وقتی به صدر جدول گیشه سال 90 نگاه میکنیم حضور چند فیلم میلیاردی جالب توجه به نظر میرسد ولی کافی است از 10فیلم پرفروش گذر کنیم تا متوجه فاصله زیاد بقیه آثار اکران سال90 با فیلمهای میلیاردی شویم. انتهای جدول گیشه هم به تسخیر فیلمهای گروه مخاطب خاص درآمده است تا مشخص شود که اجرای این طرح هم به سرنوشت طرحهای مشابه سالهای گذشته دچار شده است. از سوی دیگر باید به اکران نزدیک به 70فیلم ایرانی در سال 90 اشاره کرد که رقم قابل توجهی است؛ هر چند به شهادت آمار فروش، بیش از 70درصد این فیلمها در گیشه شکست خوردهاند. این در حالی است که امسال چندین فیلم شاخص به نمایش درآمد و میتوان گفت شاهد اکران پرباری بودیم.
مروری بر فیلمهای پرفروش نشان میدهد که تماشاگران سینما در سال90، به آثار استاندارد و خوشساخت توجه بیشتری نشان دادهاند اما اگر وضعیت کلی فیلمها را در نظر بگیریم به سختی میتوان به اکران سال90 نمره قبولی داد.
سیروس تسلیمی در رابطه با وضعیت گیشه در سال 90 گفت: اکران و گیشه در سال 90 واقعا خوب بود، چرا که دو سه پدیده داشت؛ فیلمهای «جدایی نادر از سیمین»، «ورود آقایان ممنوع» و «اخراجیها 3». در سینمای بعد از انقلاب این اتفاق کمتر پیش آمده که 3 فیلم بهاندازه کل فیلمهای سال فروش کنند. در سال 90 بسیاری از فیلمها میتوانستند با داشتن سالن مورد توجه قرار گیرند. فیلم «جدایی...» که در فرانسه یک میلیون و 100 هزار نفر به تماشایش رفتند با تراکم سالن توانست تماشاگران را برای دیدن فیلم خارجی جذب کند. امیدوارم مجلس جدید از نظر فرهنگی این مسائل را بررسی و زیرساختها را ترمیم کند تا فیلمها و سینما نجات یابند.
این پخشکننده، کمبود سالن را یکی از معضلات اساسی برای سینمای ایران دانست و افزود: متأسفانه هیچ تناسبی میان فیلمهای تولید شده و پروانه دار با تعداد سالنها وجود ندارد. در حال حاضر که سینمای ما به اسکار هم رسیده و این افتخاری بزرگ برای ماست، بهتر است که زیرساختها که مهمترینش سالنسازی است مورد توجه قرار گیرد. امیدوارم سال آینده ساخت سینما در کنار سایر خدمات فرهنگی مورد توجه قرار گیرد تا کمکی باشد که فیلمهای خوب از بین نروند. داریوش بابائیان نیز در این باره گفت: امسال وضعیت گیشه با توجه به اکران 2 فیلم رقابتی «جدایی...» و «اخراجیها 3» بسیار خوب بود و در ادامه سال هم چند فیلم پرفروش مانند «ورود آقایان ممنوع» وضعیت اکران را بهبود بخشیدند، اگر دست سینماگران باز باشد و کارهای پخشکنندگان سینمایی با سینماداران هماهنگ شود، قطعا فیلمها از نظر فروش میتواند به درصد بالایی برسند و سینماگران میتوانند فیلمهای پرفروشتری را روانه اکران کنند که امسال این اتفاق افتاد. معتقدم سال آینده به جای صعود وضعیت گیشه، نزول خواهیم داشت.
در جدول فروش امسال فاصله ارقام میان فیلمهایی که در صدر قرار دارند، با فیلمهایی که فروش متوسط یا پایینی داشتهاند، چشمگیر است. تسلیمی در این باره تصریح کرد: عوامل مختلفی در این امر تاثیرگذارند. خود فیلم مهمترین عامل است. نوع اکران، قصه و فیلمنامه و عواملی که با عنوان تبلیغات رایگان در جهان مطرح است نیز بر وضعیت گیشه مؤثرند. فیلمی که در جشنواره به فضای مناسب برسد طبیعتا بهتر عمل خواهد کرد تا فیلمی که در جشنواره حضور نداشته و ناشناخته مانده. معضل ما در سینمای ایران اطلاع رسانی است. ابزار اطلاعرسانی برای فیلمها کم و گران است. خیلی از فیلمها با اینکه قابلیت جذب تماشاگر را دارند، فرصت نمایش و بودجه مناسب برای تبلیغات ندارند. بخشی دیگر هم مربوط به نوآوری و فضاسازی غیرمستقیمی است که برای بعضی از فیلمها اتفاق میافتد. تعدادی از فیلمها بر سر زبانها میافتند و مورد بحث و بررسی قرار میگیرند که باعث میشود مردم مشتاق دیدن آن شوند. علتش هم فقط این است که سینمای صنعتی به معنای خاص نداریم.
بسیاری از فیلمها 2هفته به اکرانشان مانده اما وضعیت شان مشخص نیست و موقعیتی برای تبلیغات برایشان فراهم نشده و فیلم بهصورت خام اکران میشود. کثرت فیلمها باعث میشود بعضی فیلمها دیده نشوند، چرا که فیلمهای بعدی در نوبت اکران هستند و به سرعت جایگزین میشوند.
وی افزود: زمان درخشان برای اکران کم داریم، عید نوروز و اعیاد خاص و فصل تابستان. سایر روزهای سال، یا فصل امتحانات است یا ماه محرم و رمضان و... که این شرایط جزو عوامل بازدارنده است که فیلم نمیتواند فروش کند و مخاطب خود را بیابد. در سینمای جهان اگر فیلمی موفق باشد ممکن است چند سال برای علاقهمندان به آن ژانر و فیلم اکران داشته باشد. تلویزیون در کشورهای دیگر ابزاری برای تبلیغات است، شبکههایی وجود دارد که مراحل مختلف تولید فیلمها را نشان میدهند و با عوامل آن گفتوگو میکنند تا مردم فیلمها را بشناسند اما در ایران چنین نیست و گاهی فیلمی اکران میشود که مردم حتی اسمش را هم نشنیدهاند.
بابائیان همچنین گفت: فیلمهایی که میلیاردی میفروشند، طبیعتا از نظر سینما و زمان اکران وضعیت مناسبی در اختیار دارند و آنهایی که فروش متوسط دارند وضعیت اکران شان عادی است. اگر زمان بهتری برایشان درنظر گرفته میشد ممکن بود به فروش بیشتری دست پیدا کنند. مانند فیلمهایی که نزدیک به نوروز یا در ایام محرم اکران میشوند. گاهی اوقات تعدادی از فیلمها فدای دیگران میشوند و این نشاندهنده این است که فیلمسوزی همچنان در سینمای ایران ادامه دارد. تولید بیش از حد و پروانه ساخت دادن به کسانی که تهیهکننده و کارشناس نیستند و نمیدانند به چه منظور وارد این عرصه شدهاند، باعث افزایش تولیدات شده که در نهایت تعداد زیادی از این فیلمها شکست میخورند.
این تهیهکننده در پایان یادآور شد: بعضی از فیلمها که در سال 90 فروش متوسطی داشتند فکر میکردند باید جایگاه خوبی در گیشه و اکران پیدا کنند، ولی این طور نیست که تنها هنرپیشه بتواند به گیشه کمک کند. زمان مناسب، قصه خوب و پرداختن درست و صحیح به اصل داستان و خصوصا ارتباط گرفتن مخاطبان با فیلمها در گیشه تاثیرات بسزایی دارند. اگر تماشاگر نتواند با مضمون فیلم ارتباط خوبی برقرار کند، از هفته دوم اکران بهصورت دهان به دهان میان مخاطبان این موضوع منتقل و کمکی میشود که این قبیل فیلمها فروش موفقی نداشته باشند. فیلمهایی که از بازیگر استفاده میکنند تا مردم را به گیشه جذب کنند درصورت نداشتن سایر شرایط مناسب شکست میخورند و مسلما در چنین شرایطی سازنده فیلم مسئول است.