چهارم تا ششم ماه جاری، کنگره بین‌المللی سرطان سینه به همت مرکز تحقیقات سرطان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و با همکاری دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسر کشور، انجمن‌های علمی و کنگره‌های علمی سرطان برگزار شد.
در60 سال اخیر به طور متوسط سالانه 1 تا 4 درصد به میزان بروز سرطان سینه در کشورهای مختلف جهان افزوده شده است. سرطان سینه شایع‌ترین سرطان در زنان است و مشکل اصلی سلامت در بسیاری از کشورهای دنیا به خصوص در کشورهای پیشرفته همین بیماری است.
سرطان سینه هر چند شایع‌ترین نوع سرطان در زنان است، اما ویژگی خاص آن در مقایسه با سایر سرطان‌ها قابل درمان بودن آن است. انجمن سرطان آمریکا تخمین زده است که در آمریکا حدود 203 هزار و 500 مورد جدید سرطان سینه تشخیص داده شده و در حدود 40 هزار بیمار هر سال از این بیماری می‌میرند و حدود یک هشتم زنان آمریکایی که به سن 85 سالگی می‌رسند در بسیاری مواقع در طول زندگیشان این بیماری را بروز می‌دهند.
بر اساس تحقیقات جامعه سرطان کانادا 19 هزار مورد جدید سرطان نیز در کانادا تشخیص داده شده و 5 هزار و 300 زن کانادایی هر ساله از این بیماری می‌میرند. میزان شیوع بیماری با بالا رفتن سن افزایش می‌یابد و زنان 75 سال به بالا ریسک بالاتری دارند. سرطان سینه در مردان هم دیده می‌شود. اما این بیماری در زنان 100 بار بیشتر از مردان است.
دانشمندان هنوز علت دقیق این بیماری را کشف نکرده‌اند. آنچه می‌خوانید، دانستنی‌هایی درباره این بیماری است که در قالب چند پرسش و پاسخ بیان شده است.
- سرطان چطور بوجود می‌آید؟
سرطان سینه یک تومور بدخیم در بافت غده‌ای سینه است. تومورهای بدخیم به نام کارسینوم نامیده می‌شود. کارسینوم‌‌ها زمانی که تصمیم به از بین بردن بافت طبیعی سینه می‌کنند، سبب تکثیر غیرطبیعی شده، ممکن است منتشر شوند و یا به قسمت‌های دیگر بدن متاستاز دهند (منتشر شوند).
- کدام زنان بیشتر در معرض ابتلا به سرطان سینه هستند؟
چند گروه از زنان ریسک بالایی برای ابتلا به این بیماری دارند: آنهایی که قاعدگی‌های طولانی دارند؛ آنها که قاعدگی‌شان قبل از 12 سالگی شروع و بعد از 50 سالگی تمام شود؛ افرادی که از قرص‌های ضد بارداری یا درمان‌های جایگزینی هورمون استفاده می‌کنند؛ زنانی که در تاریخچه خانوادگی آنها این بیماری وجود دارد.
همچنین سرطان سینه در زنانی که به‌طور مرتب معاینه نمی‌شوند و آنهایی که وزنشان را در حد طبیعی نگه نمی‌دارند شایع‌تر است. مصرف الکل و سیگار هم درصد این بیماری را بالا می‌برد. بررسی‌ها نشان می‌دهد زنانی که به طور روتین شیفت‌های شب دارند یعنی حدود 60 درصد آنها ریسک بالاتری برای این بیماری دارند.
دانشمندان عقیده دارند بالا رفتن ملاتونین بدن یعنی هورمونی که وظایف دیگر هورمون‌های جنسی را تعیین می‌کند در طول شب با قرار گرفتن در مقابل نورهای درخشان در طول شب کاهش پیدا می‌کند که این امر ممکن است سطح استروژن را افزایش دهد.
این مطالعات بر روی زنان شهروند شهرهای صنعتی که بیشتر در معرض نورهای مصنوعی در شب قرار می‌گیرند نشان داده آنها بیشتر مستعد ابتلا به سرطان سینه هستند.
- آیا بیمار مبتلا به سرطان سینه با دیدن علایم خاصی متوجه این بیماری می‌شود؟
خیر، به‌نظر می‌رسد در حدود سه‌چهارم بیمارانی که مبتلا به این بیماری هستند هیچ‌نوع علائمی که سبب افزایش خطر برای این بیماری شود را نداشته‌اند. برای همین پزشکان توصیه می‌کنند که هر زنی باید سالیانه از طریق مراکز درمانی معاینه سینه شود و همچنین زنان باید ماهانه خودشان به انجام این معاینه بپردازند. فردی که غده‌ای را در سینه‌اش پیدا کرد هرچه سریع‌تر این مسئله را با پزشکش در میان بگذارد.
- آیا هر توده‌ای در سینه نشان‌‌دهنده ابتلا به سرطان سینه و یک تومور بدخیم است؟
خیر، هر توده‌ای در سینه علامت مطمئنی از سرطان نیست. هر سینه به‌طور طبیعی دارای توده‌های زیاد با اندازه‌های مختلف است.
قبل از یائسگی سینه‌ها به طور طبیعی بزرگ می‌شوند. از سوی دیگر اختلالاتی در رشد سینه‌ها ممکن است با این سرطان اشتباه شود. ضمناً رویش غیر سرطانی کیست‌هایی که حاوی مایع بوده سبب ضخامت بافت‌های سینه می‌شود. این کیست‌ها وظیفه تولید شیر را به عهده دارند.
- ماموگرافی تا چه حد می‌تواند در تشخیص این بیماری موفق باشد؟
معاینه سینه با اشعه ایکس، روشی که به آن ماموگرافی گفته می‌شود، می‌تواند شانس درمان موفقیت‌آمیز تومورهای شناسایی شده در مرحله اولیه قبل از اینکه به اندازه کافی بزرگ شده باشد را بالا ببرد. اگرچه مطالعات اختلاف نظر درباره تأثیرات ماموگرافی در کاهش مرگ‌ومیر ناشی از این سرطان را نشان می‌دهد.
- چگونه می‌توان یک تومور خوش‌خیم را از یک تومور بدخیم تشخیص داد؟
یک ماموگرام نمی‌تواند یک تومور خوش‌خیم از بدخیم را تشخیص دهد. تنها راه تشخیص قطعی یک توده مشکوک در سینه انجام یک بیوپسی (نمونه‌برداری) از آن است که در این روش توده یا قسمتی از آن جهت آزمایشات میکروسکوپی برای سلول‌های سرطانی برداشته می‌شود.
اگر وجود سرطان مسجل شد پزشک مشخص می‌کند که سلول‌های سرطانی به بافت‌های اطراف سینه متاستاز داده است یا نه. شایع‌ترین محل متاستاز در بیماران مبتلا غده‌های لنفاوی زیر بغل است. وجود یا عدم وجود سلول‌های سرطانی در بافت‌ها به پزشک کمک می‌کند که چقدر سرطان پیشرفته است.
پزشکان معمولاً چند تا از غدد لنفاوی زیر بغل را اگر سرطانی باشد برمی‌دارند. این جراحی لنفوم را نشان می‌دهد که یک توده متورم دردناک در بازو به دلیل تجمع مایع است و ممکن است جایی قرار گرفته باشد که خطر عفونت را بالا ببرد. اگر غدد ایمنی بتوانند سلول‌های سرطانی را مهار کنند، سرطان نمی‌تواند به اطراف سینه سرایت کند و بیمار از جراحی وسیع رها می‌شود.
- آیا آزمایش‌های ژنتیکی راه قطعی برای تشخیص قطعی سرطان سینه هستند؟
خیر، البته زنانی که دارای تاریخچه خانوادگی سرطان سینه هستند تحت آزمایش‌های ژنتیک قرار می‌گیرند و ژن‌های BRCA1 و BRCA2 جهش‌یافته در آنها مشخص می‌گردد، اما این یک راه قطعی برای تشخیص بیماری در زنانی که این ژن‌ها را دارند، نیست.
آمارها نشان می‌دهد حدود 50 تا 60 درصد زنانی که این ژن‌ها را دارند از سن 70 سال به بالا این بیماری را بروز می‌دهند اگرچه این راه کاملاً موفقی برای جلوگیری از سرطان سینه نیست.
- پیش‌آگهی سرطان سینه بخصوص کسانی که سرطان سینه متمرکز دارند، چگونه است؟
با تشخیص سریع‌تر، میزان بقای بیماران افزایش یافته است. میزان بقای 5 ساله (منظور درصد افرادی است که 5 سال بعد از تشخیص سرطان زندگی می‌کنند) برای زنان آمریکایی که سرطان سینه بدون متاستاز داشته‌اند از سال‌های 1940 تا 1990 به بعد از 72 درصد به 96 درصد افزایش یافته است.
اگرچه سرطان بافت‌های اطراف را درگیر می‌کند میزان بقای زندگی در 5 سال آینده به 78 درصد افت می‌کند. برای زنانی که سرطان درمان شده دارند پیش‌آگهی خوبی وجود دارد به خصوص با معاینات مکرر توسط پزشک معالج و معاینه‌ای که خود بیمار از سینه خود می‌کند.