گزارش خبرنگار اقتصادی واحد مرکزی خبر حاکیست، مردم ایران سالا‌نه حدود 100 هزار تن چای مصرف می کنند که کمتر از نیمی از آن تولید داخل است .
چایکاران ایران با جمعیتی حدود 60 هزار خانوار 35 هزار هکتار زمین زراعی در اختیار دارند که علا‌وه بر تولیدات آنان، در هر سال حدود 60 هزار تن چای خارجی وارد می شود .
چای در دیگر مناطق جهان نیز طرفداران فراوانی دارد و روزانه یک میلیارد فنجان چای در جهان نوشیده می شود.
هم اکنون در دو میلیون و 788 هزار هکتار از اراضی جهان، چای کشت و سالا‌نه چهار میلیون و 500 هزار تن برگ چای از این اراضی برداشت می شود .
تاریخچه چای:
خاستگاه اصلی چای کشور چین است پس از آن هند از تولید کنندگان این محصول است اما بوته چای نخستین بار در حدود 5 هزار سال پیش در چین شناخته شد و در قرن هفدهم هلندی ها این گیاه را به اروپا بردند.
پیشینه مصرف چای در ایران نیز به قرن هفدهم بر می گردد اما کشت این گیاه نخستین بار به همت میرزا محمد علی مشهور به کاشف السلطنه در سال 1276 شمسی انجام شد.
کاشف السلطنه که فارغ التحصیل دانشگاه سوربن فرانسه بود به عنوان ژنرال کنسول ایران در این سال در هند مشغول کار شد و در این مدت شیوه کشت , برداشت و فراوری این محصول را آموخت و تجربه خود را به ایران منتقل کرد.
انواع چای:
چای به سه دسته اصلی تقسیم می شود, چای سیاه یا تخمیری که روزانه مصرف می کنیم , چای نیمه تخمیری که به چای اولا‌نگ و پوچونگ معروف است که رنگ آن قهوه ای روشن است و چای تخمیر نشده که امروز با نام چای سبز یا چای چینی آن را می شناسیم البته چای های متنوع دیگری نیز وجود دارد که با ترکیب چند گل و گیاه دارویی یا چند نوع میوه خشک با چای ترش تولید و مصرف می شود.
هم اکنون در کشورهای جهان به ویژه کشورهای اروپایی تمایل زیادی به مصرف این نوع چای ها یا دم نوش ها به علت خواص بسیار بالای آن وجود دارد.
ترکیبات و خواص چای سیاه:
کافئین و تانین = آرام بخش دستگاه عصبی.
تئوفیلین = ساختاری مانند کافئین دارد که در چای سبز و سیاه موجود است , شل کردن عضلا‌ت، افزایش دهنده جریان خون در کلیه‌ها , افزایش انقباض پذیری و کارایی عضلا‌ت قلب، تنظیم ضربان قلب، کاهش فشار خون و اثرات التهابی.
تیانین = طعم دهنده چای است.
کاتچین = در چای سبز و سیاه وجود دارد اما در چای سبز بیشتر است , این ماده ضد سرطان , کاهش دهنده چربی بدخون و ضد ویروس است و ازافزایش قند خون جلوگیری می کند.
فلوراید و فلووانوئید که سبب استحکام دندان است و از ایجاد بوی‌بددهان پیشگیری می کند.
ویتامین های B کمپلکس C , و E نیز در چای وجود دارد.
ویتامین C که کاهش دهنده اضطراب است و علا‌ئم سرماخوردگی را برطرف می کند.
ویتامین ب کمپلکس و ویتامین ای نیز سبب بهبود سوخت و ساز بدن می شود.
رفع خواب آلودگی , تقویت نیروی فکر , گوارش بهتر غذا و کاهش علا‌ئم میگرن از دیگر خواصل مهم چای است.
خواص چای سبز:
این نوع چای به علت داشتن آنتی اکسیدان ضد سرطان است و از رشد تومورهاو سلول های سرطانی جلوگیری می کند و کاهش وزن از دیگر خواص برجسته این نوع چای است.
چگونه چای مرغوب بخریم:
محمد علی رضایی کارشناس گیاهان دارویی با اشاره به اینکه هم اکنون در کشور ما حدود 40 هزار تن چای سیاه تولید می شود گفت: چای تولید شده در ایران از جمله چای های مرغوب است.
رضایی کارشناس گیاهان دارویی معتقد است: چای مرغوب باید رنگی قهوه ای مایل به سیاه و ملایمی داشته باشد , باید گس باشد و هیچگونه بوی غیرطبیعی ندهد در غیر این صورت چای طبیعی نیست و با افزودن طعم دهنده ها , رنگها و عطرهای مصنوعی و شیمیایی فراوری شده است و خواص این نوشیدنی را ندارد و زیان آور نیز هست .
این کارشناس گیاهان دارویی می گوید زمان دم کشیدن چای مرغوب حدود20 دقیقه است در حالیکه چای فراوری شده با رنگها و طعم های غیر طبیعی درمدت کوتاهی دم می کشد و رنگ می اندازد.
رضایی با اشاره به اینکه هم اکنون در کشتزارهای ایران حدود 40 تن چای تولید می شود, چای ایرانی را نمونه یک چای خوب و مفید دانست و گفت:چای ایرانی عطر کاذب ندارد و باید حداقل 20 دقیقه در قوری چینی دم بکشد.
وی تاکید می کند چنانچه روش های فراوری چای در ایران اصلا‌ح شود شاهد تولید محصولی با کیفیت , مرغوب , با خواص و ارزش غذایی بالا خواهیم بود.
این کارشناس بهترین روش دم کردن چای را همان شیوه قدیمی وسنتی ایرانیهامی داند و می گوید , دم کردن چای در ظروف نشکن , پیرکس , یا چای ساز سبب می شود خواص چای تاحدودی کاهش یابد.
چای میوه نخوریم مصرف انواع چای میوه در بسته بندی های گوناگون در جامعه رواج یافته اما متخصصان تغذیه معتقدند این نوشیدنی ها از طعم دهنده ها و رنگهای مصنوعی تولید شده است بنابراین برای سلا‌متی مضر است این متخصصان توصیه می کنند بجای مصرف این گونه نوشیدنی ها از دم نوش های سنتی استفاده شود.
در کشور ما حدود 10 هزار گونه داروی گیاهی وجود دارد که از دوران گذشته‌نیز 50 نوع آن بصورت دم نوش یا چای مصرف می شده است.
انواع دم نوش های میوه که مصرفی سنتی در ایران دارد را نسترن , گل‌گاوزبان , عناب , نعناع , چای ترش , بهارنارنج ,گل محمدی و اوس و قدوس تشکیل می دهد .
خواص دم نوش ها:
دم نوش میوه گل نسترن: این گیاه بصورت طبیعی در دامنه های زاگرس والبرز می روید پوست این میوه حاوی ویتامین C و آنتی اکسیدان ضد سرطان است.
دم نوش اوس و قدوس: مصرف این نوشیدنی در تابستان سبب کاهش حرارت بدن‌و خنکی می شود، تصفیه خون و پایین آوردن تب از دیگر خواص این نوشیدنی است.
چای ترش سبب کاهش فشار خون، باز شدن عروق می شود و از رشد سلول های سرطانی جلوگیری می کند.
دم نوش میوه عناب: تب را پایین می آورد و تصفیه خون را در کبد افزایش می دهد.
دم‌نوش گل گاوزبان که از نوشیدنی های سنتی ایران است و بهترین دارو برای اعصاب قلب است.
دم نوش بهار نارنج و گل محمدی که برای آرامش خواب و لا‌غری مفید است و بالا‌خره دم نوش نعناع که ضد نفغ و برای هضم غذاها مفید است.
نکته قابل توجه در مصرف چای اینکه افزودن لیمو به چای خواص آن را کاهش می دهد و بهتر است چای را بدون افزودن چیزی نوشید