به گزارش همشهری‌آنلاین دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی این کتاب را به دوست و یار دیرینه‌اش، استاد زنده‌یاد، دکتر ایرج افشار تقدیم کرد که تا قبل از انتشار این اثر شاهد زنده انتشار تمامی آثار پیشین شفیعی کدکنی بود.
او در این مقدمه اشاره کرده است که تالیف کتاب بیش از چند دهه قبل انجام شده بود ،اما به دلایل مختلف چاپ و انتشار آن به تعویق افتاده بود تا اینکه در یکی ، دو سال اخیر به صرافت انتشار آن افتاد.
همین ویژگی سبب شده است تا برخی از دیدگاه‌های دکتر شفیعی کدکنی درباره شاعران از صراحت خاصی برخوردار شود.
شفیعی کدکنی در کتاب «با چراغ و آینه؛ در جست‌وجوی ریشه‌های تحول شعر معاصر ایران»به بررسی تأثیر ترجمه‌ی آثار ادبیات جهان بر شعر معاصر فارسی می‌پردازد. او پس از پرداختن به مجموعه‌ی عوامل مؤثر اجتماعی ـ سیاسی در انقلاب مشروطه و پیش از آن بر شعر فارسی، به تبیین زمینه‌ها و چگونگی تأثیر ترجمه بر شعر معاصر ایران می‌پردازد و معتقد است، «تحولات شعر مدرن فارسی در قرن اخیر، تابعی است از متغیر ترجمه‌ی ادبیات و شعر اروپایی در قلمرو زبان پارسی.»
فصل نخست با عنوان «چشم‌اندازی دیگر» مباحث دگرگونی در نهادهای اجتماعی، دگرگونی در اقتصاد، اصلاحات عباس میرزا، آزادی آرمان اصلی، میهن‌پرستی، نقد دین یا تجدد دینی، نقد خرافات، زندقه و الهاد، پلورئالیسیم دینی،این دین و نیروهای مذهبی، مذهب و شعر مذهبی، شعر کودکان و غیره را شامل می‌شود.
در فصل دوم با عنوان «پیشاهنگان تحول» مباحثی درباره میرزا فتحعلی آخوندزاده، میرزا ملکم‌خان، سیدجمال‌آلدین اسدآبادی و میرزا آقاخان کرمانی دیده می‌شود. فصل سوم نیز «جای پای شعر فرنگی» نام دارد و به موضوعات مراحل آشنایی ما با شعر فرنگی، کوشش‌گران راه، سهم کشورهای اروپایی و صف‌آرایی دانشکده/ آزادیستان، اختصاص دارد.
در فصل چهارم با عنوان «دگرگونی ساخت و صورت‌ها» مباحث در برخورد با فرنگ، نخستین ترجمه‌ها، نهضت ترجمه، آغاز ترجمه شعر فرنگی، قدیمی‌‌ترین ترجمه‌های فابل اروپایی، اصطلاح شعر آزاد و سپید، تاثیرات بلاغت شعر فرنگی، بیانیه‌های شعری و تاثیر شعر اروپایی آمده است.
آخرین فصل این کتاب «سفر از سنت به نوآوری» نام دارد و مباحثی درباره ادیب نیشابوری، ادیب پیشاوری، ادبی الممالک، ایرج میرزا، علی‌اصغر لاهوتی، عارف قزوینی، میرزاده عشقی، محمدعلی انوشه، بدیع‌الزمان فروزان‌فر، نیما یوشجی، وثوق‌الدوله، مهدی اخوان‌ثالث، فروغ فرخ‌زاد، شهریار، پرویز ناتل خانلری، مهدی حمیدی، فریدون توللی و احمد شاملو به چشم می‌آید.
در بخش پیوست‌ها چند مقاله با عنوان‌های «نخستین گام‌ها در راه تحول شعر معاصر»، «تلقی قدما از وطن» و «شمایل غزل فارسی در فرنگ» دیده می‌شود.
شفیعی‌کدکنی در بخشی از مقدمه این اثر گفته است: «شعر مانند هر هنر دیگری خیابانی است دو طرفه. از یک سو هنرمند در حرکت است و از سوی دیگر جامعه و تاریخ. اگر از طرف مقابل نشانی از پذیرفته شدن دیده نشود، هنر راستین به سامان نرسیده است. در شکل یک طرفه ماجرا، همه‌کس می‌تواند نظریه‌پردازی کند و خود را نامزد جایزه نوبل بداند. راه از آن طرف تا بی‌نهایت همیشه باز است.»
وی در ادامه آورده است: «روزنامه‌ها خوراک روزانه خود را همیشه می‌طلبند، اما شعر، شعر حقیقی، در تاریخ ادبیات هر ملتی همان است که بر زبان همگان یا بخش‌هایی از جامعه جاری باشد.»
کتاب «با چراغ و آینه» در 768 صفحه قطع وزیری جلد سخت با قیمت 27هزار تومان از سوی انتشارات سخن به بازار کتاب عرضه شده است.
انتشارات سخن پیش از این مجموعه آثار عطار و دیوان کبیر شمس از همین مولف را منتشر کرده بود.
نگاهی به دیوان شمس به انتخاب وتصحیح شفیعی کدکنی
2000 صفحه مقدمه و تعلیقات شفیعی کدکنی بر شعر عطار