زمستان‌ها خیس و سردند.
تابستان‌ها داغ و آفتابی.
پاییز جایی برای نشستن برگ‌های زرد؛
و بهار...
***
باز هم ترس از این که مبلمان شهری را با نیمکت اشتباه بگیریم باعث شد که این جمله را بشنویم و تکرار کنیم که مبلمان شهری با نیمکت فرق دارد و بیش از 100 عنصر را در بر می‌گیرد، از جمله چراغ روشنایی، سطل زباله، راه بند و تابلوهای شهری و ...
این را مهندس محمد آبائی، کارشناس مبلمان و نورپردازی شهری یادآوری می‌کند و در ادامه به پرسش‌های ما پاسخ می‌دهد:
نیمکت خوب چه ویژگی‌هایی دارد؟
برای نیمکت‌ها از جنبه‌های مختلف، تقسیم‌بندی داریم که یکی از جنبه‌های آن به لحاظ زمان نشستن روی آن‌هاست. بعضی نیمکت‌ها برای زمان کوتاه تهیه شده‌اند و قصد نشستن طولانی روی آن‌ها وجود ندارد، مثلاً کسی روی نیمکت پیاده‌رو، یک ساعت نمی‌نشیند؛ بیش‌تر یک مکث است، یک درنگ کوتاه است. اما فردی که برای استراحت یا تفریح به پارک آمده ممکن است طولانی بنشیند.
همین باعث می‌شود در طراحی نیمکت‌های پیاده‌رو، تا حدودی گذاشتن پشتی منتفی شود. گرچه آن هم، اگر پشتی داشته باشد از نظر ارگونومی یا تطابق با اندام فردی که روی آن می‌نشیند، بهتر است. اما برای کم کردن هزینه در این شرایط پشتی نمی‌گذارند.
مصالح و موادی که برای ساخت نیمکت‌ها به کار می‌روند فقط باید مقاوم باشند یا مسایل دیگری هم مطرح است؟
در مقوله‌ی مصالح هم، قصه مفصل است. مواد و مصالح این نیمکت‌ها در همه جای دنیا بر اساس بحث طراحی سبز یا الزامات زیست محیطی یا بومی بودن مواد و مصالح انتخاب می‌شوند که در این جنبه هم، باز یک‌سری فاکتورها برای انتخاب مواد پیدا می‌شود. مثلاً اگر قرار باشد در شمال ایران طراحی شوند، با توجه به آب‌و‌هوای منطقه، میزان رطوبت و غیره می‌بینند طول عمر چه موادی آن‌جا بیش‌تر است. مثلاً اگر در تهیه‌ی نیمکت‌های شمال از فلزات به‌خصوص فلزات زنگ‌خور استفاده شود، خیلی زود از بین می‌روند.
ممکن است آن‌جا استفاده از مواد و محصولات بومی که چوب است بهتر باشد. یا استفاده از بتن هم قابل قبول است.
اما در اولویت‌های عناصر مبلمان شهری، در درجه‌ی اول بحث عملکرد یا کارکرد صحیح‌شان مطرح است، مثلاً در نیمکت‌ها این‌که ارتفاع‌شان، عرض نشیمن‌شان، جای قرار گرفتن نیمکت و.... درست باشد، مهم است.
زیبایی چه؟ مهم است؟ ما در دنیای پیشرفته، نیمکت‌های زیبا و مدرنی می‌بینیم که شبیه نیمکت‌های ما نیستند.
بحث زیبایی هم فاکتورهایی دارد. در منطقه‌ای که بافت تاریخی دارد نمی‌شود از عناصر مبلمان شهری مدرن استفاده کرد.
در دنیای امروز، در معماری مدرن، مصالحی مثل فلز و شیشه و بتن مطرح‌اند که آن‌ها هم با هر بافتی نمی‌خوانند. اگر منطقه به لحاظ بناها مدرن باشد، می‌شود سراغ تولید طرح‌های مدرن نیمکت رفت، اما همه جا نمی‌شود.
نیمکت‌ها هر کدام زیبایی خود را دارند. اگر منطقه تاریخی است می‌شود طرح زیبایی برای نیمکت آن انتخاب کرد که با ویژگی‌های فرم تاریخی بناهای آن منطقه از نظر مواد و مصالح، تضاد نداشته
باشد.
مثلاً در مناطقی که در ساخت بناها از آجر استفاده شده، اگر برای نیمکت‌ها از فلز و شیشه استفاده کنیم، تضاد کامل ایجاد می‌شود.
البته روی نیمکت‌های مدرن‌ها هم باید فکر شود.
برای انتخاب محل نصب نیمکت‌ها مکان‌یابی هم می‌شود؟ مثلاً بر اساس شلوغی منطقه یا....
اسم این کار از نظر فنی «جانمایی» است. برای هرکدام از عناصر مبلمان شهری باید جای مناسب تعیین شود؛ حتی برای جای تابلوهای ترافیکی هم فکر می‌شود.
این کار اصول دارد، استاندارد دارد. مخازن سطل زباله هم، مهم است که چه‌قدر باید از هم فاصله داشته باشند و به همان اندازه که حجم‌شان مهم است، محل قرار گرفتن‌شان هم مهم است.
در جانمایی نیمکت‌های پیاده‌رو، مهم است که عرض پیاده‌رو استاندارد یا از حد استاندارد بیش‌تر باشد که بعد از نصب نیمکت در رفت و آمد، مشکلی پیش نیاید.
آیا به مسایل زیبایی‌شناسی یا مثلاً این‌که در تابستان سایه‌ی درخت‌ها نیمکت را خنک می‌کند هم فکر می‌شود؟
گاه درخت‌ها در جای مناسبی نیستند که اگر بخواهیم الزاماً نیمکت را زیر درخت بگذاریم ممکن است پیاده‌رو تنگ شود یا استاندارد فاصله‌ها به هم بخورد.
چون در جاهایی که عبور و مرور کم است فاصله‌ی نیمکت‌ها را زیاد می‌کنند و همه‌ی این کارها باید با مطالعه و دقیق انجام شود که ممکن است در خیلی از فضاهای شهری تهران این مطالعه انجام نشده باشد.
اگر شهروندان بخواهند که در محل زندگی‌شان نیمکت نصب شود، چه کار باید بکنند؟
اگر شهروندان در این زمینه تقاضایی دارند، می‌توانند از طریق سامانه‌ی 37 اعلام کنند که سازمان به درخواست آن‌ها رسیدگی می‌کند.