا 4‌سال (34درصد) است.

مقطع آموزش ابتدایی: پایین‌ترین سن ورود به مقطع آموزش ابتدایی سن پنج ‌سالگی (در کشورهای، پاکستان، سریلانکا، میانمار) و مسن‌ترین دانش‌آموزان شاغل به تحصیل در مقطع ابتدایی نیز در کشورهای فلسطین و اردن به‌دلیل طولانی بودن آن مقطع با 15‌سال سن و کشور یمن با 14‌سال سن اجرامی‌شود. طولانی‌ترین مقطع آموزش ابتدایی (10‌سال) در کشورهای فلسطین و اردن است.

مقطع آموزش متوسطه: در اکثر کشورهای این قاره (86درصد) مقطع آموزش متوسطه خود از دو مقطع کوتاه‌تر با عناوین مقطع مقدماتی متوسطه و مقطع تکمیلی متوسطه متشکل می‌شود. طولانی‌ترین مقطع متوسطه 8‌سال نیز در کشورهای سریلانکا، کویت و در کشورهای آذربایجان، بنگلادش، ترکمنستان، سنگاپور و هند به‌مدت 7سال دیده می‌شود.

دوره‌های آموزشی 4کشور بنا به طول دوره و سن دانش‌آموزان

برزیل

آموزش ابتدایی:8‌سال(بین سطوح سنی 7‌سال تا 14سال)
آموزش متوسطه:3‌سال(بین سطوح سنی 15‌سال تا 17‌سال)

هند

آموزش ابتدایی: ‌۵‌سال( از ‌۶ تا ‌١١‌سالگی)
مقطع راهنمایی:‌٣‌سال( از ‌١١ تا ‌١۴‌سالگی)
مقطع متوسطه :‌٢‌سال( از ‌١۴ تا ‌١۶‌سالگی )
متوسطه‌ عالی و حرفه‌ای : مدت ‌٢‌سال( از سن ‌١۶ تا ‌١٨‌سالگی)

استرالیا

آموزش ابتدایی: 6‌سال (از 6 تا 12‌سالگی)
آموزش متوسطه:4‌سال( از 12 تا 16‌سالگی)
آموزش تکمیلی متوسطه:2‌سال (از 16 تا 18‌سالگی)

فدراسیون سوئیس

آموزش ابتدایی: ازسن 6 یا 7 سال تا 15 یا 16سالگی (به‌مدت 9 یا 10سال)
آموزش متوسطه: 7 تا 9‌سال
مقدماتی: 4 یا 5‌ساله
تکمیلی: 3‌سال یا بیشتر